Bozesina and Dalanpar Summits - بزسینا ( 3470 متر ) و دالانپر بزرگ ( 3466 متر ) -منطقه مرگور ارومیه

قلل بزسینا ( 3470 متر ) و دالانپر بزرگ( 3466 متر ) - منطقه مرگور ارومیه

روز پنجشنبه و جمعه مورخ 20 و 21 تیر ماه سال 1398

***** گروه کوهنوردی شفق سنندج *****

------ زمانبندی اجرای برنامه ------
ساعت 18:15 روزچهارشنبه مورخ ١٩ تيرحرکت از میدان کوهنورد سنندج- وسیله نقلیه مینی بوس ایویکو
ساعت ١٩:٢٠ حسين آباد
ساعت٢٠:٣٠ديواندره
ساعت ٢١:١٠ شهر زرينهاوباتو– توقف جهت صرف شام به مدت 1 ساعت
ساعت23 شهرسقز
ساعت 24 شهر بوكان وادامه مسیر در جاده برهان
ساعت 2 بامداد روز پنجشنبه کمربندی مهاباد و ادامه مسیر در جاده ارومیه
ساعت 2:35 سه راهی محمدیار-ارومیه
ساعت 2:55 محمدیار و حرکت بطرف نقده
ساعت 3 شهر نقده و حرکت بطرف اشنویه
ساعت٣:٤٠تقاطعنليوانو حرکت بطرف آق بلاغ و ارومیه
ساعت٤:١٠تقاطعآقبلاغ و حرکت بطرف دیزج مرگور ( روستاهای مسیر: آغ بلاغ ، گند ملا عیسی ، شیوه برو ، خوراسب )
ساعت٤:٥٠ديزج مرگور ( بزبان محلی " دزه " )
ساعت٥:١٥دوراهيبزسينا–دالانپر
ساعت 6 انتهای گردنهو ابتدای صعود به بز سینا
ساعت٦:٣٠حركت بطرف قله بز سینا
ساعت 7:50 بر فراز قله بز سینا
ساعت 8:30 شروع فرود از قله
ساعت٩:٢٠برگشت به دشتبزسينا ( مبداء حرکت )
ساعت 9:30 حرکت بطرف قله دالانپر بزرگ
ساعت 10 توقف جهت صرف صبحانه
ساعت١٠:٥٠ حرکت مجدد پساز صرف صبحانه
ساعت 11 دیدار با دریاچه اول
ساعت 11:15 دریاچه دوم مسیر بزسینا-دالامپر
ساعت 14 پاسگاه مرزی دالانپر و برخورد با مامورین مرزبانی و ادامه مسیر در جاده آسفالته مرزی
ساعت 14:50 شروع صعود به قله دالانپر از مسیرپاکوب قله ( سمت چپ ) - مشرف بر دشت مرگه فال و
مسیر پاکوب آن ( سمت راست )
ساعت 15:30 بر فراز قله دالانپر بزرگ
ساعت 16 فرود از قله
ساعت 18:30 حضور در دشت زیبای مرگه فال و برقراری چادر در کنار آب جاری و زلال یخچالهای بالادست
ساعت 22:30 خاموشی و خواب
ساعت 6:30 صبح روز جمعه بیدار باش و جمع کردن چادرها
ساعت 7:30 حرکت بطرف آبشار و روستای سوله دوکل
ساعت 8:30 توقف یک ساعته جهت صرف صبحانه
ساعت 10:30 چشمه زلال و خنک میرگ قطیم ( ؟ )
ساعت 11 بر بلندای آبشار سوله دوکل ( آبشار مه آلود یا آبشار دود )
ساعت 11:40 خداحافظی با آبشار بسیار زیبا و پرآب سوله دوکل و حرکت بسمت روستای سوله دوکل
ساعت 12:10 رستوران کاک حمید امینی بعد از پل سوله دوکل – پایان کوهپیمایی
ساعت 12:45 حرکت بسمت دیزج با وسیله نقلیه
ساعت١٣:١٥ دهستان ديزج مرگور
ساعت١٤:٣٠ شهر اشنويهو حرکت بسمت مهاباد پس از صرف نهار به مدت 50 دقیقه
ساعت 18:٢٠ شهر مهاباد و بازدید از سد مهاباد به مدت 1:10 ساعت
ساعت 21 شهر سقز
ساعت 22:30 شهر زرینه و صرف شام به مدت 1:15
ساعت 2 بامداد روز شنبه میدان آزادی سنندج و پایان برنامه
--------------------------------------------------------------------------------

کل مسافت پیموده شده در ترک ( خروجی دیزج مرگور تا روستای گله بهی ( دوراهی بزسینا و دالانپر ) ) : 47.3 کیلومتر
مسافت خودرویی ابتدا و انتهای مسیر: 15.4 کیلومتر
مسافت کوهپیمایی: 31.9 کیلومتر
-----------------
مسافت سنندج – اشنویه: 375 کیلومتر
مسافت اشنویه-دیزج مرگور: 40 کیلومتر
فاصله دوراهی ابتدای گردنه تا رستای گله بهی: 1 کیلومتر
فاصله روستای گله بهی تا روستای سوله دوکل: 1 کیلومتر
فاصله روستای سوله دوکل تا آبشاتر سوله دوکل: 1 کیلومتر
فاصله دیزج مرگور تا دوراهی ابتدای گردنه:15 کیلومتر
------------------------------------------------------------------------------
لینک نمایش 3 بعدی اجرای برنامه
https://www.relive.cc/view/rt10006452949
------------------------------------------------------------------------------


نکات قابل توجه :
بهترین زمان اجرای برنامه در خرداد و نیر ماه است.
در طول مسیر و در کل منطقه چشمه های آب و برف آبه های سرد و گوارایی وجود دارد و مشکل کمبود آب وجود ندارد.
در جای جای منطقه عشایر محلی و گوسفند سراهایی وجود دارد که باید مراقب سگهای گله آنها بود و از نزدیکی به آنها خودداری کرد.
در طول مسیر و منطقه میتوان محل های مناسبی برای چادر زدن و کمپینگ پیدا کرد.
منطقه مرگور برف گیر و دارای زمستانهای بسیار سختی است
چنانچه صبح زود برنامه اجرا گردد در یک برنامه سنگین یک روزه میتوان مسیر را طی کرد ولی زیباییهای منطقه ارزش شب مانی و صرف وقت بیشتری را دارد.
در کل منطقه مرگور آنتن دهی ضعیفی دارد و با توجه به اینکه دالانپر تحت پو شش شبکه مخابرات ترکیه قرار دارد بهتر است رومینگ موبایل ها غیر فعال گردد .
--------------------------------------------------------------------------------------
شناسایی منطقه:
سیلوانه یا سیلوانا در ۳۰ کیلومتری غرب ارومیه در استان آذربایجان غربی به عنوان یکی از ۱۹ منطقه دارای اکسیژن خالص در جهان شناخته شده و دارای قله های پر برف چون دالانپر ، بزسینا ، کوه آز ، کوه خلیل و ... ، رودخانه های خروشان ، آبشارهای بسیار زیبا و چشمه های متعدد و طبیعت بکر و چشم نوازی است. سیلوانه ملقب به بهشت گم شده ؛ مشتمل بر دهستانهای مرگور ، ترگور و دشت است .این بخش از شمال به دهستان برادوست ، از جنوب به دهستان دشت بیل (اشنویه) ، از غرب هم مرز با کشور ترکیه و از شرق به دهستان باراندوز از بخش مرکزی ارومیه محدود می گردد.
مَرگَوَریکی از دهستانهای بخش سیلوانه در بين رشته کوه هاي زاگرس محصور بوده و امتداد سلسله کوه هاي زاگرس مانند حصاري اين منطقه را در برگرفته است که بسیار خوش آب و هوا و سرسبز است و ساکنین آن مردم کورد و کرمانجی زبان ( کرمانجي باديني یا شکاکی ) هستند. در سالیان گذشته مسیحیان آشوری در این منطقه زندگی میکردند که امروزه شمار کمی از ایشان بجا مانده‌اند.
این دهستان با دارا بودن طبیعتی زیبا و کوهستانی بي نظير هزاران گردشگر را از نقاط مختلف کشور در فصول گوناگون سال به خصوص بهار و تابستان به خود جلب میکند. از جمله قلل بلند پیرامون این دشت می توان به قله های دالامپر ، قلوزن ، بنار ، بزسینا ،آز ، شیوه سور ، برهگور ، بره زر وغیره اشاره کرد که برخی از آنها ، چهارفصل سال پوشیده از برف میباشند و تأمین کننده اصلی آب چشمه های فراوانی هستند که در نقاط مختلف این دشت پراکنده اند . این چشمه ها ، عمده منبع تأمین کننده آب زمین های حاصلخیز و تقریبا پربازده منطقه هستند.
در منطقه مرگور بخش سیلوانا در روزهای يکشنبه بازاری وجود دارد که در روستاي ديزج اين بازار برگزار مي شود و از همه بخش سیلوانا و حتی شهرهای مجاور نیز هر آنکس که براي فروش ، مال وحيواني داشته باشد در روز يکشنبه به ديزج مي برد و در ميداني به نام (بازار ميدان) به معرض فروش مي گذارد.این بازار قدمتی ۹۰ ساله دارد که یکی از ظرفیت های گردشگری و اقتصادی بخش سیلوانا می باشد و باید مسؤلین برای رونق بیشتر آن برنامه های بیشتری داشته باشند.
دیزج یا به اصطلاح مردم منطقه " دْزه " نيز روستايي در دهستان مرگور است که مبداء صعود قلل دالانپر و بز سینا است.

کوههای دالامپر( به معنی محل پرواز عقابها ) در منطقه مرگور بخش سیلوانه ودر فاصله 45 کیلومتری جنوب غربی ارومیه و ۳۵ کیلومتری شهر اشنویه قرار دارد . در جنوب اشنویه کوه سیاه کوه بارتفاع 3578 و در ادامه آن به طرف جنوب در جنوب شهر پیرانشهر قله زیبای قندیل به ارتفاع3587 متر قرار دارد ومنطقه پر گل و گیاه می باشد و در کمتر جایی از کوههای ایران میتوان کوهی اینقدر پر آب و با دریاچه های متعدد مشاهده نمود.
این کوه دقیقاً در نقطه مرزی سه کشور ایران ، ترکیه و عراق واقع است به طوریکه قله دالانپر بزرگ متعلق به این سه کشور است و از فراز آن خاک هر سه کشور قابل مشاهده‌است. این کوه دارای یخچالهای چند هزار ساله می‌باشد. از ویژگی‌های منحصر به فرد این کوه وجود دریاچه‌ های طبیعی در ارتفاعات است از جمله: مامه شیخ ، بنچول ، دیمه ک و... همچنین از برفابه های این کوه رودی پر آب سرچشمه می‌گیرد که در دامنه این کوه به صورت آبشاری بزرگ به نام سوله دوکه ل ( در کردی به معنای آبشار مه آلود ) به پایین می‌ریزد. در ضلع غربی کوه دریاچه ای واقع است که ابعاد آن 400*400 متر است و در فصل های گرما جای مناسبی برای شنا کردن کوهنوردان است . از کوههای اطراف دالانپر می توان به بزسینا و کوه بنجول اشاره نمود .
کوه بز سینا (یا بز سینه ) نیز سرچشمه دو رود بزرگ گدار و دیزج بوده و بربلندای آن یخچال و برف چال های دائمی وجود دارد که این رودها را در تمام فصول سال خروشان و مناطق کشاورزی پایین دست کوه را حیاط می بخشد. بوز سینه در گویش شکاکی به معنی سینه یخی بوده که این نام را از برف موجود در دهلیزهای همیشه پر برف خود در قسمت جنوبی کوه گرفته و به راستی اسم با مسمایی است. کوه بز سینه از شمال غربی با گردنه بز سینه به کوه دالامپر و از جبهه شرقی خود در امتداد گردنه مرگه زیاره به کوه مرگه زیاره پیوند میخورد. دریاچه بز سینه شامل دو دریاچه در ضلع شرقی قله بز سینه واقع شده اند. این دو دریاچه در فاصله 400 متری از یکدیگر قرار گرفته اند. ارتفاع دریاچه جنوبی 3118 متر و ارتفاع دریاچه دوم یا شمالی از سطح دریا 3125 متر است. آب این دریاچه ها از ذوب برف یخچالهای بز سینه و بارش های جوی تامین میگردد. دریاچه ها بیضی شکل هستند. قطر بزرگ دریاچه جنوبی 230 متر و قطر کوچک آن 100 متر و قطر بزرگ دریاچه شمالی 310 متر و قطر کوچک آن 110 متر است.
سپي ريز يكي از كوه هاي زيبا شهرستان اشنويه مي باشد كه در جنوب غربي اين شهرستان واقع است .اين قله از غرب به منطقه سرسبز ( كيله شين ) و قله هاي " هه لگورد " كردستان عراق و از شرق به منطقه لاجان و از جنوب به شهرستان پيرانشهر و از شمال با شهر اشنويه همسايه مي باشد . ارتفاع اين قله 3415 متر مي باشد كه از مسيرهاي مختلف مي توان به اين قله زيبا صعود كرد . مسير اصلي و قابل دسترس از مسير جاده اشنويه پيرانشهر و روستاي كاني ره ش مي باشد. مسير دیگر و قابل دسترس از مسير روستای جلدیان به سوی کوهستان ییلاقی " قمطره " مي باشد.
------
وجه تسمیه منطقه مرگور
وجه تسمیه این دهستان با توجه به مطالبی که در گاهنامه محلی اندیشه¬¬ مرگورآمده است، چنین ذکر شده است :
بدین صورت که در مورد معنی این اسم دو فرضیه ذکر شده است. طبق فرضیه¬ی اول¬؛ مرگور ترکیبی از دو کلمه¬ی (مِرگ + آو) که در کردی کرمانجی شمالی یا بادینی ، به معنی چمنزار است¬، تشکیل شده است. زیرا این منطقه تا ده سال پیش که خشکسالی بدین شدت نبود پوشیده از چمنزار و زمین¬های باتلاقی بود كه بر طبق گفته بزرگسالان به دليل باتلاق و مرداب¬هاي فراوان رفت و آمد در بين روستاها به سختي صورت مي¬گرفته است. ولی هم اکنون زمین¬های آن به شکل زمین¬های معمولی¬، مورد کشت گندم و سایر غلات و حبوبات قرار گرفته است. هرچند هنوز هم چمنزارهای بسیار وسیعی در سطح منطقه وجود دارند که محلی برای چرای حیوانات محلی همچون گاو، گوسفند، اسب، بز ،گاومیش و...اند.
اما طبق فرضیه دوم؛ مرگور ترکیبی از دو کلمه¬ی (مه ر+¬گه¬ور) یعنی گوسفند سفید است. به خاطر کوهستانی بودن و داشتن مراتع خوب در این دهستان، سابقا کردهای کردستان عراق که نزدیک به مرز بودند به خصوص عشایر سورجی و روندوک ( ره¬وه-ندوک ) ¬، گله¬های بزرگ گوسفند را در زمان ییلاق به کوهستان¬های جنوبی مرگور می¬آوردند و با آغاز فصل سرما دوباره به مناطق خود باز می¬گشتند.

نکته جالب در مورد نام این دهستان این است که در سمت شمال این دهستان دهستان دیگری است که نامش ترگور ( ته¬ر گه¬وه¬ر ) است و از آن جالب تر اینکه در آن سوی مرز یعنی درکردستان ترکیه نیز شهری وجود دارد که نام آن به زبان محلی ¬، گور ( گه¬وه¬ر ) است این شهر با دو دهستان این سوی مرز همسایه است. این شباهت اسمی دو دهستان و شهر مذکور به معنی وابستگی این سه مکان طی ادوار متوالی است. هم اکنون نیز بیشتر روابط بازرگانی دو منطقه¬ی مرگور و ترگور چه به صورت آزاد ( از طریق گمرکات ) و چه به صورت قاچاق¬، با روستاهای اطراف شهر گور در کردستان ترکیه است¬. اهالی این شهر هنوز هم با کردهای این سوی مرز دارای روابط خویشاوندی نسبی و سببی بسیار نزدیک هستند.

برای وجه تسمیه¬ی این دهستان می¬توان حدس دیگری نیز زد. بدین ترتیب کلمه¬ مرگور به معنای محل استراحت گوسفندان است .طبق این فرضیه، واژه¬ی "مر" در بین کردهای سورانی به معنی گوسفند است و واژه " گور" نیز بدون تردید به معنی محل استراحت گوسفندان است ¬، به علت دیرینه بودن نظام ایلیاتی در این منطقه هنوز هم بیشترین درآمد اهالی این دهستان از پرورش گوسفند به دست می¬آید و بیشترین عشایر شهرستان¬، در این دهستان متمرکزند چرا که این دهستان بهترین مراتع و مساعدترین آب وهوا را برای نگهداری دام بویژه گوسفند دارا است.
منابع آبی
 رودخانه برده سور ( سد شهرچای – نوشان – بر روی این رودخانه احداث گردیده است)
 رودخانه باراندوز چای ( پر آبتر از رودخانه برده سور)
 رودخانه مارمیشو ( دریاچه ی طبیعی مارمیشو بر روی این رودخانه ایجاد شده است).
ارتفاعات
 کوه شهیدان ( در دهستان ترگور با 3595 متر)
 کوه دالامپر ( در دهستان مرگور با 3451 متر)
 کوه بوزی سینا ( در دهستان مرگور با 3490 متر )
 کوه بنار و میربهار نسبت به دیگر ناهمواریها کم ارتفاع تر می باشند.

جاذبه های گردشگری بخش سیلوانه مرگور:
 آبشار سوله دوکل در منطقه مرگور
 آبشار سولیک در منطقه ترگور
 دریاچه طبیعی مارمیشو با جنگل های سرسبز
 سد سیلوانا (سدشهرچای) بر روی رودخانه ی شهر چای
 جنگلهای رل باوان
 روستای پلکانی کچله
 روستای خوراسب – هر خانه یکم چشمه دارد
 چشمه ی آبگرم هفت آباد
 روستا های زیبای نوی و چریک آباد و گسیان
 چشمه متبرک آوابا در ملاباستک
 مقبره حضرت جدریث پیغمبر در ملاباستک
 چشمه های روستای هلج
 پیست اسکی خوشاکو سیلوانه
 دره جرمی
 قلعه باستانی برده سور در ترگور
 مجتمع گردشگری توریستی ستاره سیلوانه
 چشمه آبگرم هفت آباد
 زیارتگاه و منطقه گردشگری شیخ بازدید
 مناطق ییلاقی بزسینا و دالامپر
 دشت سرسبز مرگور و ترگور
 آب هوای معتدل سیلوانا
 گذر زیبای رودخانه از کنار تپه‌ های هاشم‌ آباد
 چشمه های آب روستای چریک آباد
 دریاچه های طبیعی گهرزیرینومامهشیخ
 دره های سرسبز بنار و ملیان و چشمه های متعدد آب شیرین مانند چشمه کانی تابر و چشمه چل آشان
 خانه های روستای سیلوانا با معماری پلکانی

مهمترین وقایع تاریخی مرگور
 در سال ۱۸۸۰ میلادی قبیله مامش به کمک شیخ عبیدالله نهری مسیحیان را از مرگور بیرون کردند
 در سال ۱۹۰۶ میلادی عثمانیان به کمک شیخ محمدصادق به مرگور وارد شدند
 در سال ۱۹۱۴ میلادی مرگور و ترگور و شمزین ترکیه به منطقه اسقف نشین مسران یوسف خنانیشو آشوری تبدیل شد.
 در سالهای ۱۹۴۰ ملا مصطفی بارزانی به همراه جمع زیادی از گروه خود از مرگور عبور کردند و به شوروی رفتند.

پوشش گیاهی و جانوری

منطقه دالامپر در محل مرگور ارومیه ۶۲۰ گونه گیاهی دارد که چهار گونه‌ی آن هیچ شناسنامه‌ای نداشته و ناشناخته‌ است که این نشان ‌دهنده بکر بودن منطقه می‌باشد .همچنین پوشش گیاهی ویژه زاگرس معتدل از جمله گون، آلبالوی وحشی، بادام کوهی و… در دالامپه ر به وفور یافت می‌شود.
از گونه‌های جانوری این کوهستان می‌توان به:خرس قهوه‌ای، گرگ، روباه، شغال، مار، خرگوش، بز کوهی، عقاب ، سمندر کردستانی و...و پرندگان آن، کرکس، عقاب طلایی، جغد شاخ‌دار، بالابان، شاهین و قرقی اشاره کرد.


-----------------------------------------
در حال ویرایش