ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ (ΦΑΡΑΓΓΙ ΓΑΦΑΡΗ ή ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ)

ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΛΙΜΝΗ ΒΟΤΟΜΟΣ ή ΖΑΡΟΥ - ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ - ΛΙΜΝΗ ΒΟΤΟΜΟΣ ή ΖΑΡΟΥ

Αν περπατήσουμε το μονοπάτι που ξεκινάει από τη λίμνη του Βότομου ή Ζαρού, πριν το φαράγγι του Αγίου Νικολάου θα φτάσουμε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου σε 20’, ακριβώς στην έξοδο του φαραγγιού.
Από το μοναστήρι ξεκινάει το μονοπάτι που αρχικά ανηφορίζει μέσα από το παλιό καμένο δάσος. Το μονοπάτι σύντομα εισέρχεται μέσα στο στενό φαράγγι, όπου η βλάστηση αρχίζει να πυκνώνει και οι ορθοπλαγιές να πλησιάζουν μεταξύ τους.
Στην συνέχεια προχωράμε παράλληλα με την κοίτη του ποταμού, το οποίο την άνοιξη έχει πολύ νερό και δημιουργεί συνεχώς καταρράκτες και λιμνούλες. Θα περάσουμε το γραφικό ξύλινο γεφυράκι και θα συνεχίσουμε μέσα στο καταπράσινο φαράγγι έως ότου φτάσουμε στην καρδιά του δάσους, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, μετά από περίπου 2-3 ώρες πεζοπορίας στο φαράγγι.
Στον Άη Γιάννη υπάρχει το ομώνυμο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη ενώ στο τριγύρω λιβάδι έχει δημιουργηθεί χώρος για πικ-νικ, καταφύγιο άγριας ζωής, τουαλέτες, χώροι με παγκάκια, ενώ μπορείτε να δροσιστείτε από το νερό της πηγής. Ο Άγιος Ιωάννης είναι επίσης προσβάσιμος με αυτοκίνητο από τη Γέργερη και κατακλύζεται από τους ντόπιους που χαίρονται το φύση κάθε σαββατοκύριακο. Από τον Άη Γιάννη μπορείτε να επιστρέψετε πίσω στο Ζαρό από την ίδια διαδρομή.


ΔΑΣΟΣ και ΦΑΡΑΓΓΙ ΡΟΥΒΑ

Το φαράγγι του Ρούβα, ορίζεται από τις κορυφές Αμπελάκια (1440μ) στα ανατολικά και Σαμάρι (1413μ) στα δυτικά. Το ρέμα που διέρχεται μέσα από αυτό μεταφέρει τα νερά της περιοχής του Σκίνακα και της κοιλάδας του Ρούβα στο Ζαρό και από εκεί στη λίμνη της Φανερωμένης. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για το σημαντικότερο φαράγγι του Ψηλορείτη με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, χαράδρες και ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς και ορθοπλαγιές σπάνιας ομορφιάς.

Το επίσημο όνομα του φαραγγιού είναι Φαράγγι Γάφαρη, αλλά έχουν επικρατήσει κι άλλες δύο ονομασίες: «Φαράγγι Αγίου Νικολάου» από τη μονή του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στην έξοδό του, κοντά στο Ζαρό, και «Φαράγγι Ρούβα» από το δάσος του Ρούβα το οποίο διασχίζει.

Το φαράγγι έχει συνολικό μήκος περίπου 4χλμ με διαμορφωμένη διαδρομή 2.7χλμ σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον. Δυστυχώς ένα τμήμα από το πανέμορφο δάσος κοντά στη νότια είσοδο του φαραγγιού καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά το 1994, αλλά έχει εν μέρει επανακάμψει.

Το δάσος του Ρούβα αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα πρινοδάσους εθνικού ενδιαφέροντος, που καταλαβάνει την εσωτερική κοιλάδα του Ψηλορείτη που ορίζεται από τις κορυφές Αμπελάκια, Σαμάρι, Χαλαζοκεφάλα, Σκίνακα, Κουδούνι και Γυριστή. Οι πρίνοι που το απαρτίζουν έχουν μεγάλη ηλικία, η διάμετρος του κορμού τους σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνάει το 1 μέτρο και το ύψος τους μπορεί να φθάσει τα 15 μέτρα. Φυτρώνουν τόσο πυκνά ώστε αποτελούν καθαρή βιοκοινωνία δάσους, με πολλά θαμνώδη είδη να συμπληρώνουν την βλάστηση.

Μαζί με τους πρίνους υπάρχουν και άλλα είδη τυπικά της κρητικής χλωρίδας όπως η αρία (αζίλακας), η φιλύκη, ο ασφένταμος, το κυπαρίσσι, το πεύκο, το πλατάνι, οι αχλαδιές κ.τ.λ.. Η έκταση του δάσους καλύπτει 30.000 περίπου στρέμματα και η σπανιότητα του δάσους οφείλεται στο γεγονός ότι τα πουρνάρια ξέφυγαν από τη συνήθη θαμνώδη μορφή και μέγεθος, και απέκτησαν χαρακτηριστικά και μεγέθη διαφορετικά από αυτά που έχουμε συνηθίσει στον ελλαδικό χώρο. Το πιθανότερο είναι ότι κάποια στιγμή εξέλειπαν οι εξωτερικοί δυσμενείς παράγοντες (άνθρωποι-κατσίκες, κ.λπ.) οπότε τα θαμνώδη πουρνάρια κατάφεραν να εξελιχθούν στην μορφή και το μεγάλο μέγεθος που τα βλέπουμε σήμερα. Στις πλαγιές περιμετρικά του δάσους ζει ο εξαιρετικά σπάνιος Κρητικός Αγριόγατος, ο φουρόγατος, και σπουδαία ενδημικά είδη χλωρίδας όπως το κεφαλάνθηρο και η αμπελιτσιά.