Göreme Açık Hava Müzesi

Göreme Açık Hava Müzesi, M.S. IV. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar yoğun bir şekilde manastır hayatına ev sahipliği eden bir kaya yerleşim yeridir. Bir vadi oluşturan alanda, kaya blokların içinde kiliseler, şapeller, yemekhaneler ve oturma mekânları oyulmuştur. Göreme Vadisi, manastır eğitim sisteminin başlatıldığı yer olarak kabul edilir, aynı eğitim sistemi daha geç tarihlerde Soğanlı, Ihlara, Açıksaray’da da görülmüştür.


Kiliselerde Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde kullanılan geometrik süslemeler ortaya çıkarılan ilk boya katmanlarında görülebilirken, daha sonraki tarihlerde yapılan freskler İncil ve Hz. İsa’nın hayatından sahneleri betimlenir. Göreme Açık Hava Müzesi’nde Kızlar ve Erkekler Manastırı, Aziz Basileus Kilisesi, Elmalı Kilise, Aziz Barbara Kilisesi, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Çarıklı Kilise ve Tokalı Kilise gezilebilir. Göreme Açıkhava Müzesi 6 Aralık 1985 tarihinden bu yana doğal ve kültürel varlık olarak UNESCO’nun Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.

Kiliseler, 2 tür teknikle boyanmıştır. Birincisi, doğrudan doğruya kaya yüzeyi düzeltilerek üzerine yapılan boyama; ikincisi ise, kaya üzerine yapılan secco (tempera) ve fresko tekniği ile yapılan boyamadır. Kilisede işlenen konular İncil ve Hz. İsa'nın hayatından alınmıştır.


Hemen müze girişinde bulunan bu ilk yapı Rahibeler manastırıdır. Yani kız öğrencilerin eğitim gördüğü yerdir. İçinde yemekhanesi, mutfağı, şapeli, kilisesi bulunan 7 katlı büyük bir komplekstir. Katlar birbirine tünellerle bağlanmıştır.


Rahibeler manastırının hemen karşısında bulunan kısım rahipler manastırıdır. Rahipler manastırı da yine rahibeler manastırı gibi çok katlı bir yer ama katlar arası geçiş doğal yıkıntılar nedeniyle kapandığı için girişteki birkaç oda haricinde gezilebilen bir yeri yoktur.


Aziz Basileus Şapeli: Bizde nasıl Cami'nin küçüğüne Mescit deniyorsa Kilise'nin küçüğüne de Şapel deniyor. Şapeller çoğunlukla belli bir kişi için inşa ediliyor ve Kiliselerden farklı olarak mezar bölümleri de oluyor. Burası da Aziz Basileus’a özel inşa edilmiş bir şapeldir. Kilise girişlerinde bulunan ve asıl bölümden kolonlarla ayrılan bölüme Narteks denir. Bu şapelin narteks bölümünde önemli kişilerin gömüldüğü bir mezarlık vardır. Mezarlık başlarındaki oyuk kısımlar çocuk mezarı olarak bilinir.


Elmalı Kilise aslında çok büyük bir kilise değildir ancak gerek mimarisi gerek se süslemeleri nedeniyle bir sanat eseridir. Tavan 4 sütunla desteklenmiş 9 kubbeden oluşur ve her bir kubbe değişik sahnelerde süslenmiştir.


Azize Barbara Kilisesi Mısırlı olan ve Hristiyan inancı nedeniyle babası tarafından öldürüldüğü için şehit kabul edilen Azize Barbara adına yapılmıştır. Bölgedeki kiliselerde iki boyama tekniği göze çarpar. Bu kilisede kırmızı boya ile direk kaya üzerine boyama tekniği yoğun olarak kullanılmıştır. Kaya boyayı emdiği için boya kazınsa bile çıkmadığından bu boyama tekniği daha dayanıklıdır.