قله دماوند مسیر شمال شرقی از گردنه سر ناندل و تخت فریدون - Damavand Summit

دماوند نشانه تاریخی یک ملت است و عشق بدان بسیاری را کوهنورد کرده. ابهت و زیبایی مثال زدنی آن همه ساله هزاران نفر از سراسر ایران و دنیا را به سوی خود می کشد و مسیرهای گوناگونی برای صعود دارد که یکی از محبوب ترین مسیر های آن یال شمال شرقی می باشد که مشرف به دره معروف و زیبای یخار است. بسیاری مسیر شمال شرقی را زیباترین مسیر دماوند می دانند، مسیری که سختی های خود را دارد و می تواند کوهنوردان را به چالش بکشاند. دماوند با ارتفاع 5609 متر بلندترین چکاد فلات ایران است و با ارتفاع مطلق 4667 متر، دوازدهمین کوه برجسته خشکی های زمین و چهارمین آتشفشان برجسته خشکی های زمین است و همین بزرگی است که در کنار تقارن، این آتش فشان را یکی از زیباترین کوه های دنیا کرده. کوهی که از فواصل بسیار دور چند صد کیلومتری نیز با چشم غیر مسلح قابل دیدن است

و اما گزارش صعود قله دماوند از مسیر شمال شرقی از گردنه سر روستای ناندل
همراه با همنوردان باشگاه توچال – مرداد ماه ۹۷
ساعت دو نیمه شب ۱۸ مرداد ۹۷ از میدان آرژانتین تهران عازم جاده هراز شدیم تا با پیمودن مسیر ۱۴۵ کیلومتری به روستای ناندل شهرستان آمل برسیم. ابتدای مسیر فرعی ناندل بسیار پر پیچ و خم بود و راننده مینیبوس را به زحمت می انداخت. به هر ترتیبی که بود حدود ساعت ۷ صبح خود را به خانه کوهنورد ناندل رساندیم. خانه کوهنورد با سرپرستی آقای صالحی دارای امکاناتی همچون محل اقامت و سرویس بهداشتی می باشد و میعادگاه کوهنوردانی است که مسیر شمالی و شمال شرقی دماوند را در پیش دارند. پس از رسیدن به ناندل با دو نیسان که از پیش هماهنگ شده بودند به گردنه سر رفتیم که راهی ناهموار داشت. در گردنه سر نیز در میان شلوغی جمعیت، قاطرهایی که هماهنگ کرده بودیم را یافتیم وهمنوردانی که مایل بودند بخشی از بار خود را به قاطر بسپارند، وسایلشان را در گونی هایی که آورده بودند قرار دادند و بار قاطر کردند. سر انجام در ساعت ده و نیم صبح راه افتادیم و از گردنه سر با ارتفاع ۲۸۰۰ متر قدری بالا رفتیم و بساط صبحانه را پهن نمودیم و پس از ۴۵ دقیقه حدود ساعت یازده و نیم پیمایش شروع شد
پس از پیمودن حدود سه و نیم کیلومتر از مسیر پیمایش و دست یافتن به ارتفاع ۴۰۰۰ متری به دشت کوچک و سرسبزی رسیدیم که با عنوان چمن زار از آن یاد می شود و بسیاری همانجا را برای شبمانی بر می گزینند، به ویژه اینکه لوله آبی در آن محوطه وجود دارد که برفابه ها را هدایت می کند و آب قابل آشامیدن را در اختیار کوهنوردان قرار می دهد. ما اما به قصد شب مانی در تخت فریدون، ادامه راه را بر گزیدیم. از چمن زار تا تخت فریدون مسیر سنگلاخ است و خسته کننده که همین باعث کاهش سرعت پیمایش می شود. به ویژه برای کسانی که کوله کشی می کنند
در پایان پیمایش روز نخست و با پیمودن ۵ کیلومتر از مسیر و رسیدن به ارتفاع کمتر از ۴۴۰۰ متری حدود ساعت ۱۸:۴۵ به پناهگاه و محوطه تخت فریدون رسیدیم و اقدام به برپایی چادر نمودیم. سپس در چادر ها اقدام به صرف شام نموده و مشغول استراحت شدیم تا ساعت ۳ بامداد که صعود به سوی قله با کوله بار سبک را در تاریکی شب آغاز نمودیم. در مجموع از گروه ۲۵ نفره یک نفر اقدام به صعود نکرد و پس از اندکی از ۳ همنورد دیگر که آثار اولیه ارتفاع زدگی در آنها دیده می شد نیز خواسته شد تا به چادرهایشان بازگردند و تیمی ۲۱ نفره که ۱۷ نفر از آنها اولین تجربه صعود خود به بام ایران را پیش رو داشتند عازم قله شدند
پس از ۳ ساعت پیمایش شبانه به ارتفاع ۴۹۰۰ متری رسیدیم. این قسمت از مسیر که بر روی یال اصلی قرار دارد صخره ای بوده و حتی در برخی موارد نیاز به دست به سنگ شدن دارد. البته مسیر فنی نیست و بدون تجهیزات فنی می توان به راحتی و البته با دقت از روی این گرده عبور کرد. به ویژه اینکه دقیقا زمانی به گرده رسیدیم که آفتاب سر زده بود
در ساعت ۹:۴۵ دقیقه به انتهای گرده در ارتفاع ۵۳۰۰ متری رسیدیم و چکاد دماوند و یخچال ها و برفچال هایش پیش روی ما بود. با گذشتن از میان برف و یخ در ساعت ۱۲:۴۵ به دهانه آتشفشان و چکاد زیبای دماوند رسیدیم و مشغول خوشگذرانی و گرفتن عکس یادگاری شدیم

در ادامه مقاله ای از اینجانب درباره ارتفاع درست قله دماوند:
ارتفاع درست قله دماوند چقدر است؟
احتمالا شما هم به خاطر عددهای گوناگونی که به بلندای بام ایران نسبت داده می شود دچار سردرگمی شده اید. در این نوشتار به اختصار پیرامون مباحث مربوط به اندازه گیری ارتفاع، ارتفاع نسبی و مطلق، سطح مبنای اندازه گیری، بلندترین نقاط کره زمین، علت اصرار کوهنوردان ایرانی در به کارگیری عدد غلط ارتفاع دماوند و ... می پردازیم. اما پیش از آن باید گفت ارتفاع دقیق دماوند ۵۶۰۹/۲ متر است و عدد غلط ۵۶۷۱ متر و یا اعداد غلط دیگر وجاهتی ندارند
ارتفاع بر دو گونه است
ارتفاع نسبی مانند ارتفاع سر شما از کف خیابان که اگر در طبقه سوم ساختمان باشید این ارتفاع نسبی بیش از زمانی است که در طبقه اول ساختمان هستید
ارتفاع مطلق مانند اندازه قد شما که فارغ از اینکه در کدام طبقه از ساختمان هستید همواره ثابت است
عددی که برای ارتفاع نقاط جغرافیایی به کار می رود در حقیقت یک ارتفاع نسبی است و این ارتفاع نسبت به یک سطح مبنای مشخص اندازه گیری می شود. فرض کنید در طبقه سوم ساختمان ایستاده اید و می خواهید بدانید ارتفاع نسبی شما چقدر است. طبیعتا اولین سوال این است که ارتفاع نسبی نسبت به کدام سطح مبنا؟ نسبت به خیابان؟ نسبت به همکف؟ نسبت به طبقه اول؟ ... می بینید که ارتفاع نسبی با تغییر سطح مبنا دستخوش تغییر می شود
در اندازه گیری های ارتفاعی، دو سطح مبنا بیش از بقیه کار برد دارند
بیضی گون (الیپسوئید) که زمین را شبیه یک بیضیگون در نظر گرفته و پستی و بلندی های آن را به نسبت این سطح بیضی شکل می سنجد
زمین گون (ژئوئید) که همخوانی بیشتری با شکل ظاهری پستی و بلندی های سطح زمین دارد و در دریاها با سطح میانگین آب های آزاد ( که در زبان عامیانه به آن ارتفاع از سطح دریا نیز می گویند) برابری می کند
تمام نقاط ارتفاعی از سطح زمین گون اندازه گیری می شوند. مثلا وقتی می گوییم ارتفاع قله اورست ۸۸۴۸ متر است یعنی نوک قله اورست از سطح مبنای زمین گون در آن منطقه ۸۸۴۸ متر بالاتر است
نکته مهم اینجاست که دستگاه های جی پی اس ارتفاع را از سطح بیضی گون می سنجند و بنابراین نیاز است در هر منطقه ای که از دستگاه جی پی اس جهت سنجش ارتفاع استفاده می شود، ارتفاع بیضی گون را از ارتفاع زمین گون کم کرد که این موضوع نیازمند اطلاع از پارامترهای ژئودزی منطقه بوده و از تخصص کوهنوردان خارج است. طبق همین موضوع نمی توان ارتفاع خوانده شده از دستگاه جی پی اس را ارتفاع مناسب دانست و نیاز به اصلاح دارد. جدای از اینکه خود دستگاه جی پی اس نیز خطایی تعمدی در ارائه اطلاعات مختصاتی بروز می دهد
همچنین ارتفاع سنج هایی که از دستگاه بارومتر (فشارسنج) استفاده می کنند نیز دقت بالایی در سنجش دقیق ارتفاع ندارند. از این دستگاه ها در ساعت های مچی و برخی دستگاه های دیگر استفاده می شود
جدای از دو سطح مبنای قید شده، یک نقطه مبنای دیگر هم برای سنجش ارتفاع وجود دارد که همان مرکز زمین است. به دلیل اینکه زمین کره کاملی نیست و در استوا برآمده تر است، اگر فاصله از مرکز زمین را ملاک ثبت ارتفاع در نظر بگیریم آن وقت دیگر اورست بلندترین نقطه جهان نیست بلکه قله آتشفشانی چیمبورازو در کشور استوایی اکوادور با اختلاف زیادی نسبت به اورست بلندترین نقطه دنیا محسوب خواهد شد. چرا که فاصله قله اورست از مرکز زمین ۶۳۸۲ کیلومتر است اما فاصله قله چیمبورازو از مرکز زمین ۶۳۸۴ کیلومتر بوده که دو کیلومتر بیش از اورست است و این در حالی است که ارتفاع قله اورست از سطح مبنای زمین گون برابر ۸۸۴۸ متر و ارتفاع قله چیمبورازو از سطح مبنای زمین گون برابر ۶۲۶۸ متر است. همان طور که می بینید با تغییر مبنای اندازه گیری، ممکن است قله ای از قله دیگر کوتاه تر و یا بلندتر شود
اما وقتی صحبت از ارتفاع مطلق به میان بیاید داستان فرق می کند. ارتفاع مطلق کوه ها درست مثل قد انسان با اندازه گیری اختلاف ارتفاع بین پست ترین نقطه کوه که معمولا دره های اطراف آن است با ارتفاع قله کوه سنجیده می شود. برای درک بهتر یک کله قند را در تهران فرض کنید و یک حبه قند را در توچال. ارتفاع نسبی حبه قند بیشتر است و در همان زمان ارتفاع مطلق کله قند بیشتر است. بر همین اساس قله زیبای دماوند با آنکه در لیست مرتفع ترین قله های دنیا با ارتفاع نسبی ۵۶۰۹ متر جایگاهی ندارد، اما با ارتفاع مطلق ۴۶۶۷ متر در جایگاه دوازدهمین کوه برجسته (به لحاظ ارتفاع مطلق) و چهارمین کوه آتشفشانی برجسته بر روی زمین قرار دارد. از همین روی بی شک دماوند یکی از زیباترین کوه های این کره خاکی است چه به لحاظ بزرگی و ابهت ناشی از ارتفاع مطلق بالا و چه به خاطر تقارن ظاهری ناشی از آتشفشانی بودن آن
اما چرا کوهنوردان ایرانی اصرار دارند اعداد غلط ارتفاعی را به کار برند؟
یک پاسخ آن است که قله البروس در روسیه با ارتفاع ۵۶۴۲ متر بام اروپا لقب گرفته و به کارگیری عدد غلط ۵۶۷۱ متر برای دماوند باعث این تصور غلط می شود که بام ایران از بام اروپا بلندتر است و در صورت به کارگیری ارتفاع درست ۵۶۰۹ متر، دماوند از البروس کوتاه تر می شودکه البته از نظر نگارنده، این موضوع اهمیتی نداشته و قله دماوند به عنوان نشان تاریخی یک کشور اهمیت خود را از ملتش وام دارد
عدد غلط ۵۶۷۱ متر ناشی از یک سنجش با دقت پایین توسط افراد غیر مسئول در گذشته بوده در حالی که مرجع رسمی سنجش ارتفاع سازمان نقشه برداری کشور است و در تازه ترین و دقیق ترین سنجش خود از راه روش ژئوفیزیکی گرانی سنجی (ثقل سنجی) ارتفاع ۵۶۰۹/۲ متر را به عنوان دقیق ترین عدد ارتفاعی قله دماوند اعلام داشته است. همین ارتفاع از سوی فدراسیون کوهنوردی نیز پذیرفته شده است
البته برخی این توجیه را نیز می آورند که در سایت ناسا و یا سایت های خارجی دیگر عدد ۵۶۷۱ آمده که باید به ایشان یادآور شد که این سایت ها خود مستقلا اندازه گیری انجام نداده اند و به همان عدد غلط که در گذشته در ایران به کار می رفته ارجاع داده اند. همچنین از آنجا که نام ناسا با فضا و ماهواره عجین شده این تصور غلط به وجود آمده که ناسا با تجهیزات ماهواره ای ارتفاع دماوند را سنجیده است که باید گفت چنین نیست و روش های سنجش از دور نمی توانند با دقت مورد نظر ما ارتفاع نقاط مختلف را مشخص کنند و چنین امری نیازمند عملیات زمینی نقشه برداری و سنجش ارتفاع است
بنا بر همه مباحث یاد شده ارتفاع نسبی دماوند از سطح زمین گون (یا به قول عامیانه ارتفاع از سطح دریا) ۵۶۰۹ متر است و همین عدد باید به عنوان ارتفاع بام ایران به کار رود. ارتفاع مطلق دماوند به عنوان دوازدهمین کوه برجسته (به لحاظ ارتفاع مطلق) بر روی کره زمین نیز برابر ۴۶۶۷ متر است

بهادر ساکت تبار
باشگاه کوهنوردی توچال

نکته : مسیر ارائه شده با دستگاه جی پی اس گارمین مدل ۶۴ اس ثبت گردیده است

برای شرکت در برنامه های کوهنوردی و آموزشی باشگاه توچال از طریق تلگرام با این جانب در ارتباط باشید
@BahadorS