Hoogtij in Berlare ~ Kasteelparkroute

ERFGOEDPAREL ~ Brugwachterhuis

Voormalig brugwachterhuis aan de Scheldedijk, nu café "'t Oud Brughuis". Gebouwd in 1881-1882 door de gemeente Berlare, naast de in 1871 opgerichte aanvankelijke Scheldebrug.

Als woning voor de brugwachter dienstdoend tot de draaibrug vernield werd in 1940 en vervangen door een intussen eveneens verdwenen vaste noodbrug. De huidige Scheldebrug bevindt zich wat verderop.

SIGMAPLAN ~ Paardebroek

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren en nuttige Scheldenatuur in ere herstellen. Dat is het uitgangspunt van het Sigmaplan. Bij extreme weersomstandigheden kan de rivier een gevaarlijk hoge waterstand bereiken en zelfs overstromen. Door de klimaatverandering en de zeespiegelstijging neemt het risico op overstromingen alleen maar toe. Ook hete zomers en verdroging horen erbij.

Laaggelegen delen van de Scheldevallei worden ingericht als overstromingsgebieden en wetlands. In deze gebieden ontwikkelt zich getijdennatuur of natte natuur. Ook voorziet het Sigmaplan het lokaal landinwaarts verleggen van dijken. Zo krijgt de rivier meer ruimte. Met het Sigmaplan maakt Vlaanderen werk van echte klimaatbuffers.  

In Paardebroek tref je hooi- en natte graslanden. Door een deel van het gebied te vernatten kan waardevol dottergrasland zich verder ontwikkelen. Een aangepast maaibeheer zorgt in het voorjaar voor een prachtig bloementapijt waar ook meer en meer weidevogels als tureluur en grutto een thuis vinden.

Deze natte graslanden zijn ook heel nuttige gebieden om ons te wapenen tegen droogte en overstromingen: ze doen dienst als een spons die het overtollige water vasthoudt en vertraagd afvoert naar de Schelde.

SIGMAPLAN ~ Paardeweide

Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen uit de Schelde en haar zijrivieren en nuttige Scheldenatuur in ere herstellen. Dat is het uitgangspunt van het Sigmaplan. Bij extreme weersomstandigheden kan de rivier een gevaarlijk hoge waterstand bereiken en zelfs overstromen. Door de klimaatverandering en de zeespiegelstijging neemt het risico op overstromingen alleen maar toe. Ook hete zomers en verdroging horen erbij.

Laaggelegen delen van de Scheldevallei worden ingericht als overstromingsgebieden en wetlands. In deze gebieden ontwikkelt zich getijdennatuur of natte natuur. Ook voorziet het Sigmaplan het lokaal landinwaarts verleggen van dijken. Zo krijgt de rivier meer ruimte. Met het Sigmaplan maakt Vlaanderen werk van echte klimaatbuffers.  

Paardeweide is één van de gecontroleerde overstromingsgebieden (GOG) van het Sigmaplan. Ongeveer één keer per jaar, bij een noordwesterstorm op de Noordzee in combinatie met springtij, komt het gebied onder water te staan. De rest van het jaar kan je hier genieten van typische Scheldenatuur. En mix van open water, riet, en natte graslanden. Dit natuurgebied is en gedekte tafel voor allerlei watervogels en zelfs voor kieskeurige vogels zoals het woudaapje.

Via het dwarse pad door Paardeweide kan je een blik werpen op de vistrap. Zo krijgen vissen de vrije baan tussen de Schelde en het overstromingsgebied. Het water stroomt via de meest oostelijke sluis het gebied binnen en via de vistrap terug naar de Schelde.

De grote vogeltrek

Het bruist van leven op en rond het water. Het hele jaar door vinden talrijke vogels hun weg naar het water. Vooral eenden hebben hier hun hartje verloren. Maar zijn dit het hele jaar door dezelfde? Sommige vogels broeden in het voorjaar in Paardeweide-Oost en trekken in het najaar naar het Zuiden. Maar evengoed ontvangen we wintergasten en vogels op doortocht. 

De meest gekende zomervogel is wel de zwaluw. Maar in Paardeweide-Oost merk je ook zeldzamere soorten zoals bijvoorbeeld de grutto en kluut. Bovendien zijn er vogels die hier tijdens de zomernachten enkel bij valavond neerstrijken op zoek naar een slaapplaats. Indrukwekkende zwermen spreeuwen kunnen zo wervelende luchtshows geven.

Tijdens de herfst zie je plots bepaalde vogels niet meer, maar komen er andere in de plaats. Onze wintergasten komen uit het hogere Noorden op zoek naar zachter klimaat om in te overwinteren. Dit zijn ganzen, maar vooral eenden zoals onder andere de wilde eend, wintertaling, bergeend, enz.

INTERESSANT NATUURPLEKJE ~ Zwin van Berlare

Het bruist van leven op en rond het water. Het hele jaar door vinden talrijke vogels hun weg naar het water. Vooral eenden hebben hier hun hartje verloren. Maar zijn dit het hele jaar door dezelfde? Sommige vogels broeden in het voorjaar in Paardeweide-Oost en trekken in het najaar naar het Zuiden. Maar evengoed ontvangen we wintergasten en vogels op doortocht.

De Hoge Berg

De Hoge Berg was ooit een alluviale vlakte met Scheldeduinen. De Hoge Berg ligt ongeveer tegenover de Sint-Gertrudiskerk van Wichelen, aan de overzijde van de Schelde. Het natuurgebied werd door de Europese Gemeenschap erkend als 'vogelrichtlijngebied' wegens zijn grote ecologische waarde. Op Vlaams beleidsniveau is dit gebied erkend als natuurontwikkelingsgebied in de Groene Hoofdstructuur Vlaanderen.


Auteur:

WIST JE DAT? ~ kleinste museum van Oost-Vlaanderen

Het Riekend Rustpunt (= Het kleinste museum van Oost-Vlaanderen.)

Het Riekend Rustpunt is een klein museum, uniek in Vlaanderen, dat een totaal onbekend en weinig bestudeerd aspect van de geschiedenis belicht: mesttransport over water van de stad naar het platteland.

Onder de titel ‘Van stadsstront naar zandgrond’ is er een permanente tentoonstelling, gewijd aan de beer- en mesthandel van de 17de eeuw tot ergens in de jaren ’30 van vorige eeuw. De steden hadden grote afval- en mestproblemen en de buiten kon die producten goed gebruiken voor de bemesting van de landbouwgrond. Overal langs de waterwegen ontstond dan ook een drukke handel tussen de stad en de buiten.

EVEN RUSTEN? ~ Picknickbank

Achter de schermen werken we volop aan de Scheldevallei! Er worden nieuwe natuur- en overstromingsgebieden aangelegd, het rivierwater wordt ieder jaar zuiverder en nieuwe dier- en plantsoorten vinden hun weg naar deze parels.

En die schoonheid willen we met jullie delen! Daarom kozen de De Vlaamse Waterweg en Rivierpark Scheldevallei in iedere gemeente de mooiste plekjes uit langs het water en plaatsten ze er nieuwe picknickbanken en infopanelen om tot rust te komen en tegelijk iets bij te leren. Spot ze ook in de andere gemeenten!

INTERESSANT NATUURPLEKJE ~ Turfput

‘Pompgemaal Turfput’

Na een opeenvolging van mislukte oogsten in de jaren 1840, was armoe troef in grote delen van het land. Waterpartijen, moerassen en heidegebieden moesten daarom bij wet worden omgevormd tot gebieden voor land- of bosbouw. Om Berlare Broek droog te leggen, werd daarom in 1862 aan ’t Schuitje een stoomwatermolen op steenkool opgericht, beter bekend als ’t Watermachien.

Door de pomp telkens in werking te doen treden bij laag water op de Schelde, kon Berlare Broek drooggelegd worden. Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog was er echter een tekort aan steenkool waardoor de pomp werd stilgelegd en het gebied weer onder water liep.

In 1926 volgde een tweede drooglegging, ook dan werd het water rechtstreeks afgevoerd van ’t Watermachien naar de Schelde. Het Donkmeer kon omwille van haar grotere diepte niet ontwaterd worden via deze installatie. Bovendien was het meer eind 19de eeuw een toeristische trekpleister geworden en kreeg het dus economisch belang. Maar vanaf de jaren 1950 zorgde het moeilijk te controleren waterpeil van het Donkmeer ’s winters regelmatig voor overstromingen. Er was toen immers geen manier om het water naar de Schelde af te voeren. Tot in 1985 pompgemaal Turfput werd gebouwd. Sindsdien stroomt het water van Berlare Broek ook via het Donkmeer om zo via pompgemaal Leeggoed aan het kasteel van Uitbergen in de Schelde te stromen.

Tot op vandaag is het geen sinecure om het waterpeil in de omgeving te regelen. Het Polderbestuur moet voortdurend anticiperen op de weersomstandigheden en afwegen of er beter wel of net niet gepompt wordt.

MOOI PLEKJE GESPOT ~ Kasteel en park in Berlare

→ Kasteel en park in Berlare

In de dorpskern van Berlare ligt het kasteel met park. Het gebouw gaat terug tot een omwalde hoeve uit de 13de eeuw. Het domein behoorde aan de heer van Berlare. Het werd in het begin van de 18de eeuw heropgebouwd door de familie van der Meersche, nadat het door troepen van Lodewijk XIV werd verwoest. In 2008 kocht het gemeentebestuur het kasteel van Berlare. Het kasteel en de bijgebouwen zijn niet toegankelijk voor publiek; het park wel. Rechts zie je paardenstallen en de verblijven van de paardenknechten; links de conciërgewoning. Deze bijgebouwen bevatten rococo elementen. Tussen de paardenstallen en de vijver staat een serre, aangebouwd tegen de stallen en een houten duivenhok.

→ Het Kasteelpark in Berlare is toegankelijk voor wandelaars en fietsers, je ontdekt er de grote tuin met dreven, een bos en vijvers. De allerkleinsten kunnen hun energie kwijt in de natuurlijke speelzone.