Το Κάστρο του Μίλα

Το Κάστρο του Μίλα είναι κτισμένο σε υψόμετρο 295 μέτρων και βρίσκεται σε απόσταση 2-3 χιλιομέτρων βορειοανατολικά του ομώνυμου χωριού. Απέχει 7 χιλιόμετρα από τον Μελιγαλά και η θέα από το σημείο είναι καταπληκτική. Είναι κτισμένο σε σημείο στρατηγικής σημασίας για τον έλεγχο του Μεσσηνιακού κόλπου στα βόρεια. Το Κάστρο κτίστηκε την εποχή της Φραγκοκρατίας και διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση.

Σκοπός του Κάστρου ήταν να ενισχύσει την άμυνα των Φράγκων απέναντι στις επεκτατικές διαθέσεις των Ελλήνων του Δεσποτάτου του Μορέως. Έχει ταυτιστεί με το Chateaux Neuf που φέρεται ότι ίδρυσε η Ισαβέλλα Βιλλεαρδουίνου, (Isabelle de Villehardouin), η γνωστή πριγκιπέσσα Ιζαμπώ, στην σύντομη περίοδο που κατείχε μόνη της τον θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαϊας, (1297-1301). Μία δεύτερη εκδοχή, που υποστηρίζεται από πολλούς, θέλει το Κάστρο να είναι έργο του Nicollo Acciaiuoli από το 1338 έως το 1341. Όπως αναφέρει ο A. Blouet, αντίθετα με άλλα Φράγκικα κάστρα στην ενδοχώρα της Μεσσηνίας, το Κάστρο του Μίλα χρησιμοποιήθηκε και από τους Τούρκους και εγκαταλείφθηκε το 1825. Εδώ, μάλιστα, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πολέμησε ενάντια στους Τούρκους απαλλάσσοντας τους χωρικούς από τον φόρο της δεκάτης.

Το Κάστρο είναι τραπεζιόσχημο στην κάτοψη και διαθέτει δύο οχυρωματικούς περιβόλους. Ο εσωτερικός περίβολος, πιθανότατα, ήταν, χώρος κατοίκησης και ενισχυόταν περιμετρικά με τρεις τετράπλευρους πύργους. Οι ψηλοί διώροφοι πύργοι είναι χαρακτηριστικοί μία ύστερης εποχής της Φραγκοκρατίας και θυμίζουν, ιδιαίτερα, τον σωζόμενο δυτικό, τετράγωνο πύργο του Κάστρου της Ανδρούσας. Την μία πλευρά της οχύρωσης καταλάμβανε εσωτερικά ένα μεγάλο κτίριο, (μάλλον διώροφο). Ο εξωτερικός περίβολος σώζεται μονάχα σε επίπεδο θεμελίων. Το εξωτερικό τείχος του οχυρού και οι προμαχώνες του δεν υπάρχουν πια, αφού, όπως φαίνεται αποτέλεσαν οικοδομικό υλικό για τις οικιστικές ανάγκες του χωριού. Η είσοδος του Κάστρου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά, ενώ εντός του Κάστρου αναφέρεται η ύπαρξη υπόγειας σήραγγας. Μάλιστα, σύμφωνα με την παράδοση, η σήραγγα καταλήγει στο εκκλησάκι της Βραχοπαναγίτσας, στις όχθες του ποταμού «Ξάστερος», (Λευκασίας).