vanuit Landgoed 'Het Grote Zand' bij Hooghalen over Over de Heide van Drentse Landschap

Vanuit Landgoed Het Grote Zand wandelen over de Heide van Stichting Het Drentse Landschap. langs Herinneringscentrum Kamp Westerbork, over de heide en door het bos.

Het Groote zand ligt langs de noordelijke rand van de Boswachterij Hooghalen.
Het dankt zijn naam aan de uitgestrekte zandwoestenij waar het ooit deel van uit maakte. Toch bestaat het Groote zand uit heel wat meer dan stuifzand. Het is een afwisselend heidelandschap. Opmerkelijk is dat de natste delen van het terrein vaak hoger liggen dan de drogere delen. Het zeer plaatselijk voorkomen van keileem in de ondergrond, dat het water belet weg te zakken, is hiervoor een verklaring. Het gebied is vrij toegankelijk op wegen en paden.


Boomleeuwerikken

Tot ongeveer 1930 zijn de uitgestrekte ‘woeste gronden’, waarvan het Groote Zand een overblijfsel is, nog volop in gebruik als weidegrond voor de schapen. Als gevolg van overbe­weiding, overmatig plaggen en te vaak branden waren grote delen van de heide veranderd in dorre zandverstuivingen. De grond­eigenaren werden via provinciale verordeningen verplicht om hun gronden te bebossen om de uitgestrekte zand­verstuivin­gen te bedwingen. De hoge kosten die hier aan ver­bonden waren, deed veel eigenaren be­sluiten om hun grond te verkopen aan Staats­bosbeheer. Hierdoor konden de uitge­strekte Staats­bos­sen ont­staan, waarvan het Groote Zand de noordgrens vormt.

In dit heideveld worden vrij droge, overwe­gend met Struikhei begroeide delen afgewisseld met bijna volledig uit Dophei­ bestaande vlakken met veel Veenbies. Dit zijn ook de plek­ken waar de opvallend gele toortsen van de Beenbreek te zien zijn. Kraaihei is op veel plekken nadrukkelijk aanwe­zig, met name op de plaat­sen waar ooit bos heeft gestaan.

In het voorjaar stijgen de vrijwel staartloze Boom­leeuwerikken spiraalsgewijs op uit de verspreid staande bomen, onderwijl hun heldere melodieuze zang ten gehore brengend. Deze vogels zijn vooral te vinden in het overgangsgebied van bos naar heide. Om het gebied zijn oorspronke­lijke openheid terug te geven is een groot deel van het op de heide aange­plante naaldhout ver­wijderd. Hierdoor zijn de ontwikke­lings­kansen voor de vennen en veentjes met hun waarde­volle planten­groei beter gewaarborgd. Het gebied wordt be­graasd door Schot­se Hooglanders en Drentse heideschapen.




Witte zand

Vlak bij Het Groote zand maar dan aan de andere kant van Hooghalen, ligt een bosgebied dat bekend staat onder de naam Witte zand. Een deel van dit bos is in beheer bij Het Drentse Landschap. Het zand is hier nog altijd aan te treffen in de vorm van een zandvlakte midden in het bos. De rest van het stuifzand gaat schuil onder een bos met een gevarieerde samenstelling.