Steendorp 11/11/2012

Op 11 november 2012 was het 'Wandel mee"-dag en stapten we een door Wandelclub Temse uitgestippeld parcours in Steendorp, een deelgemeente van Temse op de linkeroever van de Schelde.

We vertrekken aan het schooltje in de Gelaagstraat en verlaten het dorp langs het Oeverdamstraatje, dat al snel overgaat in een aardewegel tussen velden en een bosje. Tussen de bomen door zien we een grillige, langgerekte vijver: vermoedelijk de volgelopen kleiputten van de vele teloorgegane steenbakkerijen. Reeds door de Romeinen werden stenen, pannen en vaatwerk van klei gemaakt. Een plaats waar van klei steen gemaakt werd, noemde men een 'gelaag', wat nog steeds de naam is van dit gebied en zelfs de volksnaam van heel Steendorp: ooit waren hier immers een 100-tal steenbakkerijen, tegenwoordig nog slechts één...

Langs de wijk Schoudries komen we al snel op grondgebied Rupelmonde en met de 'Chantier Naval de Rupelmonde' (CNR scheepswerf) aan de rechterhand en links de grote brasserie Scaldiana bereiken we de Schelde. We volgen even de scheldeoever naar links en wandelen op de kade voorbij het grote bronzen beeld van een forse, naakte vrouw (van kunstenaar Irenée Duriez). Het beeld symboliseert de Schelde, groots, vloeiend, wassend, schoon en strak omlijnd.
Wat verderop ligt het gepensioneerde lichtschip Westhinder, dat veertig jaar lang op de Westhinder zandbank voor de Vlaamse kust een baken voor de scheepvaart was. Het 40m lange lichtschip werd van de sloop gered en is nu een maritiem bezoekerscentrum.

Voorbij de 16de eeuwse getijdemolen slaan we linksaf en verlaten de oevers van de Schelde en volgen de Dijkstraat naar de Broekstraat om uiteindelijk de fraai gekasseide Kleine Gaanweg te bereiken. De Blauwe Gaanweg brengt ons naar de Hanewijk waar we door een landschap, overheerst door hoogspanningsmasten, naar de N419 wandelen die we even naar links volgen tot in de Hemelrijkwijk. De Grensstraat brengt ons dan door de velden naar een grote hoeve aan de Kraakstraat waar voor de gelegenheid een rustpost werd ingericht.

Na de rustpost krijgen we enkele fraaie landelijke wegels onder de voeten en gaat het richting Lauwershoek. Links in de weiden zien we de resten van een oude bunker: de 'Schans van Lauwershoek'. Toen rond 1906 de tweede fortengordel rond Antwerpen ontstond, bouwde men tussen twee forten vaak een kleiner ondersteuningsfort: een schans of redoute. De schans van Lauwershoek ligt tussen de forten van Steendorp en Haasdonk.

We trekken door de Bolderik- en de Blauwhoekstraat en steken de N419 over voor het tweede 'militaire onderdeel' van onze wandeling: het fort van Steendorp.
Tussen 1882 en 1892 werd in Steendorp een groot bakstenen fort gebouwd, een bruggehoofdfort van de Vesting Antwerpen. Het fort ligt ongeveer 600 meter ten noorden van de Schelde en kon met zijn geschut de Schelde en de Rupelmonding bestrijken. Het was het laatste fort dat in België in baksteen werd opgetrokken. Het fort werd uitgerust met droge grachten, wat uitzonderlijk is in onze contreien en een unicum in de vesting Antwerpen. Hierdoor dat er een aantal vestingbouwkundige onderdelen zijn die we nauwelijks ergens anders terugvinden.

Een grote militaire geschiedenis heeft het Fort niet gekend, eerst was het een versterking, dan werd het een militaire fabriek waar onder meer oorlogsgassen werden gefabriceerd. Later werd het een oefenterrein van het leger en tegenwoordig is het een natuurgebied. De eens droge grachten staan nu vol water. De plantengroei rond het fort is totaal verwilderd. In het bosgebied op en rond het fort komen zeldzame planten, varens en zwammen voor en er huizen vele vogelsoorten. Het fort zelf is de voornaamste overwinteringplaats voor vleermuizen in Vlaanderen.

We wandelen bijna volledig rond het stervormige fort en trekken dan naar het Gelaagpark waar we onze weg zoeken over smalle boswegeltjes langs vijvers die ooit de kleiputten waren waar de grondstof voor de vele steenbakkerijen gedolven werd. We verlaten het 'Drie putten'-gebied of het Gelaagpark langs de Kerkhofstraat en bereiken al snel weer onze vertrekplaats.