Guende. Foxo do lobo. Coto de Fontefría (Lobios).

Estupenda ruta por uns lugares de estimulante beleza! Permite gozar da obra humana tanto na aldea da que sae, Guende, coma do Foxo, ou Casa do Lobo á vez que inclúe o reto de acadar a cima do Coto da Fontefría.
Feita seguindo esta: https://gl.wikiloc.com/rutas-sendeirismo/guende-foxo-do-lobo-fonte-fria-1467m-70380495
Na entrada da aldea hai un lugar onde estacionar algún coche e tamén un cartaz con información da ruta. O percorrido está sinalizado, xa dende o inicio e ata tomar o camiño sen perda, por uns orixinais indicadores alusivos á trampa para o lobo. Atravesamos a aldea seguindo o track (á volta seguiremos o itinerario marcado) e por entre unha pequena carballeira tomamos o camiño da Serra. No poboamento vemos casas tradicionais de boa fábrica, unha capela, canastros, restos dun peto de ánimas, forno... e construcións e arranxos xa non tan harmónicos (cuestión de gustos, claro).
Ao longo do percurso veremos unhas siluetas de lobos en distintas actitudes que levan ata o Foxo. Tal como lemos na sinalética do comezo coma no cartaz a carón da construción, este é un foxo de cebo pois dentro do recinto colocábase un rexelo que, cos seus laios, atraía ao preador. Cando este saltaba ao interior para devoralo, xa non podía saír dada a impoñente altura dos muros. Esta construción lembra moito ás albarizas do Courel (e outros lugares), só que nelas o que se pretendía era evitar a entrada do oso ás colmeas.
Continuamos a camiñada cara o Coto da Fontefría, xa sen camiño aberto. Hai moitos estantes (aquí designados como "mariolas") que van guiando. Con todo, o mellor é seguir o itinerario cun GPS. O destino está ben visible e todos os camiño levarían a el, en todo caso...
Como elemento singular atopamos un bloque cúbico, cunha improvisada cruz enriba, e co nome Gonçalo gravado. Segundo a lenda aquí tería morrido a comezos do século XVI un frade co convento das Junias...
As paisaxes próximas están dominadas por impoñentes bloques de granito a cada cal máis suxestivo. Igualmente as vistas sobre o Baixa Limia, o Gêres, a Penda... son grandiosas. En certo momento puidemos albiscar un rabaño de cabras selvaxes que axiña fuxiron. Son difíciles de ver polo miméticas que son respecto do contorno.
A subida final ao Coto é bastante pina e, neste día, adobada cunha boa capa de carazo cubrindo as superficies. Unha beleza.
O cume está constituído por unha enorme mole de pedra. No track marco un intento falido de subida pola parte norte. Polo menos coas penas cubertas de xeo non é posible!!
O ascenso pola parte sur é relativamente doado, aínda que "aéreo". Non está ao alcance de todas as persoas e debe facerse con precaución. No cumio hai un marco da fronteira e paga o esforzo da subida cunhas soberbias panorámicas de 360º: identificamos o encoro de Paradela e a vila de Pitões das Junias, na parte portuguesa e os encoros de Salas, As Conchas e a cola do de Lindoso na parte galega...
A volta iníciase rodeando o monte pola parte leste e coincidindo co camiño de ida máis adiante.
Como queda dito, é moi conveniente guiarse cun GPS. No percorrido hai regueiros con auga polo menos nesta altura do ano. A indumentaria, equipamento e provisións deben ser as lóxicas para unha ruta por montaña.
A ruta ata o Foxo paréceme axeitada para calquera persoas medianamente afeita a camiñar por monte. A subida ao Coto de Fontefría (especialmente ao cima) xa non tanto.
Non sería unha camiñada axeitada para días de mal tempo: choiva, nevaradas ou néboas...