Τεχνητή λίμνη Μπραμιανών (κυκλική)

Η τεχνητή λίμνη Μπραμιανών κατασκευάστηκε το 1986 για να καλύψει τις ανάγκες καλλιέργειας 30.000 στρεμμάτων της Ιεράπετρας. Βρίσκεται 5 χλμ βορειοδυτικά από την πόλη, στο δρόμο που ενώνει την Ιεράπετρα με την Καλαμαύκα. Η λίμνη έχει έκταση 1050 στρέμματα και χωρητικότητα 15 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, κάνοντας την τον τρίτο μεγαλύτερο υγρότοπο της Νότιας Ελλάδας, μετά το φράγμα Ποταμών Αμαρίου και το Φράγμα Αποσελέμη. Το νερό της προέρχεται κυρίως από τις πήγες στο Κεφαλοβρύσι Καλαμαύκας, από τον ποταμό Κρυγιό που έρχεται από το Σελάκανο και τις Μάλλες, από τις πήγες της Μαλάβρας αλλά και από τις πηγές στο φαράγγι του Κόρακα Μεσελέρων.

Η τεχνητή αυτή λίμνη σε μια τόσο «διψασμένη» περιοχή, σύντομα έγινε ένας σπουδαίος υδροβιότοπος και σταθμός μεταναστευτικών πουλιών. Σήμερα, προσελκύει τους μεγαλύτερους πληθυσμούς υδρόβιων πτηνών στην Κρήτη. Σύμφωνα με στοιχεία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (2011), πάνω από 218 διαφορετικά είδη πουλιών έχουν καταγραφεί στην περιοχή, αριθμός πολύ μεγάλος για μια νέα λίμνη. Όλοι αυτοί οι λόγοι συνέβαλαν στο χαρακτηρισμό των Μπραμιανών ως προστατευόμενη περιοχή.

Στο φράγμα έχει αρχίσει να φωλιάζει η πρασινοκέφαλη πάπια η οποία είχε εξαφανιστεί από την Κρήτη ήδη από το 1975. Βαλτόπαπιες, βουτηχτάρια, νερόκοτες, ερωδιοί, χαραδριοί, γλάροι και γλαρόνια είναι ακόμη μερικά από τα υδρόβια πουλιά της λίμνης. Εκτός από αυτά, τριγύρω έχουν παρατηρηθεί αετοί, γεράκια, πέρδικες, τρυγόνια, κορυδαλλοί, χελιδόνια κλπ. Την άνοιξη και το φθινόπωρο, τα Μπραμιανά κατακλύζονται από μεταναστευτικά πουλιά. Το χειμώνα η λίμνη αποτελεί καταφύγιο για τα πουλιά που ξεχειμωνιάζουν εκεί, πολλά από αυτά απειλούμενα με εξαφάνιση σε ολόκληρο τον κόσμο (βαλτόπαπια, μαυροπελαργός, χρυσογέρακο, κιρκινέζι). Άλλα ζώα που συναντά κανείς στη λίμνη είναι βατράχια, λαγοί, σκαντζόχοιροι, νυχτερίδες, μυγαλές, ζουρίδες, νεροχελώνες, νερόφιδα και σαύρες. Η βλάστηση γύρω από τη λίμνη χαρακτηρίζεται από καλάμια, πλατάνια, πεύκα, λεύκες και αλμυρίκια.

Στη λίμνη έχουν κατασκευαστεί παρατηρητήρια, παγκάκια, πλωτές φωλιές για τα πουλιά, ενημερωτικές πινακίδες κλπ. Μπορείτε και αξίζει να κάνετε το γύρο της με τα πόδια ή ποδήλατο, καθώς η γαλάζια λίμνη με το φόντο των Λασιθιώτικων Βουνών είναι ένα μαγευτικό τοπίο. Η καλύτερη περίοδος για να έρθετε είναι η άνοιξη, όταν τα νερά βρίσκονται στην μέγιστη στάθμη τους και θα δείτε πολλά μεταναστευτικά πουλιά. Επίσης, το καλοκαίρι που η στάθμη των νερών πέφτει, θα διακρίνετε στη μέση της λίμνης να ξεπροβάλουν τα ερείπια της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία.

Η ονοματοθεσία που ορίστηκε ως φράγμα Μπραμιανών (τεχνητή λίμνη) δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. Η απόφαση που πάρθηκε ήταν βιαστική, άστοχη και ανιστόρητη. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να βεβαιώνουν επαρκώς την άποψη ότι όλη η περιοχή, που κατασκευάστηκε το φράγμα, λεγόταν Μπραμιανά. Απεναντίας υπάρχουν πλήρη στοιχεία, που αποδεικνύουν ότι, το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής λεγόταν προφήτης Ηλίας ή Άη λιάς. Αυτό καταφαίνεται πολύ εύκολα από στοιχεία που υπάρχουν στο υποθηκοφυλάκειο της Ιεράπετρας, που κάνουν αναφορές σε όλες τις αγοραπωλησίες ή μεταβιβάσεις ακινήτων ως τοποθεσία του κτήματος, τον προφήτη Ηλία .
Ο ακούραστος ερευνητής και εξαιρετικός δάσκαλος Μελισσίδης, στις ημερήσιες εκδρομές των παιδιών του σχολείου του στον προφήτη Ηλία δεν παρέλειπε να λέει, ότι η περιοχή, ιστορικά αναγράφεται ως άη λιάς και ουχί Μπραμιανά. Ο μεγάλος καταπότης που μετέφερε το νερό για να αρδεύεται η ευρύτερη περιοχή ακουγόταν ως κανάλι του άη λια.
Ωραία τραγούδια αναφέρονται στις ομορφιές της περιοχής, όπως ¨Αη λιά μου παινεμένε και μοσχομυρισμένε... που υποδηλώνουν την ονοματοθεσία της περιοχής. Επομένως κακώς η τεχνητή λίμνη ονομάστηκε φράγμα Μπαμιανών .
Για χάριν της ιστορικής αλήθειας όλη η περιοχή από του παπά ντρουλή έως τα αμπέλια του παλαιού βουλευτού Μιχάλη Κοθρή λεγόταν προφήτης Ηλίας και από εκεί και μέσα μια μικρή έκταση γης γύρω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου λεγόταν Μπραμιανά. Η μικρή αυτή περιοχή ανήκε ιδιοκτησιακά σε κάποιον Τούρκο που έφερε το αξίωμα του αγά και λεγόταν Ιμπραήμ. Την είχε αρπάξει από φτωχούς ανθρώπους, γιατί έλεγε ότι του άρεσε πολύ. Όμως μια φοβερή αρρώστια, η πανώλη ή πανούκλα σάρωσε την περιοχή και οι περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν. Ο φοβερός και βάρβαρος Ιμπραήμ υπήρξε και αυτός θύμα της αρρώστιας.
Αργότερα η αρρώστια αντιμετωπίστηκε με φάρμακα και έγινε ιάσιμη. Το Ελληνικό δημόσιο έβγαλε την περιουσία του Ιμπραήμ σε πλειστηριασμό και αγοράστηκε από τους τελευταίους πλειοδότες. Ήταν Λιθινιώτες βοσκοί, Κατωπρινιώτες Ανατολιώτες Καλαμαυκιανοί και Γεραπετρίτες. Όλοι αυτοί ονόμασαν την περιοχή Μπραμιανά, για να ξεχωρίζουν, από την περιοχή του προφήτη Ηλία.