Basmane Gezisi

Üniversiteden arkadaşım Emin Cüneyt Sağdıç'la İzmir'in "Ümit ve Hüznün Buluştuğu Semti" Basmaneyi gezdik. Tırnak içine aldığım başlık Gökova (Muğla) Bisiklet Turunda tanıştığım Duygu ve Bilgehan'ın "Biz Evde Yokuz" sayfasından alınma.
Gezi notlarını yazmak için hazırlandığımda 'Biz Evde Yokuz'ların sayfasında yazılı olanı görünce. ben böyle yazamam dedim. Doğrudan oradan kopyalayıp,yapıştırdım. İsteyen doğrudan oradan okusun diye de https://www.bizevdeyokuz.com/basmane/buraya adresledim.
Tembellik edecekler buradan devam etsinler:
İsmini bir zamanlar burada yaşayan Ermenilerin kurduğu matbaadan, yani basımhaneden alan Basmane semti kaybolmakta olan bir hazine. İzmir’in göbeğinde olmasına rağmen turisti bırakın, İzmirliler bile nadiren yollarını düşürüyor. Oysa gündüzleri tıklım tıkış olan Kemeraltı’ndan Basmane’yi ayıran sadece bir cadde… Kaderine terk edilmiş güzelliği gidenlerin içini sızlatıyor.
Bir zamanların gözde mahallelerinden olan semt, şimdilerde daha çok İzmir’in dezavantajlı nüfusunu barındırıyor. Eskiden İzmir’in bazı ileri gelen ailelerinin burada evleri varmış, mesela Latife Hanım buradaki aile konağında doğmuş. Yeşil Çam premierlerini buradaki prestijli sinemalarda yapılır, Basmane nice ünlüyü konuk edermiş.
O zamanlar 1 ay süren İzmir Fuarı, semtin meşhur gazinoları, İzmir’in yaz eğlenceleri Basmane’ye kan pompalıyormuş. Ülkenin dört bir yanından gelenler Basmane Garı’ında inip hemen buradaki otellere yerleşirmiş. Keza sağlık gibi hizmetler almaya ya da devlet dairelerine İzmir’e gelen köylüler yine Basmane’de gecelermiş. Daha sonra başta İzmir Fuarı’nın kısalması ve fuarın bir kısmının Gaziemir’e taşınması olmak üzere yeni düzen Basmane’yi kangren etmiş.
Şimdilerde o eski günlerinden eser yok. O muhteşem İzmir evlerinin kimisi enkaz olmuş, kimisi hasbelkader ayakta ama onların da nefesi tükenmek üzere. Sahipsiz kalan evlerin ferforje cumbaları, kapıları ve pencereleri bile sökülüp çalınmış. Tarihi Dönertaş sebilinin 1814 yapımı korkulukları da işte böyle bir günde ortadan kayboluvermiş. Enkaz yağmalayıcılar Basmane’yi mesken tutmuş.
Göç Basmane’nin alın yazısı olmuş. İspanyol’da engizisyondan kaçan Yahudiler Basmane’ye gelmiş, 500 yıl burada kaldıktan sonra göç etmişler. 1920’lerde semtte yoğun olarak yaşayan Ermeniler ve Rumlar zorunlu göçe tabi tutulmuş. Gar burada olduğu için hep geçici bir şehre giriş yeri olarak şekillenmiş. Tekrar tekrar terk edilmiş. Çok zorluklar yaşamış bir semt Basmane.
ugün de daha iyi bir hayat arayışı ile Afrika’dan Afganistan’a uzanan bir coğrafyadan gelen göçmenler, savaştan anca kendi canını kurtarabilmiş Suriyeliler ve ülkenin farklı şehirlerinden İzmir’e ceplerinde sadece bir avuç umutla gelenler hayata Basmane’de tutunmaya çalışıyorlar. Başkalarının burun kıvırdığı camı kırık, musluğu damlayan, rutubet kokulu evler göçmenlerin yuvası, bir sonraki durakları için basamak olmaya devam ediyor.
Bir zamanlar tüccarları, turistleri misafir eden oteller artık geceyi sokakta geçirmek istemeyen evsizlerden seks işçilerine bir çok hayatın köşesine itilmiş hikayeyi ağırlıyor. Aralarında başka gidecek yeri olmayan emekli bekarlar gibi daimi müşteriler de var. Belediyenin ısrarı ile iç ve dış yenileyip, eksi müşterilerine göz kırpanlar da olmuş.
Gezerken döndüğünüz her köşede Basmane’nin aslında ne kadar büyük bir potansiyel taşıdığına tanıklık ediyorsunuz. Elinden tutulsa, Osmanlı’dan kalma han ve hamamları, Ermeni, Rum ve Yahudilerden kalan mirası ile Basmane İzmir’in en ilgi çekici yerlerinden.
Basmane Güvenli Mi?
Buralar iyice kaybolmadan gidip görmenizi gerçekten çok isteriz. Ancak yaşadığımız kötü bir tecrübeden ötürü gönül rahatlığı ile cesaretlendiremiyoruz. Sokaklarda fotoğraf çekerken bir grup bizi mi çekiyorsunuz diye üzerimize yürüdü. Halbuki arkamızda kalıyorlardı. Baktık üzüm değil, bağcı peşindeler, hiç münakaşa etmeden bir müzeye sığındık. Güvenlik görevlisi şaşırmadığını söyledi. Şunun altını çizmek isteriz ki yaşadığımız bu tatsızlık asla ne Basmane’yi, ne de göçmenleri karakterize ediyor. Münferit bir hadise ama temkinli olmakta fayda var. Geçe kalmayın, yalnız gitmeyin ve çok şatafatlı giyinmemekte fayda var.
Hadi o zaman Basmane turumuza başlayalım."
Duygu&Bilge İzmir’in diğer bölgeleri için de gezi rehberi oluşturmuşMeraklısı için onu da buraya alayım: https://www.bizevdeyokuz.com/izmir/