Kolah Ghazi قله کلاه قاضی الوند

کلاه قاضی نام یکی از قلل رشته کوه الوند در استان همدان است و در 17 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان قرار گرفته و با ارتفاع 3500 متر می توان گفت شرقی ترین ارتفاع مهم این رشته کوه محسوب می شود اگر در رشته کوه الوند کوه آلما بلاغ را اولین قله در غرب و قله کلاه قاضی را آخرین قله در شرق محسوب کنیم طول رشته کوه الوند در حدود 70 کیلومتر هست و از قلل مهم این رشته کوه بترتیب مهمترینها از غرب به شرق به قلل آلما بلاغ ، کرکسین ، قزل ارسلان ، دایم برف ، کلاغ لانه ، الوند ، تاریکدره ، کم لرزان ، اردک ، مردک ، یخچال ، شاه نشین ، ساوخ بلاغ و کلاه قاضی می توان اشاره نمود
در ایران با نام کلاه قاضی دو قله وجود دارد یکی در استان همدان و دیگری در استان اصفهان .شاید این سوال در ذهن متبــادر گردد که چرا نام کلاه قاضی بر این قله ها نهاده شده است و قدمت این نام گذاری از چه دوره ای بوده است؟ وجه تسمیه این قله ها بخاطر شکل ظاهری آنها ست و ظاهرا در قدیم الایام کلاهی که قضات بسر می نهاده اند مخروطی شکل بوده است
در فرهنگ علامه دهخدا در مورد کلاه قاضی آمده است که : کلاه قاضی ؛ کلاهی مخصوص قضاوت بوده و آن را اعراب بواسطه ٔ شباهتی که به خم داشته دنیه نامیده اند و دن خُم بزرگ و قیر اندودی بوده که بواسطه مخروطی بودن آن روی زمین نمی توانسته بایستد مگر در زمین جایی برای آن برکنند
در کتاب تاریخ آل بویه نوشته علی اصغر فقیهی در صفحه 340 آمده است که ابن خلکان گوید : نخستین کسی که لباس علما و قضات را به این صورت درآورد تا در میان آنها تفاوت باشد ابو یوسف قاضی بود در نیمه دوم قرن دوم . و قاضیان کلاههای خمره ای شکل که گوشها را نمی پوشاند و دو وجب طول داشت ونام آن دنیه بود بر سر می نهاده اند

ودر کتاب تاریخ تمدن اسلام نوشته جرجی زیدان در صفحه 949 موضوع فوق اینگونه تایید شده که : از روزگار عباسیان که تمام کارها بدست ایرانیان افتاد عربها در بسیاری از آداب ورسوم واز جمله لباس پوشیدن پیرو ایرانیان شدند و قاضی ابو یوسف ، قاضی القضاة هارون الرشید خلیفه عباسی مقرر داشت فقیهان و عالمان عمامه سیاه و آستر دار بر سر نهند و قاضیان کلاه بلند برسر گذارند و همینطور خانم دکتر سهیلا شهشهانی در کتاب تاریخچه پوشش سر در ایران در صفحه 61 این موضوع را تایید نموده اند
از مطالب فوق و تحقیقی که از این چهار کتاب انجام گرفت این گونه برداشت می توان کرد که قدمت استفاده و مرسوم شدن اینگونه کلاه توسط قاضیان به دوره عباسی بر میگردد و درنتیجه نامیدن این کوهها بعنوان کلاه قاضی می تواند قدمتی تقریبا 1200 ساله داشته باشد
در روی قله کلاه قاضی الوند چندین تندیس زیبای سنگی بصورت عمودی قرار گرفته است که شکل این سنگها یادآور کلاه مخروطی شکل قضات است و آخرین سنگ که بعنوان قله محسوب می شود بطول 7 متر کاملا فنی است و جنس این سنگ از خارا ست و کاملا صاف و فاقد دستگیره است و روی آن رول کوبی شده و برای رسیدن به بالای آن ، طناب و حمایت میانی احتیاج دارد

دسترسی به قله کلاه قاضی هم از طرف شهر همدان و هم از طرف شهرستان سرکان میسر است و راه پیمایش شده فوق مسیر سمت شهر همدان است که می توان از داخل شهر از فرعی مشخص شده با گذر از روستاهای چشین ، ابرو ، سیمین ابرو و ییلاق عرب خان با طی 18 کیلومتر به ابتدای مسیر کوهپیمایی رسید البته قبل از روستای سیمین ابرو یک فرعی وجود دارد که می توان بدون وارد شدن به روستا به ییلاق عرب خان رفت و 6.5 کیلومتر از راه جاده خاکی است که از کنار باغات زیبای روستای سیمین ابرو عبور میکند و رودخانه سیمین هم که از ییلاق عربخان منشا می گیرد یکی از منابع اصلی تغذیه کننده سد اکباتان می باشد و زیبایی مسیر را صد چندان نموده است

در بیشتر منابع قدیمی ارتفاع این قله 3125 متر ذکر گردیده که با آزمایشی که توسط دو دستگاه جی پی اس انجام شد به اکتساب دو متر آخر که صعود نگردید ارتفاع قله 3500 متر می باشد و همینطور طول مسیر کوهپیمایی از ییلاق عرب خان تا قله در حدود 6.5 کیلومتر بود
برفراز قله کلاه قاضی خطالراس گرین ، قله های یخچال ، شاه نشین ، بدر وپریشان ، پنجه علی و.... نمایان می باشند
مهرماه سال 1392
نويسنده و محقق نادر منتظریانی