Natuurleerpad Avelgemse Scheldemeersen

Het natuurleerpad start aan het Natuurpuntinfobord, nabij het
natuurgebied Coupure Marcel Deweer (1). In dit gebiedje bevindt zich
ook de natuurklas van Avelgem, in het oude huis van Marcel. Het is een
ongeëvenaarde groene oase van rust. Met wat geluk zie je een ijsvogel
over het water van de Oude Schelde flitsen. We bevinden ons hier op
een buitenbocht van een oud Schelde-tracé. Mede door de hogere ligging
was hier ook de ontwikkeling van een kleine industriezone mogelijk.
Naar het zuidwesten zien we een groen lint op de horizon die de
industriezone Schalaffie scheidt van het meersengebied. Dit is de oude
spoorweg Kortrijk-Ronse (2), ook Trimaarzate genoemd, die de
Scheldevallei doorkruist op een verhoogde berm. Mits een aangepast
beheer is dit een ideale biotoop voor tal van warmteminnende soorten
zoals vlinders, insecten,… De laatste geelgors van
Zuid-West-Vlaanderen,
typische gele zangvogel die zich in struiken, akker- en graslanden
ophoudt, broedde hier in de jaren ’80.
We vervolgen onze wandeling langs de Meersstraat en verder de Harent.
Recht voor ons bevindt zich een hooiland, afgezet met een houtwal en
een wilgenrij (3). Hier heb je een zeer goed noordelijk zicht op de
messcherpe grens tussen de meersen en de bebouwde kom van Avelgem, met
de prominent aanwezige Sint-Martinuskerk. We slaan rechts af en een
beetje verder links langs het viswater “Zakske”.
Ongeveer 200 m verder slaan we links de Scheldelaan in t.h.v. de
meest noordelijke punt van de Oude Schelde (4). Ook hier is de
buitenbocht een goed ontwikkelde oeverwal met vaste bewoning. We
duiken nu het echte meersengebied in, richting 2de of Nieuwe
Rijtgracht, waar we rechts afslaan op een goed begaanbare landweg
langs die waterloop. Links bevinden zich de typisch vochtige, soms
moerassige meers- of komgronden (5). Het zijn lange, smalle,
waterrijke percelen, gescheiden door grachten of “laantjes”. In het
voorjaar bloeien hier vochtminnende plantensoorten, maar ook diverse
gras- en zeggensoorten.
Niet voor niets worden ze dotterbloemgraslanden genoemd. Deze bloeien
reeds vroeg, in april. Echte koekoeksbloem, die de graslanden
purper kleurt, bloeit vanaf mei. Pinksterbloem, holpijp, poelruit, ..
zijn eveneens serieuze blikvangers.
We dwarsen de Kareelovenstraat in oostelijke richting langs de
heringerichte Nieuwe Rijtgracht (6). De waterloop werd in 2013
voorzien van een afgeschuinde oever, wat mogelijkheden biedt voor
rietkraagontwikkeling, rietvogels zoals kleine karekiet, allerhande
libellen,.. In het winterseizoen pleisteren hier eenden als smient,
wintertaling, krakeenden,..
We slaan links in, dwars over een nat graslandperceel en steken een
houten brugje over naar een aantal zeer natte meersgronden tussen de
Oude en de Nieuwe Rijtgracht. Over het brugje draaien we linksaf,
terug richting Kareelovenstraat. Laarzen of hoge schoenen bewijzen
hier zeker hun nut. Hier liggen de laagst gelegen delen van Avelgem,
11 m boven de zeespiegel, alsook de meeste percelen die Natuurpunt in
eigendom heeft.
Via de Kareelovenstraat verlaten we de Scheldevallei via een kort,
steil oplopend stuk tot de Oudenaardsesteenweg, die we ongeveer 100 m
oostwaarts volgen. Via een “slag” langs huisnr. 91 bereiken we terug
de Scheldevallei (7). Hier bevindt zich het alluviaal bosje Elzenbroek
gelegen op de rand van de vallei. Dit perceel wordt doorsneden door
een bronloopje dat uit de valleirand ontspringt. We vervolgen die rand
verder oostwaarts richting Ruggekouter. Een paar tientallen meter
zuidwaarts loopt de 1ste of Oude Rijtgracht, hier met een zekere
bochtenstructuur. Deze waterloop zou eveneens een fossiele bocht zijn
van de vroegere Schelde.
Op de Ruggekouter slaan we via een opening in de afsluiting, rechts
het meersengebied in die ons over een betonplaatbrug leidt over de
Oude Rijtgracht. Links ligt de essenaanplant Ter Elst (8). Via
gecontroleerde kappingen probeert Natuurpunt Avelgem er een
bosstructuur in te brengen met een goed ontwikkelde struik- en
kruidenlaag. Over de brug strekt het meersengebied zich uit in
zuidelijke richting met een uitstekend zicht op de Kluisberg.
Langs een opgehoogd graslandperceel bereiken we terug de laaggelegen,
natste, bloemenrijke komgronden ten zuiden van de Nieuwe Rijtgracht,
grotendeels in beheer van Natuurpunt. Het eerste is een weiland (9),
omringd door een aantal stokoude populieren, hoogstwaarschijnlijk
gegroeid uit de toenmalige weidepalen. Hier broedt normaliter een
torenvalk en ook talrijke steenuilen nestelen in holtes van
ondermeer knotwilgen. Buizerd en bruine kiekendief komen hier foerageren.
Doorheen het weiland en de achterliggende hooilandpercelen en
laantjes botsen we – via de Kareelovenstraat - terug op de Oude
Schelde-arm (4). We volgen de buitenbocht van de Scheldearm , langs de
resto Karekietenhof, via de Harent en de Meersstraat, terug naar de
natuurklas. Over de ganse lengteas van de Oude Schelde loopt de
taal-en gewestgrens. De binnenbocht behoort tot het grondgebied van
Orroir, een Waalse deelgemeente van Mont-de-l’Enclus.