قله های سه کل و میلکان روسی کوهستان پراو

« سه کل » دریای مواج سنگی

سه کل نام سه قله به هم پیوسته از قلل فرعی خط الراس کوهستان پراو می باشد دست طبیعت در گذر زمان لبه های خط الراس این کوه را تبدیل به تیغه ای نموده که از دو طرف آن دیواره های عظیمی بوجود آورده در دو طرف این خط الراس چین و شکن ها ، دره ها و شن اسکی های عظیمی در اثر تخریب سنگها در گذر سالیان متمادی تشکیل شده است واین ریزش ها و تخریب ها باعث شده این کوه کاملا تیغه ای شود و دیواره های بی نظیرو بکر و دره های عمیقی در دو سمت کوه شکل بگیرد عمق عمیقترین دره در زیر کل سوم تا کف دیواره حتی به 1600 متر هم میرسد و جنس آهکی سنگها در بوجود آمدن این شکل زیبا بسیار موثر بوده چنانچه جنس سنگهای این کوه ترکیب دیگری می داشت قطعا شکل متفاوتی از آن بوجود می آمد.
در راه عبور از این خط الراس پستی بلندیهای متعددی وجود دارد ولی در سه نقطه ارتفاعی بلند تر و مشهود تر از بقیه وجود دارد که به کل های یک ، دو و سه مشهور شده اند و ارتفاعی بالاتر از سه هزار متر دارند و چون معمولا کوهنوردان این خط الراس را از غرب به شرق پیمایش میکنند ترتیب قرارگیری و نامگذاری قلل سه کل از غرب به شرق می باشد و در هنگام عبور از آن دید و اشراف کامل به دو طرف شمال و جنوب کوه وجود دارد حدود این کوه از جنوب به دشت چمچمال و منطقه درود فرامان و از شمال به دره سیراوله منتهی میشود
این کوه به سه کل بازرگان مشهور می باشد و در مورد وجه تسمیه وعلت نامگذاری این کوه بعنوان سه کل بازرگان چیزهایی که در افواه مردم بومی این مناطق وجود دارد این است که در گذشته های دور فروشنده های دوره گرد (که در زبان کردی فروشنده دور گرد چرچی نامیده می شود ) اجناس خودشان را که شامل خشکبار و توت های خشک شده منطقه کردستان بوده در کوهپایه این کوه بفروش میرساندند و یا حتی در جایی عنوان شد که چون در قدیم الایام یخچال وجود نداشته در تابستان برف و یخ های منطقه پراو در این ناحیه خرید و فروش میشده و به شهر کرمانشاه انتقال می یافته است و یا حتی در جای دیگری عنوان شد که کل و بزهایی که در منطقه پراو شکار میشده در این ناحیه بفروش میرسیده به این دلیل این کوه با نام سه کل بازرگان شهرت یافته است
البته بغیر از دلیل فوق دو دلیل دیگر هم امکان دارد که علت نامگذاری این کوه باشد و به مرور زمان در اثر تغییر آهنگ کلمات به بازرگان تبدیل شده باشد :
یکی اینکه در گویش لکی کلمه « باز » به ترکیب چند رنگ سفید و زرد و سبز معنی شده و امکان دارد که در قدیم الایام مردم منطقه این کوه را با عنوان « سه کل بازه گان » میخوانده اند بمعنی کوههای که چند رنگ دارند
و نام دیگری که احتمال دارد این کوه در گذشته به آن نام خوانده میشده « سه کل برزه گان » می باشد چون در گویش لکی برز بمعنی بلند است احتمال دارد در گذشته این بلندی ها بدین نام خوانده میشده و به مرور زمان به « سه کل بازرگان » تبدیل شده باشد

در حقیقت خط الراس کوهستان پراو از نزدیکی های شهر کامیاران از کنار روستای دارشادمان و هجوم آباد در نقطه ای که کوهستان شاهو به پایان میرسد شروع میشود و به ترتیب بسمت شرق از قلل آژوان ، قرال ، دو قرال ، بلوچ ، عالیور ، نرامان ، قزانشکن ، یافته ، هزاره ، رویین ، میرزایی و کمستان عبور میکند و با رسیدن به تنگه کنشت خط الراس اصلی کوه که قللی بالاتر از ارتفاع 3000 متر دارند شروع میشود و این قلل از غرب به شرق شامل قله های : خرامان ، قته چرمی ، شیخعلی خان ، نمازگه و شاودالان می باشد قابل ذکر است که این خط الراس با رسیدن به گردنه شنل به دو شاخه تبدیل میشود و تا محور بیستون به سنقر امتداد دارند که اگر دره سیراوله را مابین این دو شاخه در نظر بگیریم شاخه سمت راست شامل قلل فرعی سه کل ، میلکان روسی ، کمرکو و زنهان است و شاخه سمت چپی شامل قلل محلی چالو صفی و چِک جافر می باشد البته گستردگی فلات پراو بیشتر از این ها می باشد و تا شهرستان صحنه و انتهای خط الراس کوه هجر امتداد یافته است که بدلیل کم بودن ارتفاع آنها معمولا در شمار خط الراس اصلی پراو قرار نگرفته اند
چنانچه فقط کوهنوردی به قلل سه کل مد نظر باشد می توان صعود و فرود را از دره هایی که در دو سمت کوه سه کل هستند انجام داد در سمت غرب دره ریواس و در سمت شرق دره بله کین پیشنهاد های مناسبی برای صعود وفرود هستند چنانچه ابتدای شروع کوهپیمایی را کیوسک نگهبانی چالابه در نظر بگیریم وانتهای مسیر را میشه ری قرار دهیم مسافت پیمایش در حدود 19 کیلومتر می باشد
برای عبور از خط الراس سه کل بایستی آشنایی با فنون سنگنوردی داشت و بیشتر مسیر حرکت بصورت دست به سنگهای نیمه فنی و طولانی و در بعضی نقاط بصورت فنی می باشد و بدلیل پستی بلندیهای بسیار، توان استقامتی بالایی را می طلبد و ترجیحا بدلیل خشکی مسیر کوهنوردی بدان باید در فصول خنک سال انجام گیرد وعبور و صعود از آن در زمستان هم کاری کاملا تخصصی و سخت می باشد و جز صعودهای فنی ، شاخص و کم نظیر می باشد.
از چشمه های دو سمت کوه سه کل می توان به کانی لاچینوا ، کانی گِل بسر ، کانی وزمان ، کانی چنار و کانی داربید در جنوب کوه و همینطور کانی سیراوله ، کانی خور خور ، کانی کونکالوچه و سراب بزرگ نوژیوران در شمال آن اشاره نمود .
ازعمده گیاهانی که روی خط الراس سه کل رویش کرده بودند می توان به چویل ، شوید کوهی و آویشن اشاره کرد که بطور گسترده ای بر روی آن پراکنش داشتند.

کوه سه کل یکی از کوههای سرسخت و فنی رشته کوه بزرگ زاگرس است که از ابتدا تا انتهای آن برانگیخته از انرژی های مثبت است و در حقیقت می توان گفت صعود و عبور از سه کل یکی از صعودهای بیاد ماندنی و هیجان انگیز در خاطر هر کوهنوردی خواهد بود.
سه کل دریاست ، اما دریای متلاطم و مواج از جنس سنگ . موج سواری بروی این امواج سنگی تجربه ای بی نظیر را ارائه میدهد.
دیدار این شکل خاص و منحصر بفرد از طبیعت کره خاکی و دیدار چشم اندازهای بی نظیر ، دریافت این همه انرژی مثبت لذت این صعود سخت و زیبا را برای همیشه در ذهن انسان ماندگار خواهد کرد
خرداد ماه سال 1400
نویسنده نادر منتظریانی