Kayışdağı (04.03.2022)

Fotoğraf

Süreyya Paşa Köşkü

İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü MALTEPE°NİN TARİHİ DOKUSU (Sanat Tarihi Yüksek Lisans Tezi) Rezan ÇELEBİ Süreyya Paşa Köşkü Maltepe'de Sivil mimariye ait en güzel örnekler yine Süreyya Paşa'nın 1902 yılında Nalı Çiftliğini aldıktan sonra burada yaptırdığı köşktür. Zemin katı taş malzeme ile inşa edilen köşkün, birinci ve ikinci katları bağdadi duvar tekniğinde, dıştan ahşap kaplama içten ise sıvalıdır. Köşkün doğu ve batı yönünde iki girişi vardır. Doğu yönündeki giriş hem köşkün zemin katına hem de birinci katına girmek için ayrı ayrı düzenlenmiştir. Batı yönde ki girişten ise sadece birinci kata çıkılmaktadır. Doğu yönünde birinci kata çıkılan merdivenler taş malzeme ile batı yönünde ise dökme demir ile korkuluk levhaları artnouvo olarak yapılmıştır. Yapı doğu yönünde bir kat, batı yönünde ise iki kat olarak inşa edilmiştir. Yapının zemin katında küçük bir mutfak, hela ve odalar bulunur. Bu kattan çift kollu bir merdiven ile birinci kata çıkış sağlanmıştır. Zemin kattan, kuzey yönünde, birinci kat girişi ile ilişkisi olmayan bahçeye açılan bir başka kapı açıklığı da vardır. Bu bölüm muhtemelen hizmetkarlara ayrılmıştır. Birinci kata batı yönündeki döküm merdivenlerden çıkıldığında orta açıklık şeklinde düzenlenmiş alanın sağına iki oda soluna bir oda ve hela yerleştirilmiştir. Bu orta açıklığın doğusuna doğru gidildiğinde solda yine çift kollu merdivenle ikinci kata geçiş mevcuttur. Birinci kata doğu yönündeki taş girişten de çıkmak mümkündür. Bu katın doğu yönünden girilen alanı ile batı yönünden girilen alanı içten duvarla ayrılmıştır.Yapının doğu yönü selamlık, batı yönü de harem olarak düzenlenmiştir. Köşkün batısında zemin ve normal kattan oluşan diğer bir yapı daha bulunmaktadır. Aynı inşaat tekniği ile inşa edilen bu yapının kuzey bölümünde yaklaşık 5 m'lik bir konsol bölümü dört adet kare kesitli beton direkle taşınmaktadır. Bu daha küçük ebetlı yapının doğusunda yaklaşık 1.30 m'ye 2 m ebatlarındaki zeminden başlayıp yapı boyunu oldukça aşan bacası ile buranın mutfak olduğu anlaşılır. Her iki yapının da döşemeleri çökmüş, ikinci yapının kuzey yönündeki konsol bölümü ana binadan ayrılmıştır. Ayrıca köşkün doğusunda kalan selamlık girişinin önünde limonluk, batısında kalan harem bölümünün önünde bugün ne olduğu anlaşılmayacak halde kademeli olarak düzenlenmiş ufak bir havuz bulunmaktadır. Köşkün hemen arkasında yeralan yamacın tepe noktasında , köşkten bir kilometre uzaklıkta yine Süreyya Paşa'nın yaptırdığı Kaya Köşkü bulunmaktadır. Tamamen taş malzemeden yapılmış Kaya Köşkü yaklaşık 10 m2 lik bir alanı kaplar. Mimarisi fazla dikkkat çekici olmamasına rağmen kurulduğu yer itibariyle bütün Narlı Çiftliği'ni,Maltepe'yi ve Adalar dahil Marmara Denizi`ni görebilmektedir. Bu yapıların tamamı 1950 yılında Narlı Çiftliği'nin senatoryum yapılması için Süreyya Paşa tarafından Belediye'nin başkanlık ettiği bir vakıf kurularak bağışlanmıştır. 1952 yılında Süreyyya Paşa'nın Köşkü yapılan hastanenin yatak kapasitesini artırmak amacı ile hastaneye ilave edilmiştir. 1958 yılında Blok-A 'nın açılması ile terkedilmişlerdir.

Süreyya Paşa Köşkü

https://www.trakyasondakika.net/2022/03/06/maltepede-sureyya-pasanin-kurumlara-bagisladigi-tarihi-kosk-harabeye-dondu/

Eski Yapı

Gözetleme Kulesi

https://twitter.com/SelmanSarihan/status/1445376530524291072?s=20&t=Ixaqm-N_U4j17UlHWfIxsA https://www.youtube.com/watch?v=4ZxaBqzusSg

Süreyya Paşa Türbesi

Çeşme

Fotoğraf

Fotoğraf

Nirengi Noktası Kayalık-Mağarabayır Tepe

Mağarabayır Tepe

Arkeolojik sit alanı

Başıbüyük Kalıntılan Başıbüyük Mahallesi'nde Mağarabayır Tepesi'ndedir. Burada apsis çıkıntısı seçilen bir kilise ve onu çevreleyen duvar parçaları ile yüzey altında mahzen veya samıç kalıntıları mevcuttur. Kaynaklarda Oxena olarak adı geçen Başıbüyük'de Aziz Auxence'nin 442 yılında inzivaya çekildiği, bu tepede bir manastırın bulunduğu,Tepenin bitimindeki küçük platoda hala kalıntıları görülen yapı parçalarının ortada 20 m uzunluğunda olması gereken kilise ve onu çevreleyen duvarlara ait olduğu, yüzey altında halen görülen samıcın 3.5m eninde, 6 m boyunda ve 6m derinliğinde bulunduğu da belirtilmektedir44. Maltepe Sahilinde, Demirkol Gazinosu Bahçesinde gövde çapı 110 m, boyu 1.18 m olan sütun parçası ve Başıbüyük Camii ve Okulu bahçesinde bir bölümü toprak altında kalmış benzer sütun parçası burada daha önce varlığı belirtilen bu manastıra ait olabilir niteliktedirler. Bu kalıntıların bulunduğu Mağarabayır Tepesi'nin doğu ve kuzey yönlerinden tüm ovaya ve Marmara Denizi'ne hakim olması nedeni ile buranın Bizans Dönemi'nde bir kale olarak kullanıldığı görüşü de mevcuttuı45. Günümüzde kalıntıların olduğu alan doğuda yapılaşma sınırına dayanmışken, batıda işletmesi durdurulan taş ocakları tarafından tehdit altındadır. Yüzeyde çok sayıda kaçak kazı yapıldığını gösteren izler mevcuttur. Aynı izler samıç içinde de görülmektedir.Fakat samıç içindeki bu izler birer bağlantı açıklığı olup bunların kaçak kazılarda genişletilmesi sonucu da oluşmuş olabilir. 44- R. Janin, "La Banlieue Asiatique de Constantinople", Echos d'On'ent 22, Paris 1975, s. 51 45- İstanbul Arkeoloji Müzesi 28 Şubat 1995 Tarihli Başıbüyük Mahallesi 181 Pafta 1340 Ada Üzerindeki Mağarabayır Tepesi Dosyası 14

Arı Kovanları

Nirengi Noktası

Panorama

Kayışdağı Zirvesi

http://erkmensenan.blogspot.com/2009/03/kaysdagsaint-auxentios-tepesi.html Kayışdağı/Saint Auxentios Tepesi Kayışdağı ile ilk bilgilere W. M. Ramsay'ın önemli eseri Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası'ndaki Hellespontus ve Bithynia haritasında İşaret Ateşi olarak gösterilen yeri görerek ulaşmıştım. Yukarıdaki haritada St. Auxentios'un yerini görebilirsiniz. Chalcedon'un (Khalkeden/Kadıköy) hemen altında görülüyor. Kayışdağı'nın eskiçağ tarihi ve coğrafyası ile ilgili iğne ile kuyu kazarak bilgilere ulaşmaya çalıştım ve sonunda İletişim yayınlarından çıkan Gustave Schlumberger'in yazdığı Haluk Çağlayaner'in çevirdiği Prens Adaları Kitabının 25., 37. 93. ve 151. sayfalarında bazı bilgilere ulaştım. Hemen Belirtelim; bu bilgiler ışığında Kayışdağı tepesinin eskiçağlardaki ismi antik "SAİNT AUXENTİOS" Tepesi... Bu bilgi ve yazıları sizlerle paylaşacağım.. Önce bugünkü Kayışdağı'ndan biraz bilgi... Kayışdağı İstanbul Kadıköy İlçesi'nde mahalle.Adını, 438 metre yükseklğinde, İstanbul'un 3. en yüksek noktası olan Kayış Dağı Tepesi'nden alır. Kayışdağı mahallesi, tepe'nin eteklerinden kuzeydoğuya doğru yayılmış olup, Kadıköy İlçesi'nin doğu ucunda yer almaktadır.1971'de kurulan Kayışdağı mahallesi'nde nüfusun çoğunluğunu Sivas,Erzurum ve Karadeniz'den gelenler oluşturur.2000 yılında Kayışdağı tepesinin batı yamacında kurulan Yeditepe Üniversitesi 26 Ağustos Yerleşimi ile İBB Kayışdağı Darülaceze Tesisleri ile büyük ölçüde (özellikle Kayışdağı Caddesi'nin güney tarafı) çehresi değişmiştir.Nüfus; 20,000 (1994) Antik Saint Auxentios Tepesi: Evet sonunda; bir kaynakta, Kayışdağı'nın eskiçağlardaki ismi ve konumuyla ilgili bilgilere daha önce belli bölümlerini okuduğum İletişim Yayınlarından çıkan Gustave Schlumberger'in yazdığı Haluk Çağlayaner'in çevirisiyle yayınlanan Prens Adaları kitabında rastladım... Schlumberger kitabında, Kınalıada/PROTİ'yi anlatırken 37. sayfada yukardaki Ramsay'in fotografını yıllar öncesinden onaylarcasına yazıyor, diyor ki; "Asya hattındaki ilk fener adını ünlü münzeviden alan ve uzaktaki yüksek silüeti Üsküdar Ovası ve Haydarpaşa kırlarına hakim olan Kayışdağı'nda (Aziz Saint Auxentios Tepesi) bulunuyordu" Schlumberger kitabın 91. sayfasında ilginç tasvirler yaparken 93.sayfada Kayışdağı/Saint Auxentios'a yine değiniyor... "Günbatımında, büyük terasta asırlık ağaçların altında oturmak harikadır. İmparatorluk ordularını Asya'ya taşıyan Bizans kadırgalarının o kadar sık katettikleri bütün Anadolu kıyılarının, İzmit Körfezi'nin iki kıyısının, Bithynia'nın yüksek tepelerinin yamaçlarının derin kıvrımları ve parlak kenarları hiçbir kalenin tasvir edemiyeceği kadar yaklaşan kırmızı ve esmer Türk Evleri, onları muhteşem bir şekilde gölgeleyen yüksek çam, çınar ve yalancı çınar kümeleri sıcak ışık dalgaları içinde beliriverirler. KAYIŞDAĞI'nın (ANTİK SAİNT AUXENTİOS TEPESİ) yuvarlak sırtı, sol tarafta Kadıköy ve Üsküdar minarelerinin canlandırdığı uzak ufukların üzerinde yükselir." Kayışdağı'na diger değinme ise aynı kitabın 151. sayfasında bulunuyor. Bu bölüm ise şöyle; "Adalar muhteşem birer mücevherdir, Olimpos'un (Uludağ) karları ebedi bir kale oluşturur; Marmara (Propontis) bütün güzelliğiyle karşımızdadır. Bizanslı keşişler kafilesi içinde sayıca pekçok olan bu mistik hayalciler, cezbeye kapılmış bu münzeviler için bu yüksek zirveler, Adalar'ın bu yüksek manastırları, büyük KAYIŞDAĞI (SAİNT AUXENTİOS) ve Uludağ (Olimpos) ormanlarının oluşturduğu bu erişilmez ve ulvi sığınaklar kimbilir ne kadar kıymetliydi." Aynı kitabın başlarında, Kayışdağı ile ilgili önemli bir değinme daha var. 24. sayfadan başlıyor, 25. sayfada yer alıyor; "Kadıköy'den (Kalkhedon) hemen sonra Marmara Denizi başlar ve gemi, gümüşi bir ışığın yıkadığı buğulu hatları hızla büyüyen Adalar'a (Prinkibo,/Prens Adaları: Prinkibo/Büyükada, Khalki/Heybeliada, Panormos-Antigoni/Burgazada, Pitya/Kaşıkadası, Androvitha-Terebinthos/Sedefadası, Neandros/Tavşanadası,) Proti/Kınalıada, Plati/Yassıada, Oxeia/Sivriada, Vordonisi/Batık höreke kayalıkları) doğru yönelir.. Yolcu, burada derin İzmit Körfezinin (Nikomedeia/ Astakenos Körfezi) girişinde bulunmaktadır. Prens Takımadaları Körfez'in Doğu ucunda yer alır. Sol tarafta Bizanslı Keşişler tarafından pek değerli olan"KAYIŞDAĞI' NIN (ESKİ SAİNT AUXENTİOS TEPESİ) hakim olduğu Bithynia/Bitinya kıyıları yer alır. Karşıda adalar bulunur. Adaların gerisinde yüksek ve kayalık çıkıntı Mudanya Körfezi'ni gizler. İzmit Körfezinin güney ucunu oluşturur, denize dogru ilerleyen uzantısı Bozburun (Poseidon Burnu olarak da geçiyor) eski Neptün burnudur.Daha geride Olimpos'un (Uludağ) karları parıldar." Saint Auxentios'un eteklerinden doğan eski bir ırmak olan Çamaşırcı Deresi (Eski çağ ismi?) ; muhtemelen bugünkü Bostancı yakını bir antik yerleşim olan Nassete'ye (Nasette) uğrar, oradan da tarihi Bostancı Köprüsünden Marmara'ya dökülür. İşte hergün Marmara'da ve görkemli bir şekilde Ada vapurlarında çayımızı yudumlarken gördüğümüz, bugün eteklerinde Yeditepe Üniversitesi, Varoşlar ve betonlaşmanın en üst düzeye geldiği; Aşağıdaki fotoğraflarda olduğu gibi Bostancı ve Küçükyalı sahilinden net görülen, Kayışdağı'nın eskiçağ tasvirleri... Araştırmaya değer...Bize düşen Kayışdağını fotoğraf, bilgi, yerinde araştırma ve aktarımlarla tanımak ve tanıtmak... Not: Bazı metinlerde Saint Auxentius/Auksentius olarak da geçebilir..

Kayışdağı Zirvesi

https://seyler.eksisozluk.com/tarihinde-gunumuzdeki-imajindan-cok-farkli-bir-yere-sahip-olan-yer-kayisdagi Tarihinde, Günümüzdeki İmajından Çok Farklı Bir Yere Sahip Olan Yer: Kayışdağı Şimdilerde "Kayışdağı" denince akla, çarpık kentleşmenin içindeki hafif yükseltideki bir yeşillik geliyor fakat bir zamanlar bu durum hiç de öyle değilmiş. Tarihinde, Günümüzdeki İmajından Çok Farklı Bir Yere Sahip Olan Yer: Kayışdağı Kayışdağı, bir zamanlar bizans imparatorluğu'nun en bilinen manastırlarından birine ev sahipliği yapmış, osmanlı imparatorluğu döneminde de sarayın önde gelen kişilerinin yazlık köşklerini kondurdukları bir merkez olarak hizmet vermiş yerdir. Şimdilerde "şehrin çirkin yüzünü" simgeleyen noktalardan biri olsa da az bilinen tarihinde günümüzdeki imajından çok farklı bir yere sahiptir. Eski çağlardaki adı skopa dağı'dır. daha sonra eteğindeki manastırda inzivaya çekilen saint auxentios'un ismi ile anılmaya başlanmıştır. Bu çağlarda kullanılan manastır ve kalenin kalıntılarının tepenin eteğinde, yakın zamana kadar çay bahçesi olarak kullanılan alanda olduğu belirtilmektedir. bölgede henüz herhangi bir bilimsel araştırma ya da kazı yapılmamıştır. Geçmiş çağlarda, şimdilerde tepeyi kaplayan maki bitki örtüsünün aksine, yüksek ağaçlardan oluşan yoğun bir ormanla kaplı olduğu bilinen kayışdağı ve etekleri, osmanlılar tarafından önemli bir yazlık merkez olarak kullanıldı. sarayın önde gelen isimleri, temiz havası, büyüleyici manzarası ve dillere destan pınarları ile nam salan bu bölgede köşkler yaptırdılar. aynı zamanda osmanlı padişahlarının da burada av köşklerinin bulunduğu ve zaman zaman avlanmak için dağı ziyaret ettikleri rivayet edilir.

Kayışdağı Zirvesi

https://www.thebyzantinelegacy.com/auxentios

Fotoğraf

Çeşme

Piknik yeri

Fotoğraf