Kusthistorieswandeling

Kusthistories

Het gebouw werd in 2001 beschermd en dient nu als interactief museum voor de geschiedenis van het kusttoerisme. Dit voormalig postgebouw werd in 1926 in een sober eclectische stijl opgetrokken naar ontwerp van architect M. de la Croix. Het valt op door zijn verhoogde begane grond: boven het straatniveau zijn de kelderopeningen zichtbaar. Op het afgeronde balkon van de hoekpartij is nog de posthoorn aanwezig. Ook de vermeldingen aan de publieks- en dienstingang en de aanwezigheid van een uurwerk en brievenbussen verraden nog de oude bestemming van dit gebouw. Op de gelijkvloerse verdieping bevond zich het postkantoor, de postmeester woonde boven zijn werk, op de eerste verdieping.

Villa Cogels

Deze villa is een antivoorbeeld geworden van de monumentenzorg. Deze Belle Epoque-villa werd slechts beschermd op het moment dat de bouwvergunning voor het achterliggende appartementsgebouw eigenlijk al was goedgekeurd. Hierdoor werd enkel de gevel bewaard en werd er achter en boven deze gevel een nieuw appartementsgebouw opgetrokken. Een compromis waarmee men onmogelijk gelukkig kan zijn... De rijke gevel is bijna volledig opgetrokken uit blauwe hardsteen en doet vermoeden dat ook het interieur de moeite waard moet zijn geweest. De naam van de villa verwijst rechtstreeks naar de Antwerpse bouwheer, baron Cogels. Deze baron liet dit pand optrekken als buitenverblijf aan de kust, rond 1900. De architect signeerde zijn ontwerp op de gevelsokkel: Théophile De Grooff. De florale zweepslagmotieven op de sierhekken van de balkons en de keramiektegels op de verdiepingen zijn duidelijk geïnspireerd op de art nouveau. De imitatiebossage op de gelijkvloerse verdieping en de ajuindakbekroning van de erker zijn dan weer eerder eclectisch.

Omnia Automobile garage

De Leopoldlaan was lange tijd de belangrijkste verkeersader van Middelkerke. Een beter locatie kon men dus nauwelijks uitkiezen voor dit pompstation en garagebedrijf. Op de gelijkvloerse verdieping bevond zich de werkplaats, erboven de woning van de uitbater. Het complex werd in 1924 ontworpen door architect Deleye. Ondanks het feit dat het hier een vrij functionele architectuur betreft, is er aandacht besteed aan vorm, kleur en ritme. Verschillende elementen verwijzen hier naar de art decostijl. Zo is de voorgevel volledig bekleed met gele faiencetegels, waarin bruine tegels voor de ritmering zorgen. Het gebouw was dus tegelijk werkplaats en uithangbord van het bedrijf, een fenomeen dat we bijvoorbeeld ook terugvinden in de bekende Citroëngarage in Brussel. Tijdens het interbellum werden er verschillende benzinepompen en brandstoftanks bijgeplaatst, wat het succes van het autogebruik en van de kuststad in het algemeen aanduidt. Ook werd er in 1928 een volume bijgebouwd, waar parkeerboxen ter beschikking werden gesteld van auto-eigenaars die hun wagen ergens veilig wilden stallen.

Atlanta

In 2002 werd dit hoekpand als monument beschermd. Het is een hotel, zoals men op de borstwering kan aflezen. Het werd ontworpen door architect Vereecke uit Middelkerke. De vormgeving is zeer typisch voor het interbellum. De afgeronde hoek van het gebouw, de speelse opeenstapeling van de drie kleine, ronde ramen en de horizontaliserende lijnvoering zijn allemaal elementen die de architectuur van de nieuwe zakelijkheid vorm gaven. De plint is versierd met zwarte siertegels en ook de gele baksteenkleur is een breuk met de tot dan toe gangbare rode bakstenen. Zowel wat de vorm als wat de materialen betreft, is dit dus een voorbeeld van vernieuwende architectuur uit de jaren 1930.

Casino Middelkerke

Oorspronkelijk werd het Epernayplein ontworpen als tenniscourt, maar dit ontwerp is nooit uitgevoerd. In 1891 bouwde men hier een eerste, houten casino. Het stond er pas 5 jaar toen het reeds afbrandde. Men bouwde het casino opnieuw op, maar algauw bleek het casino te klein om de stroom geïnteresseerden een plaats te bieden. Daarom werd er vlak voor de Eerste Wereldoorlog een nieuw casino gebouwd naar ontwerp van de bekende Brusselse architect Hobé. Helaas overleefde dit gebouw de beide wereldoorlogen niet. In de jaren 50 van de 20ste eeuw werd het huidige gebouw dan opgetrokken, gebaseerd op het ontwerp van Hobé en uitgewerkt door architect Vereecke. Het casino is in cottagestijl uitgewerkt, het is opgetrokken uit grote similiblokken boven een plint van natuursteen. De grote, hoge daken zijn afgedekt met tichelen en telt vele dakkapellen. De hal wordt van bovenuit verlicht door zonlicht dat door het gekleurde glas-in-lood kan binnenvallen. Naast zijn functie als speelzaal, staat het casino ook bekend voor de vele optredens die er plaatsvinden in de zogenaamde Baccarazaal.

Villa Doris

De Brusselse architecten Albert en Alexis Dumont tekenden het ontwerp voor deze dijkvilla. Boven het rechterraampje van de soussol staat in gouden letters de naam 'Doris'. De villa werd gebouwd in 1899 in neorococostijl. De volledige gevel werd opgetrokken in blauwe hardsteen, waarna deze werd beschilderd. De sierlijk uitgewerkte loggia op de bel-etage is bereikbaar via een trapje vanop het voorliggende terras. Het smeedwerk van de leuning is zeer verfijnd. Tegen de achter- en zijwanden van de loggia zijn gekleurde faiencetegels aangebracht die blauweregen voorstellen. Over de eerste en tweede verdieping heen, loopt er een golvende uitbouw, die bekroond wordt door een polygonaal uitkijktorentje. De rocaillesculpturen op de gevel refereren aan de zee : we zien schelpen, zeepaardjes en zelfs dolfijnen. Het contrast met de appartementsgebouwen links en rechts ervan, wijst ons op de groei van het toerisme in deze kuststad. Waar Villa Doris oorspronkelijk als vakantiewoning voor één gezin werd geconcipieerd, zorgen hedendaagse appartementsgebouwen voor de logies van meerdere families. Helaas geven zij de zeedijk vandaag een veel monotoner uitzicht dan pakweg een eeuw geleden het geval was. Het is dan ook een geluk dat deze villa als monument beschermd is.

Grand Hôtel Belle Vue - De Rotonde

De stedenbouwkundige aanleg en het stratenplan van Westende werden ontworpen door de architecten Octave Van Rysselberghe en Paul Otlet. Tijdens de twee wereldoorlogen ging hier echter veel van verloren. Er werd bovendien ook veel gesloopt om aan de noden van het toerisme te kunnen voldoen. Vandaag overleeft er nog een uniek ontwerp van Van Rysselberghe in zogeheten premodernistische stijl. Het is een mijlpaal in zijn oeuvre, dat voorheen eerder aanleunde bij het eclecticisme en de art nouveau. In dit ontwerp van rond 1910 laat de architect een strak volumespel primeren. Het is een sobere architectuur, waar de constructieve bouwdelen volledig zijn opgetrokken in gewapend beton. Toch is het geen 'ascetische architectuur', maar vinden we er verwijzingen naar de architectuurgeschiedenis in terug: Van Rysselberghe hecht duidelijk belang aan symmetrie en gevelritme en werkt op de gelijkvloerse verdieping zelfs met 'antieke' zuilen... Er zijn dus duidelijke italianiserende elementen aanwezig. De drieledige indeling van de vensters verwijst zelfs naar de renaissance-architectuur van Andrea Palladio. Door het geheel een wit aspect te geven, wordt het vormenspel en de strakheid nog benadrukt. Na de gedeeltelijke vernielingen tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het gebouw hersteld en zelfs nog modernistischer aangekleed. Waar voorheen een rood pannendak de mansardeverdieping bekroonde, werd dit tijdens het interbellum vervangen door een vijfde bouwlaag. De oorspronkelijke functie als hotel werd in de loop van de tijd gedeeltelijk vervangen door een permanente woonfunctie : vandaag zijn er in het hoofdvolume geen hotelkamers, maar appartementen. In de rotonde zelf, de halfcirkelvormige uitbouw, zijn er nog 11 hotelkamers en een restaurant dat ook toegankelijk is voor niet-hotelgasten. Dit meesterwerk van Van Rysselberghe werd in 1983 als monument beschermd. In 1997 kreeg het nog een volledige opknapbeurt.

Warandeduinen

Dit natuurgebied ligt temidden de duinen. Het gaat om een duinpan waarin zich een duinenven bevindt. Deze plas herbergt een unieke fauna en flora. Hier groeit de blauwe zeedistel, het zeldzame kalkbedstro en de nog zeldzamere liggende asperge. Rond de zogenoemde 'Salamandervijver', waarin salamanders en kikkers voorkomen, is er ook een ideaal broedgebied voor kleine zangvogels aanwezig. Bovendien vindt men hier onder meer de heidevlinder en het bruin blauwtje, twee bedreigde vlindersoorten, die Natuurpunt angstvallig van de ondergang probeert te redden. Er wordt dan ook gevraagd om bij een bezoek aan dit reservaat op de verharde paden te blijven, die het gebied doorkruisen.

Tractiestation

Dit voormalig tractiestation is als monument beschermd sinds 1995. Het is dan ook een uniek voorbeeld van hoe een nijverheidsgebouw de uitstraling van een villa werd aangemeten. In een tractiestation wordt elektriciteit voor de aandrijving van spoorwegverkeer opgewekt, hier gaat het specifiek om tramverkeer. Naast een machinezaal, atelier, bergplaats en een garage voor de ladderwagen, is er ook een conciërgewoning voorzien. Tussen het bedrijfs- en woongedeelte is een galerij aangebracht zodat men ook bij regenweer de verschillende bouwonderdelen droog kon bereiken. Alle onderdelen hebben een art deco-uitwerking gekregen. De architect, Georges Vivenoy, tekende het ontwerp in 1920 voor een architectuurwedstrijd, uitgeschreven door de Nationale Maatschappij van Buurt-Spoorwegen. Zijn ontwerp werd er verkozen voor 43 andere ontwerpen. Toen men besloot het gebouw niet in Sint-Genesius-Rode, zoals oorspronkelijk bedoeld, maar in Middelkerke op te trekken, heeft men slechts een paar aanpassingen aan het ontwerp moeten uitvoeren. Het grondplan is quasi ongewijzigd, gevelritme en materiaalkeuze werden wel aangepast aan de nieuwe locatie. Vivenoy betrok de duinen in zijn ontwerp te Middelkerke en koos ervoor het terrein niet te nivelleren. Vivenoy was een oud-leerling van de bekende art nouveau-architect Victor Horta en was duidelijk een goede leerling. Binnenin is geen ruimte verspild : alles heeft er zijn exacte plaats, onder meer dankzij het feit dat Vivenoy werkte met ingewerkte kasten. In 1967 nam men nog andere elektriciteitsgroepen in gebruik, maar ook deze zijn uiteraard intussen verouderd en vervangen door meer moderne oplossingen in een ander gebouw. Zonder de bescherming als monument was dit gebouw dus meer dan waarschijnlijk verdwenen omdat het niet meer 'nuttig' was. Vandaag is het gebouw niet meer in gebruik door de vervoersmaatschappij, deze gaf het in erfpacht aan een interieurarchitect, die het gebouw met eigen middelen renoveert.

Duinpaviljoentje

Naar aanleiding van Open Monumentendag 2008 werden er een aantal duinpaviljoentjes langs de Belgische kust als monument beschermd. Het gaat om paviljoentjes die in de vroege 20ste eeuw op de hoogste duintoppen opgericht werden om van daaruit, beschut tegen wind en regen, te genieten van het panorama en uit te rusten van een wandeling. In deze houten, open paviljoentjes onder een rieten dakje, stonden namelijk ook zitbanken. Deze paviljoentjes, ook gekend onder de namen "Spioenkop", "Crépuscule", "Champignon", "pavillon-abri" of "vierwindenhuisje" , getuigen van de toenemende comforteisen van de zomertoeristen. Het waren misschien wel eenvoudige structuren, maar niettemin zeer efficiënt. Na de Tweede Wereldoorlog waren veel paviljoentjes vernield, waarop de overheid diverse fondsen bijeenbracht om ze te laten herbouwen. Hierbij werd niet langer gebruik gemaakt van hout en riet, maar wel van beton, metselwerk en beplanking. Deze publieke nutsgebouwtjes tonen de aandacht van hogerhand voor het kusttoerisme en voor het duinenlandschap. Helaas zijn sindsdien bij veel duinpaviljoentjes de vensteropeningen gedicht of werden er nieuwe zitbanken aangebracht omwille van vandalisme. Vandaag vinden we nog beschermde duinpaviljoentjes in Bredene, De Haan, Wenduine en Middelkerke.

Sint-Theresiakapel

In de jaren 1930 nam het aantal badgasten aan de kust gevoelig toe. Bovendien waren er onder deze toeristen veel katholieken, die in die tijd nog veel meer de kerk bezochten dan de dag van vandaag... Er komen aan de kust in die periode dan ook een aantal kerken en kapellen bij, waaronder ook deze charmante kapel, gewijd aan de heilige Theresia. De architect, Fobert, heeft het hier aangedurfd te breken met de traditie van de neogotiek en heeft hier een kapel in modernistische stijl ontworpen. Zo is het grote spitsboogvenster in de noordgevel wel een verwijzing naar de neogotiek, maar zowel door het materiaalgebruik als door de tracering in het venster is er wel degelijk een breuk met de traditie: geen visblaasmotieven, maar verticale stroken beton delen het venster in. Ook de constructie van de kapel is vernieuwend: er is gewerkt met een betonnen skeletbouw, waartegen een parement van baksteen geplaatst is: gele baksteen voor de gevels, zwarte voor de accenten zoals vensteromlijstingen en plint. In het interieur is deze betonnen skeletstructuur met opzet zichtbaar gelaten. De materiaalkeuze voor de lambrizeringen van het koor en de zijpenanten is nog een voorbeeld van de duidelijke keuze voor nieuwe, andere materialen : waar men in de meeste kerken en kapellen een houten lambrizering aantreft, is er hier gekozen voor geglazuurde tegels. Deze unieke kapel is dan ook terecht beschermd als monument en dit sinds 2002.

Sint-Willibrorduskerk

De parochiekerk van Middelkerke heeft een lange geschiedenis. Waarschijnlijk werd ze reeds in de 12de eeuw gebouwd, meer bepaald als eigenkerk van de grote hofstede die er recht tegenover lag (ten zuiden). Deze hofstede lag op ingepolderde geulgrond die de eigenaar huurde van de kanunniken van Sint-Donaas. De kanunniken hadden de grond waarschijnlijk eveneens in de 12de eeuw verworven van de graven van Vlaanderen. Deze eerste kerk werd waarschijnlijk gedeeltelijk vernietigd tijdens de godsdienstoorlogen van de 16de eeuw. Enkel de zuidbeuk en de westtoren worden in de 17de eeuw hersteld. In de 19de eeuw wordt de kerk volledig gesloopt en in neogotische stijl heropgebouwd. Ook deze fase blijft niet lang behouden: tijdens de Eerste Wereldoorlog is de kerk een mikpunt voor geallieerde oorlogsschepen en artillerie uit Nieuwpoort. De Duitse genietroepen dynamiteren de resten in 1915. Kort nadien wordt de kerk heropgebouwd naar ontwerp van architect G. Van Damme. Het is een vrij getrouwe reconstructie van de neogotische toestand. Al in 1935 wordt de kerk uitgebreid naar het zuiden toe: er komt een volledig nieuwe vleugel in neoromaanse stijl. Ook wordt er een neogotisch noordportaal bijgeplaatst. Opnieuw is het architect Van Damme die voor het ontwerp instaat. De oude kerk wordt als verlenging van het schip van de nieuwe kerk bewaard. In de buurt vertelt men dat de 17de eeuwse toren ooit dienst deed als vuurtoren. Bovendien bevindt er zich een mirakuleus kruis in de kerk, dat vandaag een ereplaats gekregen heeft. Het kruis werd tijdens de Beeldenstorm op het strand begraven om niet door de protestanten vernietigd te worden. De zee bracht het kruis echter in 1657 terug aan de oppervlakte. Het kruis was gered... Voor de vissers die het beeld aantroffen, was dit een mirakel. Vandaar dat de kerk dus ook een bedevaartfunctie heeft. Ten oosten van de kerk bevindt er zich een monument ter ere van de slachtoffers van de beide wereldoorlogen.

Gemeentehuis Middelkerke

De gemeentediensten van Middelkerke waren tot de Eerste Wereldoorlog steeds te vinden in de pastorie. Toen dit gebouw echter vernield werd tijdens WO I, besloot men een apart gebouw hiertoe op te trekken. Dit gebeurde in 1924, het ontwerp werd getekend door architect Van Damme. Het werd een eclectisch ontwerp, er zijn dus elementen van verschillende historische bouwstijlen in te herkennen. Zo heeft men in de zijwanden van de inkomhal zitbanken in nissen in de zijwanden ingewerkt, net als in middeleeuwse kastelen de gewoonte was. De ramen op de gelijkvloerse verdieping vertonen nog invloed van de art nouveau en de raadszaal op de bovenverdieping is in neorenaissancestijl versierd. In de gangen van het gemeentehuis zijn sinds kort historische affiches opgehangen, die ooit in de stad gedrukt werden voor gelegenheden zoals tentoonstellingen, rommelmarkten, bals... Bent u geïnteresseerd in kustaffiches, vergeet dan zeker het museum Kusthistories te bezoeken!

Park van Middelkerke

Dit is het Park van Middelkerke