BASELIZA BATETIK BESTERA / De ermita en ermita

San Roke

Errege-bidearen hegalean kokatzen da, Gasteizerako norantzan. Hilerriaren ondoan, eta antzinako Aduanatik eta Gomilaz baserritik oso gertu. XVI. mendean egondako izurri epidemiaren ondoren bizirik gelditu zirenek eraiki zuten. Iturrizaren arabera 1780an berreraiki zuten. Oinplano errektangeluarra dauka. Bere presbiterioa eta erdiko habeartea erdi-puntuko arku batez daude banatuta. Hormak landu gabeko harriak erabiliz eginak dira, harlanduzko izkinekin. Bestalde, aipagarria da bere sarreran dagoen tornuan landutako zurezko hesia. Gaur egun, bere barrualdean San Rokeren irudi bat besterik ez dago, baina antzina Santa Ageda eta Santa Luzia ere gurtzen zituzten baseliza honetan. Gaur egun ere, abuztuaren 16an, San Roke eguna ospatzen da. Egun honetan hainbat herritar eta inguruko jende hurbiltzen da baselizaraino meza entzutera. Herrian baselizako himnoa kantatzen da egun horretan: Erroke ona, gagizuz gorde Gatx ta pestetik. Arren gaur gu ere… Encontramos la ermita de San Roque a la vera del camino real, junto al cementerio. De planta rectangular presenta muros de mampostería lucida con esquineros de sillería. Destaca el acceso principal por su enrejado de madera torneada. Actualmente encontramos en su interior la imagen de San Roque, aunque antiguamente también se veneraban las imágenes de Santa Águeda y Santa Lucía. Esta ermita se levantó tras la epidemia de peste que sacudió la villa en el siglo XVI, dejándola prácticamente inhabitada; de la mano de los supervivientes

San Martin

XV. eta XVI. mendeen bitartean eraiki zuten. Bere estilo gotikoagatik eta pagadi polit batean kokatuta egoteagatik, zonaldeko baselizarik dotoreenetarikotzat jotzen da. Xumea izan arren, oso garrantzitsua izan da historian zehar. Garai batean foruei bertan egiten zitzaien zin; horrez gain, Santa Marina eliza berreraikitzen zuten bitartean herriko parrokia bilakatu zuten. Bere oinplanoa errektangeluarra da, zirkuluerdi formako absidearekin. Bi isuriko teilatua dauka, leiho eta ateetako arkuetan Erdi Aro amaierako harginek erabilitako apaingarririk politenak ikus daitezke. Barruan, San Martin eta San Isidroren irudiak daude, azkeneko hau oso hondatuta. Antzina San Isidro (maiatzak 15) eta Santa Catalinaren egunean (azaroak 25) meza eta erromeria egiten ziren. Eta igokunde-jaiaren aurreko asteartean herritarrak Otxandioko Santa Marina elizatik ermitara etortzen ziren. Hala ere, pagadi eder honetan oraindik ospatzen da herrian oso errotuta dagoen ohitura, Santamañen ondorengo herri bazkaria Fue construida a finales del siglo XV y principios del XVI. Su estilo gótico y su ubicación en medio de un hayedo la convierten en una de las más elegantes ermitas de la zona. En su día, llegó a desempeñar funciones de iglesia juradera y de ayuda de parroquia mientras se reedificaba el templo de Santa Marina. Su base es rectangular y posee un tejado a dos aguas. En su exterior conserva una serie de los mejores recursos ornamentales típicos de los canteros de la época de su construcción. En su interior guardaba las imágenes de San Martín y de San Isidro. Antiguamente era costumbre subir los días de San Martín, el 15 de Mayo y celebrar una romería popular, y de Santa Catalina, en la que se celebraba una misa. El martes anterior a la festividad de la Ascensión se iba en rogativa desde la parroquia de Otxandio.

San Antonio

Herritarren artean San Antonioko ermita bezala ezagutzen den arren, Urkiolako Santutegian bi santu gurtzen dira, Antonio Abadea (animalien babeslea) eta Paduakoa (txiro eta behartsuena). Baseliza errege-bidearen hegalean kokatzen da, Urkiolako Santutegirako bidean. Antzina bide hau oso erabilia zenez, jende asko pasatzen zen hemendik, eta herritarren esanetan, baselizan limosna handiak jasotzen ziren. Bere oinplanoa errektangeluarra da. Hormak harlangaitzezkoak dira, harlanduzko izkinekin. Lau isuriko estalkia dauka. Kanpoaldean dauden sei kontrahormak nabarmendu behar dira, eta bao bakarreko harlanduzko kanpai-horma, gurutze batekin apainduta. Fatxada nagusian arkupea dago, sartzeko atea eta burdina sare handi batek osatuta. Atearen gainean inskripzio bat agertzen da: 1680 / San Antonio / Abad y Papua. Iturrizaren arabera, honek sorkuntza data adierazten du. Barrualdean, irudiak eta XVIII. mendeko erretaula gordetzen dira. Antzina, Otxandion Antonio Paduaren eguna ospatzen zen, ekainaren 13an. Egun horretan baselizara hurbiltzen zirenek ura bedeinkatzen zuten, gero ortuetan botatzeko. Horrela, ortuak zizareengandik babesten zituztelakoan. Baseliza honetan inguru eta herriko jendea biltzen zen otoitz egin eta gero Urkiolara igotzeko. Felipe Arrese Beitiak, poeta otxandiar gorenak, bertso bitxi hau idatzi zuen San Antonioren mirariez: Gaixoak osasuna itsuak argia errenak ibiltea behar dan guztia Se encuentra también a la vera del camino real, pero dirección a Urkiola. De planta rectangular presenta muros de mampostería con esquineros de sillería y cubierta a cuatro aguas. Destacan en el exterior los 6 contrafuertes, así como la espadaña de sillería de un vano con campana y rematada por una cruz. En la fachada principal figura esta inscripción: "1680 /San Antonio / Abad y Padua". Según Iturrizar esta fecha corresponde a su fundación. En su interior se conserva cuadros y un retablo del siglo XVIII. Antiguamente se celebraba el día de San Antonio de Padua, se acudía en rogativa hasta la ermita y se bendecía agua, que posteriormente se esparcía en las huertas para preservarlas contra las plagas. Dada su situación junto al camino real, en la ruta de peregrinación al Santuario de Urkiola, los vecinos se juntaban aquí para tras rezar partir juntos hacia el santuario.

Elizabarri

Urigoiena kalearen mugan eta Kerixarako auzo-bidearen ondoan dago kokatuta, Otxandion eraiki zen azkena. Herritarrek eleizabarri esaten dio, Erremedioen Andere izena badauka ere. Iturrizaren arabera 1714koa da baseliza hori, baina bere barrualdean plaka bat dago, non aipatzen den 1612an egin zela On Domingo Ercillakoari eta Lucía Zabalakoa andereari esker. 1957an berreraiki zuten Vicinay familiari esker, eta orain dela gutxi berritu zen. Eleizabarri baselizak oinplano angeluzuzena dauka, ageriko harlangaitzezko hormak eta altuera erdia luzituta, harlanduzko izkinakoekin eta hiru hegaleko estalkiarekin. Fatxadan 6 leiho ditu, batzuk leihoburudun leiho handiak eta besteak gezileiho txikiak. Barruan zurezko korua eta Erremedioen Andre Mariaren irudia nabarmentzen dira. Lehen XVII. mendeko irudi bat zegoen, non Erremedioen Andre Maria agertzen zen garai hartako tankeran jantzita. Antzina, baseliza honetara urtean zenbait aldiz etortzen zen arrazoi ezberdinengatik: Gerra aurrean, irailaren 8an, Andre Maria birjinaren jaiotza egunean, herriko jendea baseliza honetara abiatzen zen letañetan, eta meza ondoren erromeria ospatzen zen. Erdi-hurrenak hona etorri ohi ziren Erremedioen Andre Mariari laguntza eskatzera, eta horren truke, olioa eskaintzen zioten. Serorak egon omen ziren aspaldian. Gaur egun, oraindik, irailaren 8an meza egoten da. Conocida también como Ntra. Sra. de los Remedios, se encuentre a la vera del camino real, en el límite de la calle Urigoiena y junto al camino vecinal de Kerixara. De planta rectangular, muros de mampostería vista y a media altura enlucida, con esquineros de sillería y cubierta a tres aguas. Destaca en el interior el coro de madera y antiguamente debía tener un cuadro de Ntra. Sra. de los Remedios vestida al estilo del siglo XVIII. Y en su exterior, una balaustrada de hierro de este mismo siglo. Antiguamente se acudía a ella varias veces al año y por muy diversos motivos.

Urigoienako Gurutzea / Cruz de Urigoiena

Eleizabarritik hurbil. Antzina, bertako bidegurutzea eta udalerriaren sarbideetariko bat adierazten zuen. Zutabe joniarrean altxaturiko kalbarioa da. Gurutzearen aldeetariko batean Kristoren irudia dago, eta bestean, Andre Maria agertzen da haurrarekin. Situada próxima a Eleizabarri. Antiguamente marcaba el cruce de caminos que había en este mismo punto y una de las entradas al municipio En una de sus caras muestra la imagen de Cristo y en la otra la figura de la Virgen con el niño.

Uribarrenako Gurutzea

Begoñako Andra Mariren Irudia