Taftan peak

کوه تفتان:
کوه تفتان از معروف‌ترین کوه‌های ایران است که گرچه در رشته کوه‌های البرز و زاگرس قرار ندارد، به‌دلیل ارتفاع زیاد و سابقه آتشفشانی بودن آن در گذشته، از شهرت زیادی برخوردار است. کوه تفتان در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است و بلندترین قله آن در حدود ۴,۰۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. نزدیک‌ترین شهر به کوه تفتان، خاش است و در حدود ۱۰۰ کیلومتر تا آن فاصله دارد.
کوه تفتان با وجود ارتفاعی که دارد، به‌دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای با اقلیم گرم و خشک، در دوره‌های کوتاهی از سال پوشیده از برف و یخ می‌شود. پوشش گیاهی دامنه‌های کوه تفتان شامل درختچه‌های کوهی، ارژن، بادام کوهی، گز، سیه چوب و بوته‌هایی مانند آویشن، کاسنی، ریواس و پونه می‌شوند. گرگ و شغال نیز از حیوان‌های این منطقه هستند.
قله‌های کوه تفتان در گستره‌ای به طول ۱۲ کیلومتر پراکنده هستند. این کوه چهار قله با سه دهانه آتشفشانی دارد. قله آتشفشانی و معروف کوه تفتان قله «چهل تن» نام دارد و ارتفاع آن به حدود ۴,۰۴۰ متر از سطح دریا می‌رسد. قله «چهل تن» را با نام کوه «زیارت» نیز می‌شناسند. نام چهل تن بر مبنای افسانه‌ای قدیمی شکل گرفته است که بر اساس آن چهل نفر از سالکان مذهبی در این کوه گم شده‌اند. قله زیارت در جبهه شمالی کوه تفتان قرار دارد و در جبهه جنوبی تفتان قله‌ «مادر کوه» قرار گرفته است که کوتاه‌تر است. دو قله دیگر در شمال شرقی و غرب به ترتیب «صبح کوه» و «نر کوه» نامیده می‌شود.
در تقسیم‌بندی زمین‌شناسی، کوه‌هایی که از آخرین فعالیت آن‌ها کمتر از ۱۰ هزار سال گذشته باشد، در دسته کوه‌های آتشفشانی فعال قرار می‌گیرند. به همین دلیل گرچه از آخرین فوران آتشفشانی کوه تفتان نزدیک به ۷,۰۰۰ سال گذشته است، کوه تفتان از کوه‌های فعال آتشفشانی به شمار می‌رود. از دهانه قله چهل تن که قله آتشفشانی کوه تفتان به شمار می‌رود نیز هنوز بخارهای گوگرد و دود متصاعد می‌شود.
نمای قله‌های تفتان شبیه به زین اسب است و سه دهانه آتشفشانی بالای آن قرار دارد. آثار به جا مانده از گدازه‌های آتشفشانی در کوه تفتان، مسافتی به‌اندازه ۱۳۰۰ کیلومتر مربع را پوشانده‌اند؛ اما لایه‌های خاکستر در این کوه زیاد نیست. در حال حاضر از فاصله ۱۰۰ کیلومتری هم بخارهای گوگرد بر فراز کوه تفتان دیده می‌شود. گازهای خارج شده از این کوه سمی هستند و از ترکیب آن‌ها با آب، اسید سولفوریک به وجود می‌آید که بسیار خطرناک است و از آن با عنوان تیز آب سلطانی یاد می‌کنند.
کوه تفتان از رشته کوه آتشفشانی سلطان کوه در پاکستان منشعب شده است که سال‌های زیادی از خاموشی آن می‌گذرد. آخرین فعالیت آتشفشانی قله تفتان نیز مربوط به ۶,۹۰۰ سال قبل است. نام کوه تفتان ریشه در کلمه «تفت» دارد که در زبان محلی به آن «تپت» گفته می‌شود و معنی گرما می‌دهد.
مسیر دسترسی به قله تفتان:
در جاده خاش به زاهدان (از خاش به سمت شمال)، پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را نشان می‌دهد. از زاهدان به سمت خاش حدود کیلومتر ۱۳۰ می‌توان به خروجی روستاهای تمندان و کوشه رسید. از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن تابلوی اردوگاه را نشان می‌دهد حدود ۲۰ کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸ کیلومتر راه پیش رو است.

ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲٬۴۹۳ متر، ارتفاع پناهگاه صُبَح ۳٬۲۲۸ متر و ارتفاع قله تفتان ۳٬۹۴۱ متر است. از اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا پناهگاه تفتان دو مسیر شناخته شده برای صعود وجود دارد. در صورت انتخاب مسیر تنگه گلو نیاز به سه ساعت کوه‌پیمایی تا پناهگاه است که با وجود داشتن مسیر پیمایش کمتر، به دلیل وجود یک گلوگاه باریک و حادثه خیز مسیر استاندارد برای صعود محسوب نمی‌شود و بیشتر کوهنوردان محلی از این مسیر استفاده می‌کنند. مسیر دوم و اصلی معروف به شتر راه است که مسیر استاندارد صعود کوهنوردان محسوب می‌شود اما نسبت به مسیر تنگه گلو طولانی‌تر است. همچنین از پناهگاه تا قله تفتان نیز حدود ۳ تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است.

به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد در فصل زمستان عموماً صعود به این قله دشوار است به‌طوری‌که مسیر ۳ ساعته تا پناهگاه بیش از ۶ ساعت زمان نیاز دارد. کوهنوردان عموماً از یال غربی صعود می‌کنند که در آن پناهگاه مجهزی ساخته شده‌است.