Hisarönü - Kastabos - Orhaniye (Karya Yolu)

Tevfik Erdemgüler
Tekli Yürüyüş. 28/06:2018
Hisarönü-Kastabos-Orhaniye.
Karya Yolu.
Hareket süresi : 4 saat 22 dakika
Mesafe : 11,02 km
Maksimum rakım : 312 m
Minimum rakım : 18 m
Hava parçalı bulutlu.
Sıcaklık. 24 - 27 derece.
Rüzgar GGB 15 km/saat. Yer yer kuvvetli esintili. Nem:%69.
Toprak Orman yolu.
Yol boyunca Çeşme yok.


Castabus Antik Kenti

Muğla İli’nin Marmaris İlçesi’nin Hisarönü Köyü’nün güneyinde yer alan, 275 m. yükseklikteki Eren Dağı üzerinde, çam ormanlarının içinde yer alan bir düzlükte kurulmuştur. Buradan Bodrum’a değin, 65 km’lik girintili çıkıntılı koylar görülebileceği gibi, manzarası muhteşemdir. Tamamen doğa harikası içinde yer alan bu kutsal yere Hisarönü ovasından bir saatlik bir tırmanış sonucu ulaşılabilmektedir. Yöre halkı buraya “Pazarlık” ya da “Gavur Pazarı” olarak adlandırdığından daha çok yöresel adıyla bilinir.

Castabus” adının Anadolu’nun en eski halklarından olan Luvi’lere ait Luvice kökenli bir isim olduğu düşünülmektedir. “Castabus” ismi Karia dilinde “Tapınak Düzlüğü” anlamına gelmektedir.

Castabus Antik Kenti’nde bulunan tapınaklar nedeniyle, kent büyük bir olasılıkla bu sayede önem kazanmıştır. Tapınağın temeli bir platform üzerinde halen görülebilmekle birlikte, platformu destekleyen göz alışı duvarlar günümüze kadar gelebildiği için kendimizi şanslı hissedebiliriz. Kentin güney alanında yer alan yıkık bir tiyatro, tapınakla birlikte bölgede tanımlanabilecek iki önemli yapıdır.

İon tarzındaki bu Dor dönemi öğeleri taşıyan tapınak, kimbilir daha önce de karşılaştığımız gibi, insanların taptıkları tanrıları zaman içerisinde değiştirmeleri ile kimbilir kaç farklı tanrının adıyla tapınımların gerçekleşmesini sağlayan bir mekân olmuştur? En sonunda da Hemithea, yani yarı tanrıça olarak kabul edilen bir tanrının adıyla tapınımlara ev sahipliği yapmıştır. “Bir yamaca inşa edilen tiyatro, bir su toplama vadisine yerleştirildiğinden sel riski altındadır. Henüz kazısı yapılmamış tiyatronun bazı oturma sıraları yüzeydedir. Tiyatronun ikinci kademesi sel riskine maruz kaldığından yok olmaktan kurtulamamıştır. Denizden 269 m. yükseklikte olan tiyatro batıya bakmaktadır. 3.300 kişilik olduğu tespit edilen tiyatronun yaklaşık olarak toplamda 28 sıralı olması gerekir. Sahne binasının orkestraya açılan kapının kenar taşları toprak üstünde görülebilmekle birlikte, sahne binasıyla ilgili kalıntılar toprak altındadır. “Tiyatronu sahne binasının batısında, yüzeyde gerçek boyutun iki katı olan dev bir mermer heykel başı bulunmuştur. Güneyde, tapınak terasının hemen altında, aynı boyutta bir mermer heykelin omuz kısmını bulunmuştur. Bu parça, aşağıda kabaca işlenmiş bir eklenti yeri göstermektedir. Dolayısıyla, başka bir malzemeden oluşan bir heykel gövdesine ait olmalıdır. Bu iki heykel parçası birleşmemelerine rağmen, aynı heykele de ait olabilirler. Heykel, akrolith tekniğiyle yapılmıştır. Dev formatı nedeniyle Kastabos’un kült heykeli olmalıdır. Tiyatronun orkestrasındaki taşların arasında ayrıca, aynı şekil ve boyutlarda diğer bir mermer heykelin boynu bulunmuştur. Bu parça, diğer baş ve omuz heykel parçalarıyla birleşmemektedir. Dolayısıyla, kutsal alanda iki tane dev akrolith heykel olmalıdır. Bunlardan birisi, tapınağın içindeki Hemithea kült heykeli olmalıdır: Diğerin yeri ve işlevi tam belli değildir. İkinci heykel, tapınak terasının doğusundaki Naiskos’lardan birisinde kullanılmış olmalıdır.

Hemithea / Molpedia Tapınağı

Antik dönemde “Hemithea” ismi yarı tanrıçalara verilen bir isimdi. Hisarönü (Kastabus, Erina, Rina) köyünde günümüzde temel kalıntıları bulunan Castabus Sağlık Merkezi’nin kurulmasında bazı kaynaklarda “Malpedia” olarak geçen, şifası Molpadia’nın etkisi olmuştur. Molpedia, “ilahi melodi” anlamına gelmektedir ve kutsal şarkı, ilahi gibi kavramlar bunların hepsini kapsamaktadır. Bölgede yaratılan bu değerler, milattan önceki dönemlerde başka medeniyetten bir takım grupların buraya gelerek ziyaret etmesini sağlamıştır. Kutsal alanın yarı tanrıça “Hemithea’ya adanması, M.Ö. 4. Yüzyılın ikinci yarısına tarihlenmiştir. Sütun ve saçakları mermerden olan tapınağın tüm duvarlarında da yerel kireçtaşı olan malzeme kullanılmıştır. Ana cephesi doğuya bakan tapınak, aşağıdan yukarıya doğru üç basamaklı krepis; stylobat ve sütun kaideleri üzerine yükselen İon sütunları ile friz[3] ve sima süslemeleri ile bezenmiştir. Kazılar esnasında çatı ile ilgili toplanan parçaların arasında Karya Chersonesspsu’nda ilk kez Karya dilinden bir örnek olarak tek harfli bir graffito taşıyan bir çatı kiremidi bulunmuştur. Mevcut harf Yunan alfabesinde yer almamakla birlikte Euromos, kildara ve Memphis alfabesinde “N” harfidir.[4]

Kendisine adakta bulunulması için Kastabos’ta bir sağlık merkezi ve tapınak kurulur. Hemithea, şifacı olarak öyle çok sevilir ve sayılır ki, onun için yapılan tapınak ve merkez, farklı uygarlıklar tarafından istila edilen Karia bölgesinde zarar verilmeyen, yağmalanmayan tek yer olmuştur. Elbette maalesef ki günümüzde, buradaki kalıntılar hazineciler tarafından talan edilmiştir.”
Silvan Güneş
İnternetten alıntı.