Akdamar church on van lake on turkey کلیسای آکدمار دریاچه وان ترکیه

During newruz holidays with my family I visited van city of turkey as well as its catedral in van island.
Akdamar Island,, is the second largest of the four islands in Lake Van, in eastern Turkey. About 0.7 km² in size, it is situated about 3 km from the shoreline. At the western end of the island a hard, grey, limestone cliff rises 80 m above the lake's level (1,912 m above sea level). The island declines to the east to a level site where a spring provides ample water. It is home to the 10th century Armenian Holy Cross Cathedral, which was the seat of the Armenian Apostolic Catholicosate of Aghtamar from 1116 to 1895.

A statue of princess Tamar waiting for her love, near Sevan Lake, Armenia
The origin and meaning of the island's name is based on an old Armenian legend. According to the tale, an Armenian princess named Tamar lived on the island and was in love with a commoner. This boy would swim from the shore to the island each night, guided by a light she lit for him. Her father learned of the boy's visits. One night, as she waited for her lover to arrive, he smashed her light, leaving the boy in the middle of the lake without a guide to indicate which direction to swim. His body washed ashore and, as the legend concludes, it appeared as if the words "Akh, Tamar" (Oh, Tamar) were frozen on his lips. The legend was the inspiration for a well-known 1891 poem by Hovhannes Tumanyan

Akdamar (meaning "white vein" in Turkish) is the official name of the island which was determined by Turkish government sometime after the modern republic was established as part of the Turkish government's policy of changing indigenous placenames into Turkish ones . Turkish journalist Cengiz Çandar claims that the main intention is to hide the Armenian heritage in Turkey.

General view of Akdamar Island in springtime.
During his reign, King Gagik I Artsruni (r. 908-943/944) of the Armenian Kingdom of Vaspurakan chose the island as one of his residences. He founded a settlement and erected a large square palace richly decorated with frescoes, built a dock noted for its complex hydrotechnical engineering, laid out streets, gardens, and orchards, and planted trees and designed areas of recreation for himself and his court. The only surviving structure from that period is the Palatine Cathedral of the Holy Cross (Armenian: Սուրբ Խաչ եկեղեցի Surb Khach yekeġetsi). It was built of pink volcanic tuff by the architect-monk Manuel during the years 915-921, with an interior measuring 14.80m × 11.5m and the dome reaching 20.40m above ground. In later centuries, and until 1915, it formed part of a monastic complex, the ruins of which can still be seen to the south of the church.

Between 1116 and 1895 the island was the location of the Catholicosate of Aghtamar of the Armenian Apostolic Church. Khachatur III, who died in 1895, was the last Catholicos of Aght'amar. In April 1915, during the Armenian Genocide, the monks on Aght'amar were massacred, the cathedral looted, and the monastic buildings destroyed.

On August 28, 2010, a small solar energy power plant was opened on the island, to provide local installations with electricity.


A detail of David and Goliath from the cathedral
The architecture of the church is based on a form that had been developed in Armenia several centuries earlier; the best-known example being that of the seventh century St. Hripsime church in Echmiadzin, incorporating a dome with a conical roof.

The unique importance of the Cathedral Church of the Holy Cross comes from the extensive array of bas-relief carving of mostly biblical scenes that adorn its external walls. The meanings of these reliefs have been the subject of much and varied interpretation. Not all of this speculation has been produced in good faith - for example, Turkish sources illustrate Islamic and Turkic influences behind the content of some of the reliefs, such as the prominent depiciton of a prince sitting cross-legged on a Turkic-style, low throne. Some scholars assert that the friezes parallel contemporary motifs found in Umayyad art - such as a turbaned prince, Arab styles of dress, wine imagery; allusions to royal Sassanian imagery are also present (griffins, for example).

After 1915, the church has been exposed to extensive vandalism. Before the restoration of the church, the reliefs on the church wall used as a shooting range. Zakarya Mildanoğlu, an architect who was involved in the restoration process of the church, explains the situation during an interview with Hrant Dink as "The facade of the church is full of bullet holes. Some of them are so big that they can not be covered during the renovation process." During many conferences related to the restoration of the Akhtamar church, the process of covering the bullet holes are identified as the hardest part of the restoration by academicians and architects. Some claim that the Armenian churches and gravestones have been exposed to vandalism as a part of the Turkish government policy which aims to destroy the Armenian heritage in Anatolia.

In 1951 the Turkish government made a decision to destroy the church, but the writer Yasar Kemal managed to stop the destruction. He explained the situation to Alain Bosquet as "I was in a ship from Tatvan to Van. I met with a military officer Dr. Cavit Bey on board. I told him, in this city there is a church descended from Armenians. It is a masterpiece. These days, they are demolishing this church. I will take you there tomorrow. This church is a monument of Anatolia. Can you help me to stop the destruction? The next day we went there with the military officer. They have already demolished the small chapel next to the church. The military officer became angry and told the workers, "I am ordering you to stop working. I will meet with governor. There will be no movement until I return to the island again". The workers immediately stopped the demolition. We arrived at Van city center. I contacted the newspaper Cumhuriyet. They informed the Ministry of Education about the demolition. Two days later, Minister Avni Başman telegraphed the Van governor and ordered to stop the demolition permanently. June 25, 1951, the day when the order came, is the liberation day of the church."


کليساي تاريخي آک‌دامار در جزيره‌اي به همين نام در درياچه وان قرار دارد و نشان دهنده سابقه حضور ارامنه در اين منطقه
است. شهر وان، مهم‌ترين شهر شرق ترکيه است و جمعيت آن از ترک‌ها و کردها تشکيل يافته است.

کلیسای آختامار، کلیسایی است در فاصله ۴۱ کیلومتری جنوب غربی شهر وان بر روی جزیره آختامار.

این کلیسا با معماری کشیش مانوئل و به دستور گاغیک اول و پادشاه واسپورکان مابین سال‌های ۹۱۵ تا۹۲۱ میلادی ساخته
شده‌است.

کلیسای آکدامار نسخه کوچکی از قره کلیسای چالدران در ایران میباشد که توصیف این کلیسا برای شناخت کلیسای آکدامار بی فایده نیست:

قره کلیسای چالدران در ایران
این کلیسا در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ خورشیدی به شماره ۴۰۵ ثبت ملی گردیده و همچنین در تاریخ ۱۷ تیر ماه ۱۳۸۷ خورشیدی برابر با ۷ ژوئیه ۲۰۰۸ م، طی نشست سی دوم، مجموعه کلیساهای «قره کلیسا یا سنت طاطاووس» ،کلیسای سن استپانوس و کلیسای زور زور به عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. بنا به تحقیق «دکتر ولفرم کلایس» معاون «مؤسسه باستان شناسی آلمان» در ایران (تهران) این حومه دارای یک دریاچه مصنوعی و چراگاه حیوانات و کارگاه‌های مختلف برای تهیه مواد غذایی و غیره بوده است.

تاریخ ساخت این کلیسا بنا به روایت موسی خورنی مورخ مشهور ارمنیان به اوایل دوره مسیحیت برمی گردد. بدین ترتیب که کلیسای مورد نظر بر روی آرامگاه طاطاوس مقدس که از مبشرین دین مسیحیت بود بنا شده است. از سال ۱۲۴۳ م نام «کلیسای طاطاووس مقدس» متناوباً در آثار و کتب مختلف، به ویژه مجامع مذهبی ارمنیان به چشم می‌خورد.

در طول سالیان دراز این کلیسا بارها از سوی صاحبان قدرت غارت شده و نیز به سبب بلایای طبیعی چون زلزله، آسیب فراوانی دیده است. کلیسای طاطاووس از دو بخش قدیمی سیاهرنگ و بخش جدید سفیدرنگ تشکیل شده است که هر یک تاریخچه‌ای دارند. نخستین بار هنگام حمله چنگیزخان مغول بخش وسیعی از قره کلیسا تخریب شده اما در زمان حکومت هولاکوخان این کلیسا به همت خواجه نصیرالدین طوسی مرمت گردید. همچنین بر مبنای کتیبه‌ای که در کنار محراب بخش قدیمی کلیسا موجود است، در قرن ۱۴ میلادی (سال ۱۳۹۱ میلادی) زلزله مهیبی بنای این کلیسا را تخریب می‌کند و بنای موجود توسط «اسقف زاکاریا» دو تن از برادران او به نام‌های پطروس و «سرکیس» در دوره زمانی ۱۰ ساله تعمیر و بازسازی شده و در سال ۱۴۰۱ میلادی بار دیگر درهای کلیسا به روی زائرین گشوده می‌شود. همچنین کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی با سنگ‌های سیاه و در سال ۱۸۱۰ میلادی به دستور «سیمون بزنونی» اسقف ماکو با سنگ‌های سفید بازسازی گردید.

سیمون بزنونی دستور داد تخته سنگ‌هایی از مرمر سفید از منطقهً «قرخ بولاغ» و «شاورشان» (ماکو) به محل کلیسا حمل کنند و در ضلع باختری کلیسای کهن به بازسازی کلیسای قدیمی بپردازند. ساختمان جدیدتر کلیسا در دوران قاجار به فرمان عباس میرزای ولیعهد به بخش قدیمی تر الحاق می‌گردد. کلیسای جدید با سنگ‌های سفید و حجاری‌هایی بی نظیر، الهام گرفته از کلیسای جامع اچمیادزین ارمنستان که مهمترین و اولین کلیسای ارمنیان می‌باشد تزیین شده است. هر چند مراحل ساختن این کلیسا به علت مرگ عباس میرزا ناتمام ماند.

قره کلیسا ویژیگی‌های منحصر به فردی دارد. تکنیک و حجم پردازی در بنای قره کلیسا در نوبه خود از کم نظیرترین پرداخت‌های هنرهای تجسمی است. باتوجه به ویژگی‌های معماری در این بنای تاریخی، وجود دیوارهای دفاعی پیرامون کلیسا و وردی اصلی آن، این بنا حکم قلعه نیز دارد. در چهار جهت قلعه پنج برج دیده بانی به شکل یک قوس قرار گرفته است.

کلیسای جامع طاطاووس مقدس شامل مجموعه‌ای از فضاهای جانبی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق می‌باشد که به راهبان، طلبه‌ها، محققان و نویسندگان، نگهبانان کلیسا و کتابخانه آن تعلق داشته است. علاوه بر آن زیرزمین کوچکی نیز در زیر اتاق‌ها قرار دارد و فضاهای کوچکی نظیر ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصار خانه، دخمه‌ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری در حیات جانبی غربی می‌باشد. همچنین اگر به مقطع کلیسای طاطاووس نظری بیفکنیم، تمام بنا به صورت یک ساختمان واحد دیده می‌شود. برخلاف معابد اولیه ارمنیان که به شکل مربع است، این کلیسا مستطیل شکل است. قسمت شرقی آن با سنگ سیاه ساخته شده و تنها قسمتی است که از زلزله ۱۳۹۱ میلادی محفوظ ماند و شامل محراب و اتاق‌های جانبی و محوطه جلو محراب و گنبدی کوچک است.

همچنین مقبره «سن» دختر شاهزاده ارمنی، دختر پادشاه «ساندوخت»، که به سبب عقیده اش به مسیحیت به شهادت رسید بر بالای تپه‌ای در مجاورت کلیسا قرار دارد. در محوطه داخلی کلیسا چندین سنگ قبر و نیز یک حوض سنگی وجود دارد و نقش برجسته‌های فراوانی برروی دیوارهای بیرونی کلیسا نقش بسته‌اند. سقف محراب کلیسا نیز با سنگ‌های مرمر سیاه و سفید به شکل زیبا تزیین شده است. در محوطه داخلی کلیسا در روی دیوار محلی برای روشن کردن شمع وجود دارد.

قسمت‌های کلیسا: ۱- کلیسای اصلی ۲- برج ناقوس ۳- ورودی ۴- برج ۵- حیاط شرقی ۶- حیاط غربی ۷- انبار[۱۰]

این کلیسا به عنوان اولین کلیسای جامع جهان مسیحیت شناخته می‌شود. گفتنی است ارمنی‌های ایران هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه (تاریخ مراسم هر ساله متغیر است، این مراسم در سال ۱۳۹۴ در ۲۷ تیر برگزار خواهد شد) که مصادف با قتل تادئوس مقدس و پیروان مسیحی اوست در قره کلیسا مراسم خاصی برپا می‌دارند. این مراسم با حضور ارمنیان و تعدادی از سفرای کشورهای مسیحی در ایران برگزار می‌شود.

وضعیت موجودی کلیسا :این کلیسا به غیر از مراسمی که ارمنیان هر سال در آن برگزار می‌کنند، همه روزه پذیرای مسافران، گردشگران و بازدیدکننده گان داخلی و خارجی می‌باشد و به جهت برگزاری مراسم ارمنیان در آن از سوی سازمان میراث فرهنگی تمهیداتی جهت جلوگیری از تخریب و حفظ و نگهداری بنا و همچنین رفاه حال مسافران اندیشیده شده است.
در سال ۶۴۴ یا ۶۴۵ هجری قمری تجدید بنا شد. فرمان شاه عباس اول صفوی در حمایت از ارمنیان بر روی سردر آن دیده می‌شود. عباس میرزا ولیعهد فتح‌علی‌شاه نیز تزئیناتی بر آن افزوده‌است.

سیاه کلیسا یا قره کلیسا، مزار تادئوس (طاطاووس) مقدس یکی از حواریون عیسی مسیح است. به استناد منابع تاریخی بخشی از ارمنیان پیرو دین زرتشت بوده‌اند و بخشی نیز آئین مهرپرستی داشته‌اند. برای نخستین بار در سال ۴۳ میلادی دو نفر از حواریون به نام‌های تادئوس قدیس و بارتلمئوس قدیس از شمال بین‌النهرین گذشته و برای رساندن پیام مسیح وارد این مناطق می‌شوند.

«تادئوس مقدس» که یکی از حواریون عیسی مسیح و از بنیان‌گذاران کلیسای حواری ارمنی است، در سال ۶۶ میلادی بخاطر بشارت مسیحیت به قتل رسید. مقبره وی در سیاه کلیسا یا قره کلیسا قرار دارد و به صورت یکی از زیارتگاه‌های مهم ارمنیان از آن یاد می‌شود. در داخل این کلیسا دالان‌هایی تعبیه شده‌اند که برای آزوقه سربازان و افراد کلیسا بوده است. هر ساله در سوم مرداد مسیحیان زیادی جهت انجام مراسم خاص این روز از سراسر جهان به آن سفر می‌کنند و در اطراف کلیسا چادر زده و اقامت می‌کنند. سر کشیک کلیسای تبریز، امین مسیحیان خارجی می‌باشد که همه ساله مبالغی جمع‌آوری ودر اختیار او گذاشته می‌شود. تا صرف این بنا و مسیحیان ایران شود.