De Groene Wandeling 5: De Wand - Evere (7km)
Trail photos
Author
Trail stats
- Distance
- 4.34 mi
- Elevation gain
- 217 ft
- Technical difficulty
- Moderate
- Elevation loss
- 233 ft
- Max elevation
- 219 ft
- TrailRank
- 38
- Min elevation
- 45 ft
- Trail type
- One Way
- Coordinates
- 140
- Uploaded
- June 19, 2022
- Recorded
- June 2022
near Mutsaard, Wallonia (Belgique)
Viewed 66 times, downloaded 6 times
Trail photos
Itinerary description
Je wandelt door bijna alle gemeenten van het Brusselse gewest en daarbij worden nogal wat parken, groene bufferzones, beekvalleien, natuurreservaten en partijen bos aan elkaar gelinkt. Langere momenten van stilte en echt wilde natuur zijn eerder schaars. Op je circulaire tocht rond Brussel moet je immers alle vervoerslijnen kruisen die naar het centrum lopen. Er zijn ook passages bij waar je tussen bebouwing wandelt, langs een drukke verkeersweg of soms zelfs tussen industrie. De Groene Wandeling trekt je niet weg uit de stad in een groene cocon maar laat je kennis met het mooie groenbeleid van Leefmilieu Brussel in de meest verscheiden vormen.
https://leefmilieu.brussels/themas/groene-ruimten-en-biodiversiteit/de-groene-wandeling
http://www.trekkings.be/degroenewandeling.html
Teksten en foto's: © Luc Selleslagh 2014 - 2022 Trekkings.be
Waypoints
Waypoint
0 ft
01 Neptunusfontein
De fontein van Neptunus is een kopie van de orginele 16de eeuwse die in het Italiaanse Bologna staat. Die beroemde Italiaanse fontein werd ontworpen door de uitgeweken Vlaming Giambologna (Jan van Bologna). Hij trok na zijn opleiding als beeldhouwer op 25-jarige leeftijd in het jaar 1554 naar Italië, waar hij in dienst van het Florentijnse huis De Medici heel wat sculpturen realiseerde. Enige erotische fantasie moet Giambologna niet vreemd zijn geweest. De nymfen boven het waterbassin drukken de waterstralen rechtstreeks uit hun weelderige borsten... Leopold II, die met al zijn geld uit Congo wellicht geen blijf wist, kreeg het lumineuze idee om langs de Meiselaan allerlei reproducties van beroemde monumenten te plaatsen. De Neptunusfontein was er één van. Voor 143.000 goudfranken maakte de Romeinse bronsgieter Sangiorgi een kopie in 1903. Onaangename verrassing was dat het brons en marmer niet bestand bleken tegen de Belgische vrieskou. 's Winters moest Neptunus worden ingepakt, wat het beeld de bijnaam van 'De Strooien Man' opleverde. Een andere bijnaam in de volksmond was 'zwette Jef', omdat het beeld zwart uitsloeg.
Waypoint
0 ft
02 Chinees Paviljoen & Japanse Toren
Deze Oosterse gebouwen zijn geen restant van Expo 58, ze zijn nog 50 jaren ouder. Alweer een folie van Leopold II. De Belgische koning bezocht in het jaar 1900 de wereldtentoonstelling van Parijs en moet er zo danig van onder de indruk zijn geweest dat hij zelf zo'n exotische bouwwerken wilde oprichten onder het thema 'Reis rond de wereld'. In dat kader werd ook de kopie van de Neptunusfontein gerealiseerd maar meer opvallend zijn deze gebouwen. Leopold II ontboot de Franse architect Alexandre Marcel, die het Parijse project had gerealiseerd. De opdracht was om naar het Parijse voorbeeld een gelijkaardige Japanse toren op te trekken hier en ook om een Chinees restaurant te laten bouwen. Leopold II financierde dat 'uit eigen zak' maar door vertraging in de bouw zou hij de volledige afwerking niet meer meemaken. De jarenlange vertraging in de afwerking had ondermeer te maken met het feit dat de bouwheer bepaalde ornamenten rechtstreeks uit China liet halen, wat nog niet zo evident was begin 20ste eeuw. De Belgische staat bekostigde dan maar de afwerking in 1910. Alleen al het Chinees paviljoen zou minstens 1 miljoen franken hebben gekost. Als Chinees restaurant zou het gebouw nooit dienst doen, er werden tentoonstellingen gehouden en later groeide het gebouw uit tot museum van Oosterse kunst. Ook de Japanse toren (1905) maakt vandaag deel uit van het Museum van het Verre Oosten. Je kan er niet de verdiepingen bezoeken, naar verluid omdat je er kan uitkijken over het koninklijk domein. De musea hier zijn echter al sinds 2013 gesloten. Er werden zowel in het Chinees Paviljoen als in de Japanse toren stabiliteitsproblemen vastgesteld, waarop de Regie der Gebouwen alles tijdelijk liet sluiten. Het Jubelparkmuseum, dat ook deze collecties beheerde, liet alles weghalen in afwachting van restauratie. Wat de Japanse toren betreft, liggen ter hoogte van het portaal tegels in blauwe steen op een betonnen vloerplaat die slechts zes centimeter dik is, en dat veroorzaakt een stabiliteitsprobleem. Er is weliswaar geen instortingsgevaar. De eerste onderzoeken van het bureau “Erfgoed & Visie” voor de herstelling van de betonnen vloerplaat hebben aangetoond dat een voorafgaand advies van de brandweer nodig is. Op basis van de resultaten van de brandaudit, die in 2022 verwacht worden, kunnen de studies voor de herstelling van het bordes hervat worden en kan er een planning voor de werken opgesteld worden. De start van de werken is voorzien voor eind 2022/begin 2023. Daarnaast moeten er nog een studie voor de restauratie van de rotspartijen rond de Japanse toren en een studie voor de globale restauratie van de Toren ingepland worden. Voor het Chinees Paviljoen is het doel een vergunning in 2022 aan te vragen en met akkoord van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen de restauratiewerken in 2024 op te starten. Er wordt 2 jaar voorzien voor de uitvoering van de werken.
Waypoint
0 ft
03 Spoortunnel
Ook deze spoortunnel is er in opdracht van Leopold II gekomen. De nogal megalomane koning had het idee om zijn koninklijke domeinen te verbinden met eigen spoorlijnen en -stations. Zo ook voor het koninklijk domein van Laken. Er moest een koninklijke aftakking komen van de spoorlijn Gent - Denderleeuw - Brussel tussen de stations van Laken en Koninklijke Halte. In een grote draai moest de spoorlijn langs het kanaal komen over een 154 lang viaduct (nooit gebouwd). Ter hoogte van de Van Praetbrug kwam een ondergronds station van 123 meter lang, dat nog steeds bestaat. Daarna draaide de lijn noordelijk om via een sleuf en de tunnel (waar we nu zijn) verder naar links te draaien, met de bedoeling de Van Praetlaan ondergronds te kruisen en zo rechtstreeks het koninklijk paleis in te lopen! Restanten van die bedding kan je nog zien op Google Earth bij de noordoostelijke vleugel van het paleis. De bouw werd echter nooit voltooid. In 1907 vingen de zware grondwerken aan maar in 1908 droeg Leopold II veel van zijn bezittingen over aan de speciaal gecreëerde Koninklijke Schenking, ondermeer op voorwaarde dat zijn grote werken zouden worden voortgezet. Ook de afwerking van de spoorlijn dus. Zijn opvolger Albert I verzette zich echter tegen die megalomane plannen, in 1911 vielen de werken stil. Bovendien had de tunnelaanleg toen al te kampen met grondwaterproblemen omwille van aanwezige bronnen.
Waypoint
0 ft
04 Waterkerskwekerij
Het is niet evident om waterkers te kweken. Niet alleen is daarvoor zuiver water nodig, er moet ook nog eens een constante aanvoer van vers water zijn. En dat is hier aanwezig midden tussen 2 drukke verkeersaders naar Brussel! Het water is afkomstig uit bronnen vanuit het Koninklijk Domein en komt via de tunnel de sleuf van de oude spoorbedding ingelopen. Verderop vloeit het water weer terug naar het Koninklijk domein om er een vijver te voeden. De waterkerskwekerij is sinds 2013 gerestaureerd. Er werd hier al zeker sinds de jaren '60 van vorige eeuw waterkers gekweekt. Netteke 'Cresson', zoals ze bekend stond bij groentenhandelaars, baatte toen al met haar echtgenoot een kwekerij uit. Toen haar man stierf onder de tram verkocht ze de kwekerij aan de familie Vandeneede-Steppe, die over twee generaties de kwekerij voortzetten. In de jaren '00 ging het bergaf. Vervuiling, sluikstorten en aanhoudend vandalisme werkten zo ontmoedigend dat de waterkerskwekerij werd gesloten in 2007. Alles overwoekerde snel en wat nog aanwezig was viel ten prooi aan vandalen en daklozen. Leefmilieu Brussel nam de oude kwekerij ter harte en ontwikkelde een plan om ze te restaureren en te integreren als een attraktief punt langs De Groene Wandeling. Het resultaat kan je nu bekijken. De kwekerij wordt beheerd door de Heembeekse zorgboerderij Nos Pilifs. De oude kweekbedden uit asbest werden over de volledige lengte van 200 meter vervangen door bedden in gerecycleerd plastic en de stadsomgeving waarin de kwekerij ligt vraagt om extra monitoring tegen vandalisme. Het is geen primair doel om er een lucratief bedrijf van te maken, het project is eerder sociaal en ecologisch gericht. Voor de dienst Leefmilieu Brussel past de waterkerskwekerij niet alleen perfect in De Groene Wandeling, het sluit ook aan bij hun programmabeleid rond voeding & milieu.
Waypoint
0 ft
05 Brussels Royal Yacht Club
De Brussels Royal Yacht Club bestaat al sinds 1906. De locatie behoort eigenlijk tot de Koninklijke Schenking, gecreëerd begin 20ste eeuw naar aanleiding van de overdracht van een groot aantal persoonlijke eigendommen van Leopold II aan de Belgische Staat maar onder bijzonder statuut. Er worden cursussen navigatie en zeilen gegeven maar de BRYC is eigenlijk al jaren vooral een overwinteringsplaats voor plezierboten die 's zomers over de Europese kanalen en kustwateren varen. Het clubrestaurant is aangenaam gelegen.
Waypoint
0 ft
06 Verbrandingsoven Heembeek
Op de achtergrond modern uitziende fabrieksgebouwen met een hoge schouwpijp: de verbrandingsoven te Heembeek. Er wordt jaarlijks meer dan een half miljoen ton afval verwerkt. De vrijgekomen stoom wordt deels omgezet in electriciteit. De oven van Heembeek was in de jaren '90 en begin '2000 aanleiding voor veel protesten, niet in het minst door aktiegroepen van Heembeek zelf, die de indruk kregen dat hun dorp wat 'de vuilbak' van het Brussels Gewest aan het worden was. Inmiddels zijn die protesten geluwd. Investeringen in oa filters beperken vervuilende uitstoot
Waypoint
0 ft
07 Jules Van Praet
De laan waarmee we een tijd parallel liepen en de bekende brug over het kanaal zijn genoemd naar Jules Van Praet (1806 - 1887). Van Praet ging na de Belgische omwenteling van 1830 mee onderhandelen in Londen over een koning voor België. Zijn gedegen talenkennis werd hiervoor zeer geapprecieerd. De kersverse eerste Belgische koning benoemde hem dadelijk tot zijn eerste kabinetssecretaris, een functie die hij decennia lang uitoefende, ook nog onder Leopold II. Sommigen stellen daarom ook dat hij op een gegeven moment eigenlijk de tweede machtigste man van België was, met name rond 1865, toen Leopold I aan het eind van zijn leven zijn macht niet meer aktief uitoefende. De laannaamgeving kwam er op vraag van Leopold II zelf, Van Praet was toen nog in leven. Voor zijn verdiensten kreeg Jules van Praet een staatsbegrafenis waarop uitzonderlijk ook Leopold II aanwezig was. Oorspronkelijk vertrok de Van Praetlaan rechtstreeks uit het paleis van Laken. Later werd ze een paar maal herlegd en ze loopt nu langs het met een hoge bakstenen muur omheinde Koninklijk domein.
Waypoint
0 ft
08 Kanaal Brussel - Willebroek
Dit kanaal, dat Brussel verbindt met de Rupel te Klein-Willebroek en zo ook met de Schelde is één van de oudste in Europa. De plannen gaan terug tot de 15de eeuw maar het duurde nog tot 1551 vooraleer de graafwerken begonnen. Ze werden in enkele jaren afgerond, ondanks de intensieve handenarbeid in die tijd. 'De Brusselse Schipvaert', zoals het kanaal toen heette, moest het drukke verkeer op de kronkelende Zenne ontlasten. Zeer tegen de zin van de toen machtige stad Mechelen, die haar tolrechten op de Zenne bedreigd zag. Het was eerst de bedoeling om het kanaal op de Dijle aan te sluiten te Mechelen maar de stad werkte dat tegen. Alternatief werd het kanaal dan maar doorgetrokken naar de Rupel en voorzien van sluizen, vrij revolutionair in die tijd. Het kanaal was in die tijd veel smaller, slechts tot 30 meter breed en amper 2 meter diep. Door verbredingen en uitdiepingen in de 19de en 20ste eeuw is het nu toegankelijk voor zeeschepen tot 4500 ton.
Waypoint
0 ft
09 Zenne
Misschien niks opvallends aan maar het is pas vanaf deze plek bij de Van Praetbrug dat de Zenne weer (over 500 meter) het daglicht ziet na een kilometerslange ondergrondse passage van Brussel-Zuid tot hier. Zoals bekend is Brussel afgeleid van 'Broeksele', een nederzettting in een broek of moerassig gebied. Er was door Brussel eigenlijk niet één Zenneloop maar een laag stroomgebied met verschillende aftakkingen en zijbeken. Naarmate de stad zich verder ontwikkelde in de middeleeuwen, werd de Zenne gemanipuleerd door kanalisatie. Dat zorgde voor problemen door overstromingen bij hoog water. Half 19de eeuw was de rivier, die steeds meer vuiligheid moest slikken van een groter aantal inwoners, zo'n open riool geworden dat zich maatregelen opdrongen. De Zenne was een probleem geworden, temeer daar de vuile rivier door verschillende cholera-epidemies duizenden doden veroorzaakte. Onder de grote werken die burgemeester-bouwer van Brussel, Jules Anspach, liet uitvoeren, was de overwelving van de Zenne tussen 1867 en 1871. Daarbij verdwenen ook honderden huizen die tegen de gekanaliseerde Zenne waren aangebouwd. In de plaats kwamen boven de Zenne boulevards met klinkende namen, die het patroon van stadsverkeer radicaal wijzigden. De Anspachlaan, Zuidlaan, Adolphe Maxlaan en Emile Jacqmainlaan konden zo worden aangelegd boven de Zenne. Het paste in de tijdsgeest om prestigieuze boulevards door het centrum van de stad te trekken, ook Leopold II zag het allemaal graag gebeuren. Daarmee was Brussel echter wel zijn rivier kwijt en een hoofdstad zonder rivier wordt vandaag toch wel als een gemis in het stadsbeeld ervaren. Sommigen pleiten er voor om delen van de Zenne weer bovengronds te halen. De rivier is echter tot vandaag nog steeds een hoofdriool in Brussel zelf. Te Neder-over-Heembeek wordt het water gelukkig gezuiverd nu. De Zenne zo Vlaanderen laten instromen als een zwarte, dode riool waarop schuimkoppen en een massa vuiligheid drijven, zou vandaag ondenkbaar zijn, alleen al omwille van verstrengde milieureglementeringen op alle beleidsniveaus. Toch is die grootschalige waterzuivering van de Zenne nog relatief jong. Pas sinds 2008 is het zuiveringsstation van Neder-Over-Heembeek, dat bijna 1 miljard € kostte, operatief. En zo zwemt er stroomafwaarts door Vlaanderen voor het eerst sinds meer dan 100 jaar weer vis in de Zenne. Er wordt inmiddels ook in het Brussels Gewest zelf gewerkt om een gemoderniseerd waterbeleid te voeren, door het scheiden van beekwater en rioolwater bijvoorbeeld. Niet makkelijk om dat te realiseren op een waterafvoersysteem in een stedelijk milieu dat al eeuwen is gebaseerd op de loop van beken naar de Zenne en op de rivier zelf. Dit is een van de andere bekommernissen vandaag en in de toekomst voor Leefmilieu Brussel, dat ook De Groene Wandeling ontwikkelde.
Waypoint
0 ft
10 Station Schaarbeek - Trainworld
Het prachtig en gerenoveerd stationsgebouw van Schaarbeek dateert uit 1913 en verving toen een ouder stationsgebouw. Schaarbeek is één van de alleroudste treinstopplaatsen van het Europese vasteland. De eerste trein stopte hier al bij de openingsrit op 'de ijzeren weg' tussen Brussel en Mechelen op 5 mei 1835. Station Schaarbeek is wel fors uitgebouwd met een machtig gebouw en maar liefst 13 perrons. Het station van Schaarbeek had dan ook een cruciale rol te vervullen in geval van problemen met de treinstations in het centrum van Brussel. Plaats voor massaal veel treinen en reizigers op te vangen hier en sporen die alle richtingen uitwaaieren. Op 29 juni 2013 sloot na bijna 150 jaar het laatste treinloket in het station, je moet het vandaag stellen met een biljettenautomaat. Inmiddels werd het stationsgebouw omgevormd tot toegangspoort voor het nieuwe Belgische treinmuseum Trainworld. Het opende de deuren in september 2015.
Waypoint
0 ft
11 Walckierspark
Als het van Leefmilieu Brussel afhangt dan wordt de Groene Wandeling door het Walckierspark gelegd. Er is echter felle tegenkanting, met name uit de hoek van de franstalige natuurvereniging CEBE (Milieucommissie Oost-Brussel) en Natuurpunt en voorlopig is er dus nog geen uitsluitsel of de meer rechtstreekse wandelroute zal worden gerealiseerd. Het Walckierspark is van oorsprong een oud kasteelpark, genoemd naar Adriaan Walckiers (1721-1799), een op latere leeftijd naar Brussel uitgeweken Oostvlaming die zich onder het Oostenrijkse bewind had kunnen opwerken tot grootbaljuw en zich had kunnen verrijken als succesvol bankier. Walckiers richtte dit domein - dat al zeker sinds eind 17de eeuw bestond - rond 1765 verder in met eigentijdse aanpassingen aan het kasteel en met een Engelse tuin (misschien wel de eerste Engelse tuin op het Europese vasteland, inclusief watervallen en kunstgrotten). Tijdens de eerste helft van de 19de eeuw kende het kasteel en zijn park opeenvolgende eigenaars. Een ervan liet het kasteel afbreken rond 1825. Het park zelf werd opgesplitst in verschillende loten, een deel werd vele jaren lang gedegradeerd tot weide voor vee. Rond 1860 kocht Edouard Vandersmissen het domein en liet er een nieuw kasteel bouwen evenals het park herinrichten. Het huidige (zij het verwilderde) uitzicht van het Walckierspark gaat grotendeels terug tot deze periode. In 1891 nemen de Zusters van de Heilige Familie hun intrek in het kasteel. Ze laten er nog wat bijgebouwen optrekken voor een meisjesschool met internaat. Rond 1921 wordt het laagst gelegen stuk van het domein ingepikt voor de rangeersporen bij het treinstation van Schaarbeek. In de jaren '50 van vorige eeuw wordt bijna het gehele park onteigend met de bedoeling er een snelweg door te trekken, die kwam er echter nooit. Het domein is daarna nog het speelterrein voor allerlei wilde plannen die nooit werden gerealiseerd. De verwildering zet intussen decennia lang voort, in die mate dat in de jaren '80 natuurverenigingen Walckiers herontdekken als natuurgebied. De bedreiging van mega-industriële projecten wordt succesvol afgeslagen en op aandringen van de natuurverenigingen krijgt Walckiers rond 2002 het statuut van 'groene zone met uitzonderlijke biologische waarde'. In 2003 gaat het eigendom van 4,5 ha volledig over van de Belgische Staat naar het Brussels Gewest, waaronder ook Leefmilieu Brussel valt. Het natuurbeheer is al sinds de jaren '80 in handen van CEBE-MOB, de vereniging die ook is gekant tegen de aanleg van De Groene Wandeling in het Walckierspark. Wat hebben CEBE-MOB en Natuurpunt tegen De Groene Wandeling dat er in 2011 zelfs bezwaarschriften werden ingediend en een petitie georganiseerd tegen de doortrekking van De Groene Wandeling door Walckiers? Ze voeren aan dat de biologische waarde te hoog is, het voortbestaan hier van enkele soorten in gevaar komt, meer dan 100 bomen zullen worden gekapt, rustverstoring en de stadsdruk van het meer dan 100.000 inwoners tellende Schaarbeek. Ongetwijfeld willen de natuurverenigingen ook het soort vandalisme vermijden waaronder het nabijgelegen en wel opengesteld natuurgebied Het Moeraske al eens onder te lijden heeft. Verder voeren ze aan dat Walckiers wel open is voor bezoekers via de maandelijkse geleide wandelingen. Als alternatief voor de Groene Wandeling stellen ze voor het tracé te laten lopen over een dienstweg van de NMBS, tussen de spoorlijnen en ten noorden van het Walckierspark. Leefmilieu Brussel wil voor het zeer verstedelijkte Schaarbeek met een gedeeltelijke opening (1/3de) van het Walckierspark beantwoorden aan de hoge nood voor meer recreatief groen. Behalve De Groene Wandeling willen ze er ook een speelpleintje creëren aan de rand van het park en investeren in restauratie en inrichting van het natuurgebied zelf als rustzone voor plant en dier. Er wordt momenteel op bijkomende adviesrapporten gewacht naar aanleiding van het conflict tussen beide visies.
Waypoint
0 ft
12 Alternatief traject Het Moeraske
Hoewel De Groene Wandeling geen onaardig traject volgt, bestaat er voor wandelaars echter een beter alternatief om Het Moeraske te bezoeken, over onverharde paden dwars door het natuurreservaat. Volg je enkel De Groene Wandeling, dan zie je het eigenlijke moeras zelfs niet. Verlaat daarom tijdelijk De Groene Wandeling voorbij een aantal stadstuintjes (aan je linkerzijde) bij de eerste mogelijkheid die je hebt om links af te slaan. Een pad leidt je over een klein brugje (een paar balken eigenlijk) wat lager en brengt je na een kleine 100 meter tot bij het moeras.
Waypoint
0 ft
13 Het Moeraske
Dit erkende natuurgebied dat zowel in het nederlands als in het frans de naam 'Het Moeraske' heeft, is tussen alle druk van verkaveling en aanleg van transportlijnen kunnen bewaard blijven als historisch landschap. Eigenlijk werd het gebied door de aanleg van de spoorlijnen vanaf 1834 grondig omgewoeld maar ontstond door decennia verwildering weer een halfnatuurlijk landschap. Het is een langgerekte strook groen tussen het rangeerstation van Schaarbeek en het Everse Goede Herderpark. De laatste grote aanslag op het gebied was begin jaren '80 toen werken werden uitgevoerd met het oog op de doortrekking van de A1-snelweg, die er nooit is gekomen. Begin jaren '00 waren er plannen om de Thalys-spoorlijn door het gebied te trekken en de beek te doen verdwijnen. Het nog half natuurlijke gebied tussen Schaarbeek en Evere herinnert er aan dat Brussel - Broeksele - ontwikkelde op een moerassig gebied in de vallei van de Zenne. Het Moeraske bestaat uit moeras, braakland, vijver en plassen, struweel, beboste helling met loofbomen en broek. Er komen zowat 350 plantensoorten voor waaronder nogal wat soorten die typisch zijn voor moerasland. Enkele invasieve exoten zijn ook aanwezig, met name Japanse duizendknoop is een pest. Ornithologen kunnen er een hoog aantal verschillende soorten vogels ontdekken en in het water komen drie kikkersoorten en 2 soorten salamanders voor. Het moerasgebied wordt gevoed door de Kerkebeek, die in Haren ontspringt en hier in de vijver uitmondt. Sinds 1984 is Het Moeraske geklasseerd als natuurgebied. Het Moeraske staat sterk onder druk van vandalisme.
You can add a comment or review this trail
Comments