Apokoronas Trails 05 All of Apokoronas in one route (Ο Αποκόρωνας σε μια διαδρομή)

Διαδρομή 5: Ο Αποκόρωνας σε μία διαδρομή

Συνολικό μήκος διαδρομής: 17,4 χλμ, εκτιμώμενος χρόνος 7ω 30΄

Βρύσες – Ελληνική Καμάρα – Μάζα – Αλίκαμπος – Εμπρόσνερος – Βαφές – Βρύσες

Μέρος Α: 5,7 χλμ, εκτιμώμενος χρόνος 2ω 30΄

Βρύσες – Ελληνική Καμάρα – Μάζα – Αλίκαμπος – Εμπρόσνερος

Αυτή είναι η μεγαλύτερη σε μήκος διαδρομή του δικτύου μονοπατιών του Αποκόρωνα, με συνολικό μήκος 17,4 χλμ. Μέσω αυτής ο πεζοπόρος θα μπορέσει να γνωρίσει πολλά από τα πολιτισμικά μνημεία της περιοχής, αλλά και εκπληκτικά μονοπάτια, τα οποία είχαν περιπέσει σε αχρησία για αρκετά χρόνια. Η διαδρομή αυτή ξεκινάει από το χωριό Βρύσες, έδρα του Δήμου Αποκορώνου, το οποίο ιδρύθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα κοντά στη συμβολή των ποταμών Μπούτακα και Φαρμακερά, από την ένωση των οποίων προκύπτει ο ποταμός Βρυσιανός. Η γέφυρα που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού υπήρξε στόχος της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας (Luftwaffe) κατά την τελευταία φάση της Μάχης της Κρήτης (τέλη Μαΐου του 1941), καθώς από αυτήν πέρασε ή θα περνούσε μεγάλο μέρος των Συμμαχικών δυνάμεων κινούμενο προς τα Σφακιά, προκειμένου να εκκενωθεί στην Αίγυπτο.

Η διαδρομή ξεκινάει από τη γέφυρα αυτή και ακολουθεί τον Βρυσιανό ποταμό προς τα νοτιοανατολικά, μέσα από ένα τοπίο σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Το τοπίο αλλάζει ανάλογα με την εποχή του χρόνου που θα το επισκεφθείτε, αλλά σε κάθε περίπτωση το μονοπάτι σας οδηγεί μετά από 2 περίπου χιλιόμετρα στην «Ελληνική Καμάρα», μία από τις παλιότερες τοξωτές γέφυρες που σώζονται στην Κρήτη. Χτίστηκε κατά την Ελληνιστική περίοδο (323-30 π.Χ.), αλλά έχει υποστεί μεταγενέστερες προσθήκες. Από πάνω της περνούσε ο κύριος δρόμος που συνέδεε τα Χανιά με το Ρέθυμνο, γνωστός κατά τη Βενετοκρατία ως «Βασιλική Στράτα» (Strada Reale). Από την Καμάρα κινηθείτε νότια, ανηφορίζοντας για 0,5 χλμ κατά μήκος ενός μικρού δρόμου που σταδιακά στενεύει σε μονοπάτι μέσα σε ένα μικρό φαράγγι μεταξύ των οικισμών Φιλίππου και Μάζας. Σύντομα βρίσκεστε και πάλι σε ένα καταπράσινο τοπίο με πυκνή βλάστηση και περιστασιακά κάποια ίχνη ανθρώπινης παρουσίας.

Το φαράγγι αυτό έχει μήκος περίπου 1,5 χιλιόμετρο και οδηγεί στον οικισμό Φιλίππου, ο οποίος υπάγεται διοικητικά στις Βρύσες. Από εδώ μπορείτε να κινηθείτε δυτικά κατά μήκος του ασφαλτοστρωμένου δρόμου και να επιστρέψετε στις Βρύσες, ή να ακολουθήσετε τη σήμανση του μονοπατιού (ανατολικά) προς τη Μάζα, όπου μπορείτε να επισκεφθείτε τον μονόχωρο ναό του Αγίου Νικολάου στο κέντρο του χωριού. Ο ναός είναι διακοσμημένος με εντυπωσιακές τοιχογραφίες του αγιογράφου Ιωάννη Παγωμένου που χρονολογούνται το 1325. Η επιγραφή πάνω από την είσοδο αναφέρει την εκκλησία ως «του Αγίου Νικολάου του Μαζιανού», πράγμα που σημαίνει ότι το χωριό προϋπήρχε της εκκλησίας. Μέσα και γύρω από τον ναό ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφής τάφοι άγνωστης χρονολογίας, ενώ λίγο πιο έξω από το χωριό βρίσκεται η εκκλησία του Σωτήρος του 16ου αιώνα. Το χωριό αναφέρεται από τον Barozzi το 1577 ως Masa, από τον Καστροφύλακα το 1583 ως Maxa Filippu Ganbassa (Μάζα, Φιλίππου και Χάμπαθα) και από τον Basilicata το 1630 ως Masa Alicambo (Αλικάμπου). Από τη Μάζα ένας ασφαλτοστρωμένος δρόμος κατηφορίζει στη νέα εθνική οδό, κοντά στην Ελληνική Καμάρα, αλλά προτείνουμε να συνεχίσετε νότια προς τον Αλίκαμπο και τα άλλα ορεινά χωριά της Κρυονερίδας. Η διαδρομή σίγουρα θα σας αποζημιώσει.

Μέρος Β: 5,5 χλμ, εκτιμώμενος χρόνος 2ω 20΄

Μάζα – Αλίκαμπος – Εμπρόσνερος

Το δεύτερο μέρος της διαδρομής κινείται σε μεγαλύτερο υψόμετρο από τα μέρη Α και Γ, αλλά η όποια δυσκολία προκύπτει «αποζημιώνεται» από τη θέα που θα έχετε σε αρκετά σημεία της πορείας και από την ομορφιά των χωριών και της φύσης που θα συναντήσετε. Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής από τη Μάζα έως τον Αλίκαμπο (1,3 χλμ) είναι το πιο ανηφορικό, αλλά ακολουθεί ένα παλιό μονοπάτι, μέρος του οποίου ασφαλτοστρώθηκε πριν από μερικά χρόνια για να συνδέσει οδικά τα δύο χωριά.

Ο Αλίκαμπος είναι το ανατολικότερο χωριό της Ρίζας των Λευκών Ορέων, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 300 μέτρων. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς ιδρύθηκε, αλλά στην τοποθεσία αυτή φαίνεται να υπήρχε μινωικό ιερό κορυφής που λεγόταν «Αρχαύλι», ονομασία που σήμερα σώζεται στο όνομα του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού. Το χωριό και η ευρύτερη περιοχή δόθηκε τον 12ο αιώνα ως φέουδο στην οικογένεια των Σκορδίληδων, κλάδος των οποίων απέκτησε μετά τον 13ο αιώνα το παρωνύμιο Μαλαφαράς. Κατά τους επόμενους δύο αιώνες το χωριό άκμασε, πράγμα που αποτυπώνεται στην οικοδόμηση και διακόσμηση αξιόλογων εκκλησιών, όπως αυτή της Κοίμησης της Θεοτόκου, η οποία τοιχογραφήθηκε από τον Ιωάννη Παγωμένο γύρω στο 1315. Ο Αλίκαμπος είναι επίσης γνωστός ως γενέτειρα του Ιωσήφ Λεκανίδη, ο οποίος εξελέγη γενικός γραμματέας της Μεταπολιτευτικής Επιτροπής και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις των ετών 1895-1898. Από το Ηρώο στην πλατεία του χωριού κινηθείτε δεξιά (δυτικά) προς τον Εμπρόσνερο, κατηφορίζοντας προς το Οινοποιείο Ντουράκη (1,1 χλμ), όπου αξίζει να παρακολουθήσετε κάποια ξενάγηση και να δοκιμάσετε τα ντόπια κρασιά.

Από το οινοποιείο, συνεχίστε νότια κατά μήκος του δρόμου προς Σφακιά, στρίβοντας δεξιά (δυτικά) στη σήμανση 700 μέτρα παρακάτω. Από εδώ ένα μικρό μονοπάτι που σταδιακά γίνεται χωματόδρομος και αργότερα δρόμος οδηγεί στον Εμπρόσνερο, όπου θα φτάσετε μετά από 2,3 χλμ. Ο Εμπρόσνερος (ή Μπρόνιερος) είναι επίσης ένα από τα χωριά της Ρίζας, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 241 μέτρων. Ως προς την προέλευση της ονομασίας του, λέγεται ότι όταν κάποιος φτάνει στο χωριό συναντά πρώτα την κρήνη στις πηγές του Μπούτακα, εξ ου και εμπρός-νερό. Στη συνοικία Μεσοχώρι αξίζει να αναζητήσετε και επισκεφθείτε τον εντυπωσιακό Πύργο Αληδάκη, κατοικία και βάση επιχειρήσεων του γενίτσαρου Ιμπραήμ Αληδάκη, ο οποίος έλεγχε στα τέλη του 18ου αιώνα μια μεγάλη περιοχή του Αποκόρωνα (από τον ποταμό Μουσέλα μέχρι τα υψώματα του Βάμου, τον Στύλο και τα Κεραμειά). Μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης του Δασκαλογιάννη, ο Αληδάκης σχεδίαζε να εκστρατεύσει κατά των Σφακίων και να επιβάλει και εκεί την εξουσία του, αλλά οι Σφακιανοί επιτέθηκαν πρώτοι στον πύργο του (μάλλον το 1773), σκοτώνοντας τον ίδιο και όσους τον υπερασπίζονταν. Στο χωριό υπάρχουν πλήθος παλιές και νεότερες εκκλησίες, με σημαντικότερες αυτές του Αγίου Αντωνίου, του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Άννας, του Αγίου Τίτου και της Παναγίας, ενώ ένα άλλο σημείο ενδιαφέροντος είναι το Δημοτικό Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», όπου φιλοξενούνται κάθε χρόνο πλήθος μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Από τον Εμπρόσνερο μπορείτε να κινηθείτε βόρεια προς τις Βρύσες κατά μήκος του ποταμού Μπούτακα (3,8 χλμ), ή να συνεχίσετε δυτικά προς τον Βαφέ (2,8 χλμ), απ’ όπου μπορείτε να κινηθείτε βορειοανατολικά και πάλι προς τις Βρύσες ή να ακολουθήσετε τη Διαδρομή 4 στα «Χωριά των κυπαρισσιών» που περιγράψαμε σε προηγούμενη κοινοποίηση.

Μέρος Γ : 6,2 χλμ, εκτιμώμενος χρόνος 2ω 40΄

Εμπρόσνερος – Βαφές – Βρύσες

Το τρίτο μέρος της διαδρομής είναι γενικά κατηφορικό, αλλά περνάει από σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, όπως το Φαράγγι της Κρυονερίδας και η κοιλάδα του Μπούτακα. Από τον Πύργο του Αληδάκη ή το Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» στον Εμπρόσνερο κινηθείτε προς τον ναό του Αγίου Τίτου και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο του χωριού, κοντά στον δρόμο προς τις Βρύσες. Ακολουθήστε τον δρόμο αυτό (προς τα βόρεια) για περίπου 150 μέτρα και λίγο πριν τη διασταύρωση προς το ναό του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, στρίψτε αριστερά (βορειοδυτικά) σε έναν χωματόδρομο (αριστερά από τους δύο δρόμους που συνεχίζουν βόρεια), προκειμένου να ακολουθήσετε ένα παλιό μονοπάτι – μουλαρόστρατα προς τον Βαφέ.

Περίπου 600 μέτρα παρακάτω, αφού έχετε βγει από το χωριό, θα κατηφορίσετε στο Φαράγγι της Κρυονερίδας, ακολουθώντας το ρέμα (προς τα βόρεια) για περίπου 700 μέτρα. Στη συνέχεια, στρίψετε αριστερά (δυτικά) όταν δείτε τα άσπρα-κόκκινα σήματα και ανηφορίστε ελαφρά στα υψώματα δυτικά από το φαράγγι, βρίσκοντας και πάλι ένα παλιό μονοπάτι λίγο πιο πάνω (680 μέτρα), το οποίο σας οδηγεί στον Βαφέ (450 μέτρα).

Περισσότερες πληροφορίες για τον Βαφέ θα βρείτε στην περιγραφή της Διαδρομής 4, με την οποία συνδέεται και απ’ όπου μπορείτε να συνεχίσετε σε άλλα μονοπάτια προς τον Τζιτζιφέ, τον Φρε και το Νίπος. Εναλλακτικά, συνεχίζοντας στο τελευταίο κομμάτι της Διαδρομής 5, κινηθείτε ανατολικά από το κέντρο του χωριού και στρίψτε δεξιά στην πρώτη διχάλα μετά το Ελαιοτριβείο Βολουδάκη (230 μέτρα από το Ηρώο). Ακολουθήστε τον δρόμο αυτό και συνεχίστε δεξιά (νοητά ευθεία) στην επόμενη διασταύρωση (270 μέτρα πιο κάτω) και ξανά δεξιά στην επόμενη (μετά από 250 μέτρα). Περίπου 290 μέτρα πιο κάτω θα βγείτε στο νεκροταφείο του χωριού, απ’ όπου θα κινηθείτε βόρεια και θα συναντήσετε τον δρόμο (300 μέτρα παρακάτω).

Το μονοπάτι τέμνει τον δρόμο και συνεχίζει βόρεια (180 μέτρα) προς τον ναό των Αγίων Ασωμάτων, μια όμορφη εκκλησία του 15ου αιώνα. Από εδώ συνεχίστε ανατολικά κατά μήκος του δρόμου προς Βρύσες και 700 μέτρα πιο κάτω στρίψτε δεξιά (ανατολικά) για να δείτε την Καμάρα του Κουτσού (220 μέτρα μακριά), ένα παλιό πέτρινο γεφύρι κάτω από το οποίο τρέχει ο ποταμός Μπούτακας. Περπατήστε παράλληλα με το ποτάμι προς τα βόρεια για περίπου 500 μέτρα και στη συνέχεια στρίψτε αριστερά (δυτικά), ώστε να επιστρέψετε στη «Βαφειανή ευθεία» που οδηγεί στις Βρύσες, όπου θα φτάσετε μετά από 1,8 χλμ.