Σφακιά, ο τόπος των φαραγγιων (Sfakia the land of gorges)

Σφακιά, ο τόπος των φαραγγιων (Sfakia, the land of gorges)

''Μια θεωρία (από τις πολλές) για την προελευση του ονόματος Σφακιά είναι ότι το όνομα προήλθε από την αρχαία ελληνική λέξη «σφάξ» που σημαίνει χάσμα της γης. Δηλαδή ότι η περιοχή πήρε το όνομα της από τα πολλά φαράγγια της, ότι είναι ο τόπος των φαραγγιών.''

8 φαράγγια, 8 διαφορετικές ιστορίες που όλες είναι συνυφασμένες με τον τοπο, την άγρια σφακιανη γη.

Φαραγγι αργουλε, σκαλωτης, Καλλικράτη, Ασφενδου, Καπνης, Ιμπρου, σφακιανο λαγγο, Ιλιγκα.

Η έμπνευση για αυτή τη διαδρομή προήλθε από το πλήθος των φαραγγιων όπου το ενα βρίσκεται πλάι στο αλλο σε ένα άνοιγμα (πλατος) μόλις 12-13 χλμ περίπου (πέρα από τα 8 παραπάνω υπαρχει και του παπά το λαγγο, καθώς και αυτό που οδηγούσε από τα σφακια προς την ανωπολη.)

Αλήθεια, έπλασε η φύση άλλο μέρος τόσο πυκνό σε φαραγγια; Ισως είναι ένα μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα και αυτό με ώθησε στην πραγματιποιηση της διαδρομης.

Με μια πρόχειρη ματιά εδώ στην Κρήτη δεν υπάρχει κάτι ανάλογο, αλλα γενικότερα ποιος ξερει; Στα αστερουσια ορη συνανταμε πολλά φαράγγια αλλα δεν είναι το ίδιο "πυκνα"... Τέλος άλλη μια ομάδα φαραγγιων είναι φυσικα αυτά πιο δυτικα στα λευκα ορη, τα μεγάλα φαράγγια (ελυγια σαμαρια κλάδος τρυπητή αγια ειρηνη).

Ένα δεύτερο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό είναι το πολιτιστικο/λαογραφικο. Από τα 8 φαράγγια, τα μισά από αυτά αποτελούσαν τον "δρομο" που ενωνε τον νοτο με τον βορρά ή τον γιαλό με το βουνό, τα χειμερινή καταλύματα με τα καλοκαιρινά. Φαραγγι σκαλωτης, Καλλικράτη, ασφενδου και ιμπρου.

Από τα υπόλοιπα, στο σφακιανο λαγγο υπήρχε οικισμός του Αγίου Παύλου μαζί με πηγή και πέρασμα που περνούσε κάθετα το φαραγγι. Στο φαραγγι του Ιλιγκα υπάρχει η παλαια εκκλησία και ο οικισμος του τιμίου Σταύρου αλι με πηγη καθώς επίσης και κάθετο πέρασμα απο το μούρο προς την ανωπολη. Το φαράγγι της καπνης είναι γνωστό για λόγους που θα αναφερω παρακάτω και δυστυχώς για το φαραγγι του αργουλε δεν γνωριζω πολλά...

Σε κάθε ένα από αυτά τα 4 που απότελουσαν την ένωση, υπάρχει πετροχτιστο στρατακι φτιαγμένο με μεράκι και μαεστρία. Δυστυχώς σήμερα είναι αφημένα στο έλεος του Θεού και σιγά σιγά αυτή η κληρονομιά φθείρεται, χάνεται αλλα ας ελπίσουμε ότι θα ενδιαφερθούν οι αρμόδιοι κάποια στιγμή.. Αυτό που σήμερα αγνοούμε σε μερικές δεκαετίες ή αιώνες θα αποτελεί δείγμα πολιτισμού και θα μελετάται ενδελεχώς...

Τα καλντερίμια μαζί με τα μιτατα είναι ότι απέμεινε από τον "παλιό" κοσμο ο οποίος τείνει να ξεχαστεί. Στα σφακια λόγο της ιδιαίτερου ανάγλυφου της περιοχης και επειδή είναι αραιωκατοικημένα με ελάχιστες καλλιέργειες διατήρησαν στον χρόνο (από τυχη) τα παραπάνω, σε αντίθεση με άλλες περιοχές που καταστραφηκαν για να ανοιχτούν νέοι δρόμοι κτλ. Τέλος σε περιοχές ομαλές, με χώμα δεν υπήρχε η αναγκη κατασκευης πετρινων καλντεριμιων...

Αναλύοντας εν συντομία τα φαράγγια:

-Φαραγγι Αργουλέ
Στον Αργουλέ καταλήγει το ομώνυμο Αργουλιανό φαράγγι, το οποίο ξεκινά από το οροπέδιο του Μανικά και αποτελεί ένα σημαντικό φυσικό βιότοπο. Ελάχιστοι το εχουν περάσει. Η πυκνή βλαστηση κάνει δ΄υσκολο το κάθε βήμα και μονο κατα τοπους και κυρίως ψηλοτερα προς το τελος είναι κάπως ευκολο στο περπατημα. υπάρχουν καποια σημεια που θέλει ευκολο σκαρφάλωμα.

-Φαράγγι Σκαλωτής
Το Φαράγγι της Σκαλωτής όμορφο και εντυπωσιακό να το κατέβει κάποιος. είναι αξιοσημείωτο πως ανάμεσα στους γκρεμούς βρηκαν το πέρασμα και εχτισαν καλντεριμι... Αποτελεί ένα από τα πολλά παράλληλα φαράγγια της περιοχής του Φραγκοκάστελου. Είναι μικρό φαράγγι μήκους 2χλμ που ξεκινάει από το όμορφο οροπέδιο του Μανικά και καταλήγει στο χωριό Σκαλωτή μετά από πορεία σε παλιό καλντερίμι. Το φαράγγι αρχικά είναι αρκετά ανοικτό αλλά στη συνέχεια στενεύει και τα τοιχώματα υψώνονται κατακόρυφα. Η βλάστηση περιορίζεται κυρίως σε θάμνους και φρύγανα. Το ρέμα Πέραμα που διαρρέει το φαράγγι καταλήγει στην όμορφη παραλία των Λάκκων.

-Φαράγγι Καλλικράτη
Το φαράγγι του Καλλικράτη είναι ένα σχετικά μικρό φαράγγι στην νοτιοανατολική περιοχή των Λευκών Ορέων στο Νομό Χανίων και αποτελεί τμήμα του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4. Το φαράγγι συνδέει τα ορεινά βοσκοτόπια της περιοχής με τα χωριά της πεδιάδας του Φραγκοκάστελου. Είναι χτισμενο με καλντεριμι, ίσως το πιο εντυπωσιακο (καλντεριμι) σε σχέση με τα υπόλοιπα.

-Φαράγγι Ασφενδου
Το Ασφενδιανό ξεκινάει από το έρημο χωριουδάκι του Ασφένδου, όπου σήμερα κυρίως διατηρούν στάνες οι βοσκοί της περιοχής, και καταλήγει στο χωριό Άγιος Νεκτάριος. Κατά μήκος του φαραγγιού υπάρχει βατό αλλά απότομο μονοπάτι, το οποίο διέρχεται στο μεγαλύτερο μέρος του παράλληλα με την κοίτη του χειμάρρου. Σε πολλά σημεία από το χάσμα που αφήνουν οι πλαγιές φαίνεται το Νότιο Κρητικό Πέλαγος. Επίσης ειναι χτισμένο καλντερίμι και εξυπηρετούσε τις αναγκες των βοσκών καθώς και τη σύνδεση με τον βορρά μεσω Ασκύφου.

-Φαράγγι Κάπνης
Εντυπωσιακο! Αν στα προηγουμενα φαραγγια ηταν εντυπωσιακος ο τροπος που μεσα σε ενα αγριο τοπιο ο ανθρωπος επαιρνε την πετρα και εδεινε μορφη στον τοπο κατασκευαζοντας δρομους, το φαραγγι της καπνης ειναι εντυπωσιακο για την αγριαδα του. Προσοχη υπάρχουν σημεια που θέλει σκαρφαλωμα εχει τουλαχιστον ενα εκτεθειμενο σημειο προσοχη αν καποιος ειναι ακροφοβικος. η καταβαση ειναι πιο δυσκολη! Το τοπιο είναι παρθενο απομονωμενο και υπάρχει και ενας θρύλος.

Το όνομα Κάπνη το οφείλει στο εξής γεγονός. Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας την περιοχή όπως και όλα τα Ανατολικά Σφακιά κάλυπταν εξαιρετικά πυκνά δάση. Μέσα στα δάση αυτά έβρισκαν ασφαλές καταφύγιο οι Κρήτες αντάρτες που πολεμούσαν εναντίον της «Γαληνοτάτης». Οι Ενετοί για να δώσουν λύση στο πρόβλημα αποφάσισαν να κάψουν τα δάση της περιοχής κι έτσι κατάφεραν να αποτεφρώσουν και το δάσος που κάλυπτε την περιοχή της Κάπνης. Ήταν τόσο παρθένο και τόσο πυκνό το δάσος που λέγεται ότι έκαιγε η φωτιά στην περιοχή για ολόκληρες εβδομάδες. Επειδή το φαράγγι είναι σχετικά κλειστό δημιουργήθηκε το φαινόμενο του φούρνου δηλαδή εγκλωβίστηκε η φωτιά στα τοιχώματα και αναπτύχθηκαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Οι ψηλές θερμοκρασίες που κράτησαν μέρες κυριολεκτικά έψησαν και το πέτρωμα του βουνού όπως συμβαίνει μέσα σε ένα ασβεστοκάμινο. Επειδή το φαινόμενο αυτό κράτησε μέρες ολόκληρες ακόμα και μετά το τέλος της καταστροφικής μανίας της φωτιάς από την περιοχή συνέχισε να βγαίνει καπνός για μέρες. Έτσι ονομάστηκε Κάπνη. (Πηγή https://www.cretanbeaches.com/)

-Φαράγγι Ιμπρου
είναι το τρίτο δημοφιλέστερο φαράγγι της Κρήτης μετά από τα φαράγγια της Σαμαριάς και της Αγίας Ειρήνης, όντας κι αυτό τμήμα του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4. Το τοπίο είναι πανέμορφο και η σχετική ευκολία στην κατάβαση καθιστά την Ίμβρο αγαπητή στους επισκέπτες του νησιού. Το πιο τουριστικο και ευκολα προσβασιμο από ολα τα (8) φαραγγια. Αποτελουσε τον δρομο απο τη χωρα σφακιων για Ασκυφου, Χανιά. σε καποια σημεια το φαραγγι κλεινει και δημιουργει εντυπωσιακα τοπία.

-Σφακιανό λαγγό
Το Σφακιανό Φαράγγι ή Φαράγγι Βαρθολομά ή Λαγκό εκβάλει 2χλμ ανατολικά της Χώρας Σφακίων. Ξεκινάει στην τοποθεσία Τρικουκιά από υψόμετρο 1200 μέτρων και το ρέμα του καταλήγει στις σπηλιές των Φυλακών στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος. Το φαράγγι έχει μήκος 6.5χλμ και η πορεία μέσα σε αυτό είναι γενικά εύκολη.
Στην αρχή του φαραγγιού υπάρχει το εκκλησάκι του Αποστόλου Παύλου, το οποίο έκτισαν οι κάτοικοι της Χώρας Σφακίων το 1407 καθως επίσης και καλντεριμι που οδηγούσε στον οικισμο καλοι λακκοι. Είναι δασωμενο και το μάτι χορταίνει πρασινο (κυρίως κυπαρισσια)

Φαράγγι Ιλιγκα
Ένα ακόμη κατάφυτο και με μεγάλα γκρεμνά Σφακιανό φαράγγι που αξίζει πραγματικά τον κόπο να επισκεφθεί κανεις. Αξιοσημείωτο είναι το το βυζαντινό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού που έχει αξιόλογες τοιχογραφίες καθώς και η πηγή με το νερο λιγα μετρα από την εκκλησια και τον παλαιο οικισμό. Προσοχη και αυτο το φαραγγι εχει καποια εκτεθειμενα περασματα!

(Πηγή:https://www.cretanbeaches.com)

Logistics:
Πέρσι την άνοιξη γεννήθηκε η ιδέα για αυτή τη βόλτα. Το καλοκαίρι δεν πρόλαβα αλλα όπως και να έχει καλοκαίρι σε χαμηλά υψομετρα δεν είναι ότι καλύτερο. Οπότε το άφησα για την άνοιξη όπου χαμηλά τα χιόνια λιώνουν γρήγορα..

Είχα 3 τσάντες με προμήθειες (νερό φαγητο) στον κεντρικό δρόμο από την κάτω μεριά των φαραγγιων. (Μετά από σκαλωτη, ασφενδου και ιμπρο) όταν τελείωσε η διαδρομη και ήμουν στο αμάξι έπρεπε να πάρω ότι είχα αφήσει..και να οδηγήσω μέχρι τα χανια..

Επίσης υπήρχε το πρόβλημα της μεταφοράς από τον ιλιγκα που τελείωνε η διαδρομη προς τον αργουλε που είχα αφήσει το αμάξι...ειναι περίπου μισή ώρα με το αμάξι..

Ένα άλλο πρόβλημα ήταν οι ενώσεις από το ένα φαράγγι στο αλλο.. για κάποιες είχα πληροφορίες από φίλους ή μόνο ότι εβλεπα στον χάρτη. Γενικά μου αρέσει πολύ να σχεδιάζω διαδρομές στον χάρτη αυτή τη φορά πήγε πολυ καλά... πέρα από το φαραγγι του αργουλε που πήγαινα πολύ αργά επειδή είχε πολύ πυκνη βλάστηση, η ένωση για το φαραγγι της σκαλωτης ή η ένωση από καλλικρατη ασφενδου ή από σφακιανο λαγγο μουρι ήταν σε γενικές γραμμές μια χαρά...