De Groene Wandeling 3: Erasme - Sint-Agatha-Berchem (10,5km)
Trail photos
Author
Trail stats
- Distance
- 6.53 mi
- Elevation gain
- 262 ft
- Technical difficulty
- Moderate
- Elevation loss
- 276 ft
- Max elevation
- 243 ft
- TrailRank
- 28
- Min elevation
- 79 ft
- Trail type
- One Way
- Time
- 2 hours 3 minutes
- Coordinates
- 187
- Uploaded
- June 19, 2022
- Recorded
- June 2022
near Meilemeers, Wallonia (Belgique)
Viewed 81 times, downloaded 2 times
Trail photos
Itinerary description
Je wandelt door bijna alle gemeenten van het Brusselse gewest en daarbij worden nogal wat parken, groene bufferzones, beekvalleien, natuurreservaten en partijen bos aan elkaar gelinkt. Langere momenten van stilte en echt wilde natuur zijn eerder schaars. Op je circulaire tocht rond Brussel moet je immers alle vervoerslijnen kruisen die naar het centrum lopen. Er zijn ook passages bij waar je tussen bebouwing wandelt, langs een drukke verkeersweg of soms zelfs tussen industrie. De Groene Wandeling trekt je niet weg uit de stad in een groene cocon maar laat je kennis met het mooie groenbeleid van Leefmilieu Brussel in de meest verscheiden vormen.
https://leefmilieu.brussels/themas/groene-ruimten-en-biodiversiteit/de-groene-wandeling
http://www.trekkings.be/degroenewandeling.html
Teksten en foto's: © Luc Selleslagh 2014 - 2022 Trekkings.be
Waypoints
Waypoint
0 ft
01 Bouwproject Ketelwijk / Erasmuswijk
Het hele gebied van akkerland links en rechs van de Ketelstraat tot bij de spoorlijnkruising 400 meter verder, staat op kaarten ingekleurd als bestemd voor woonzone. Sinds 2006 zijn er al plannen van bouwpromotoren. Op een gebied van ongeveer 13,5 hectaren willen ze hier langs beide zijden van de Ketelstraat bijna tweeduizend woningen inplanten. Een jarenlange procedureslag werd er gevoerd, met name over de grootschaligheid van het project, tussen enerzijds de bouwpromotoren en anderzijds het aktiecomité 'Neerpede Blijft!' en de Raad voor Leefmilieu vzw Bral. Het Gewest Brussel volgde vooral gewillig de voorstellen van de promotoren, terwijl de gemeente Anderlecht haar oor ook te luisteren legde bij het aktiecomité en ook de bouw van sociale woningen wil gerealiseerd zien binnen het project. Dat er gebouwd zou worden was niet zozeer het strijdpunt, wel de omvang van het project, de gevolgen voor de leefbaarheid van het gebied en de druk op het landschap. > Jaren van verhitte discussies, nieuwe evaluatie- en effectenstudies en procedureslagen werden afgerond in 2013 met de beslissing tot voorwaardelijke goedkeuring van de verkavelingsvergunningen, zij het in een iets afgezwakte versie van het oorspronkelijke project. Links komt de Ketelwijk met 72 eengezinswoningen, rechts komt een nieuwe voorstadswijk Erasmus met 1300 woningen, waaronder 210 sociale woningen. > Wat zijn de gevolgen voor het traject van De Groene Wandeling? De bouwpromotoren beloven de wijken niet te ontsluiten voor verkeer via de Ketelstraat en een buffer van 10 meter te respecteren langs de straat met de bedoeling 'het landelijk karakter' van de weg te behouden...maar met praat van bouwpromotoren is het altijd wat opletten als ze het hebben over 'zachte stedebouwkundige ontwikkeling' en het vastgoedbedrijf zijn naam wijzigt in het groen klinkende 'NV Erasmus Gardens', een eufemisme.
Waypoint
0 ft
02 Spoorwegbrug
De Ketelstaat loopt over de spoorlijn Brussel - Oostende via een in 2012-2013 vernieuwde spoorbrug, aangebracht naar aanleiding van de verbreding van de spoorbedding voor het Gewestelijk Expresnet.
Waypoint
0 ft
03 Uitkijkpunt Pajottenland en Luizenmolen
Na de terreinen van Anderlcht Golf Club zien we links een onvervalst Pajots uitzicht met aan de horizon de Luizenmolen van Neerpede.
Waypoint
0 ft
04 Pedepark
De grote vijver in het Pedepark is niet natuurlijk. Hij werd pas aangelegd begin jaren '80 als overloop en bufferbekken bij een hoge waterstand van de Pedebeek. Verderop langs De Groene Wandeling lopen we trouwens tussen de vijver en de Pedebeek, die een gescheiden loop heeft. Ook aan de andere kant van de Olympiadreef liggen vijvers. Merkwaardig is dat de Pede dwars door die andere vijver loopt in een eigen betonnen bedding om watervermenging te vermijden. > De Pede ontspringt in het Pajottenland, in het gehucht Tomberg bij Sint-Martens-Lennik en loopt door een aantal charmante plekken, zoals het 'breugheldorp' Sint-Anna-Pede en de watermolen van Sint-Gertrudis-Pede.
Waypoint
0 ft
05 Luizenmolen
Dit is tesamen met de Verbrande Molen die we zagen langs De Groene Wandeling te Sint-Lambrechts-Woluwe, nog de enige werkende windmolen in het Brusselse. Ooit draaiden er een dertigtal windmolens op de heuveltoppen van het Brussels Gewest. Alleen al vanop de Luizenmolen kon je in de verte 14 andere windmolens waarnemen. De meesten verdwenen door opkomende industrialisering, of tijdens oorlogsgeweld waar ze als uitkijkposten een doelwit waren. Anderen, zoals de Luizenmolen, vervielen snel tot ruïne nadat onderhoud werd gestaakt. > Er stond hier te Neerpede al een windmolen sinds 1862, vermoedelijk was hij afkomstig uit een andere plaats, afgebroken en weer opgebouwd hier. 'Verhuizende windmolens' waren helemaal niet ongewoon. Er werd vooral graan gemalen voor de vele Brusselse en Pajotse brouwerijen. In 1928 werd de molen stil gelegd, 10 jaren later werd hij door de laatste eigenaars, familie Van Leeuw, overgedragen aan de gemeente Anderlecht op voorwaarde dat de molen werd gerestaureerd. De Luizenmolen en de landelijke omgeving van Neerpede waren in de eerste helft van de 20ste eeuw een geliefde wandelbestemming voor Brusselaars uit de stad. Schilders en schetsers vereeuwigden de plek talloze malen op doek of papier. Hoewel er in 1942 een beschermingsbesluit werd genomen, kwam er van restauratie niet veel terecht omwille van bureaucratische rompslomp en de oorlogsomstandigheden. Zijn wieken vielen er op den duur af en gedeelten rotten door tot het uiteindelijk een gevaarte werd dat op omvallen stond. Na 20 jaar stilstand, zat er niet veel anders op dan hem na een declasseringsprocedure volledig af te breken in 1955. > De benaming 'Luizenmolen' verwijst naar de ligging langs de straat die vandaag de Vlindersstraat noemt, vroeger de Luizenstraat. Wellicht heeft die naam niks te maken met wat je zou denken, de oorsprong is niet zeker. > Het oude molenhuis en de bijhorende hoeve bleven bewaard. De vereniging 'Luizenmolen Anderlecht' heeft na jarenlang onderzoek besloten om de korenmolen weer herop te bouwen. Dat gebeurde op een lapje grond van de gemeente Anderlecht, op 30 meter van de plek waar de oude molen stond. Tussen 1996 - 1999 verrees de nieuwe houten staakmolen. Vrijwillige molenaars houden hem open voor bezoekers elke 2de en 4de zondagnamiddag van de maand. Hij is volledig maalvaardig
Waypoint
0 ft
06 Tuinwijk De Goede Lucht
De tuinwijk werd ontwikkeld in 1921-1923. Vreemde naam voor een wijk maar er werd in de tijdsgeest van de wijkbouw wel erg paternalistisch gedacht door zowel de coöperatieve vennootschap als gemeentelijke overheid. De eerste bewoners waren vaak verdreven uit door grote openbare werken onteigende centrumwijken van Brussel. Ze moesten naar hier buiten Brussel worden gelokt met de belofte dat er - toen nog op het platteland - een beter leven op hen wachtte. Kijk naar de straatnamen: Geestdriftstraat, Hygiënestraat, Matigheidstraat, Gelukstraat, Vruchtbaarheidstraat of Heilzaamstraat. Welkom in het paradijs!
Waypoint
0 ft
07 Tuinwijk Moortebeek
Deze tuinwijk werd in dezelfde periode ontwikkeld dan 'Goede Lucht', waar we eerder door liepen, tussen 1921 en 1923. Toch zijn er opvallende verschillen. Het straatbeeld vertelt je dadelijk dat het hier aangenaam wonen is, de huizen zijn verzorgd onderhouden. Daarvoor staat de na 100 jaar nog steeds bestaande coöperatieve vereniging 'les foyers collectifs' garant. Er wordt bij sociale huurders op aangedrongen om huizen en tuinen fraai te houden. Voor WO II was tuinwijk Moortebeek haast een dorp in de stad, met een erg sociaal volksleven en sterke buurtwerking. > Na WO II is dat met de komst van de auto wat veranderd en de sociale contacten tussen de huurders bestaan nog wel maar zijn minder intensief. De straten dragen er namen van franstalige en internationale schrijvers
Waypoint
0 ft
08 Scheutbos
Eigenlijk bestaat het Scheutbos niet uit één groot aaneengesloten bos. Weiden, kreupelhout en struweel maken een groter deel uit van het natuurgebied dan bos. Er lopen twee beken door: bij het binnenkomen van het natuurgebied kruisen we de Maalbeek en de Leibeek ontspringt in het Scheutbos. > Het stond in de sterren geschreven dat het Scheutbos volledig zou verdwijnen voor verkaveling maar rond 1990 keerde het tij en groeide de steun om dit stukje natuur alsnog te redden van bouwpromotoren. Dit is een brok natuur die Leefmilieu Brussel zeer graag toont als voorbeeld van geslaagd groenbeleid in het Brussels Gewest. Terecht. Het Scheutbos en het Scheutbospark vormen zonder meer het mooiste hoekje van de overvol gebouwde probleemgemeente Sint-Jans-Molenbeek. > 'Scota' is de oudst vermelde naamvariante in een document uit 1401 van wat vandaag 'Scheut' is. Waar het woord vandaan komt is niet zeker, misschien had het iets te maken met de Slag bij Scheut, die hier op de hoogten boven de beekvalleien werd uitgevochten. De legende verhaalt over een boogschutter die vanop de Brusselse stadswallen een pijl afschoot naar deze plek. Dat moet dan wel wel een fors schot zijn geweest... met een scheutje zout te nemen uiteraard. Wat zeker heeft plaats gehad was de Slag bij Scheut in 1356. Aanleiding was een erfeniskwestie tussen de dochters van de Hertog van Brabant, Jan III. Oorlog tussen Vlamingen en Brusselaars, waarbij de overmoedige Brusselaars uit hun stadswallen werden gelokt om hier te Scheut de strijd aan te gaan. Ze werden in de pan gehakt ten koste van vele doden, waarna de Vlamingen triomfantelijk hun intrede deden in Brussel. De nederlaag kwam zeer zwaar aan bij de Brusselaars. > Het Scheutbos was vroeger veel groter dan nu, oorspronkelijk maakte het zelfs deel uit van het grote kolenwoud waarvan het Zoniënwoud nu nog een restant is. In de 19de en 20ste eeuw wordt er verder aan het bosgebied 'geknaagd' voor landbouw (weiden), verkavelingen en wegenbouw (oa Ninoofsesteenweg). Wat nog rest is versnipperde natuur. > Tot in de jaren '90 gaat er nog natuur verloren maar in 1998 krijgt het Scheutbos een beschermd statuut, nadat tussen 1993 en 1995 ook al een deel als park werd aangelegd en opengesteld. De bescherming van het hele gebied is er mede gekomen dankzij de aktiegroep 'Les amis du Scheutbos', gegroeid uit de Milieucommissie Brussel-West (CEBO). Petities zetten in die jaren '90 politici onder druk om teloorgang tegen te gaan maar de vereniging nam ook op het terrein aktie, ondermeer door een educatief wandelpad aan te leggen. > Het overgebleven natuurgebied bestrijkt een kleine 50 hectaren. Het Scheutbos bestaat uit een waaier aan landschapselementen maar het natuurbeheer wordt door Leefmiieu Brussel op twee delen afgesteld. Aan de zijde waar we het park betreden wordt het Scheutbos vooral zo natuurlijk mogelijk benaderd wat beheer betreft. Aan de noordzijde, kort voor we het gebied verlaten, is het Scheutbos vooral als landschapspark ingericht met recreatieve functies voor de inwoners rondom. Dat verschil merk je heel goed. > Het Scheutbos werd lange tijd beschouwd als gebied voor verkavelingsuitbreiding. In afwachting van oprukkende verkaveling werd het groengebied dan maar gebruikt als afvaldump. Honderden tonnen afval werden er weg gesleept op last van de gemeente. Vrijwilligers van Les Amis du Scheutbos houden nog steeds 2 X jaarlijks opkuis van afval achtergelaten door onverantwoordelijke bezoekers. Op enkele weiden grazen sinds 2001 galloway-koeien. Op vraag van Leefmilieu Brussel werd er een onderhoudsplan voor de site opgemaakt. Zo wordt er gehooid en wordt een rietveld van enkele hectaren jaarlijks 'bijgeknipt' om een maximaal aantal soorten vogels en planten extra kansen te geven. Op de 44 hectaren die niet tot het parkdeel behoren, staat alles in het het teken van zoveel mogelijk de natuur zijn gang laten gaan maar ook met tussenkomsten om de biodiversiteit, met respect voor de geschiedenis, hoog en attraktief te houden.
Waypoint
0 ft
09 Wilderbos
Het Wilderbos of Koninckxbos is een parkbos van iets meer dan 8 hectaren. Het dankt zijn naam aan de oude hoeve Ter Wilst. Ooit was het veel groter en behorende tot een kasteeldomein. Een groot deel is opgeslokt na WO II voor verkaveling. Het bos helt op een paar plaatsen stevig, vermoedelijk werd er tijdens de middeleeuwen zandsteen geëxploiteerd en zijn de hellingen het gevolg van oude groeven. > Nadat dit bosrestant in 1944 volledig werd gekapt voor brandhout, is de begroeiing op redelijk spontane wijze weer opgeschoten en de voorbije jaren met de hulp van Leefmilieu Brussel uitgegroeid tot wat je nu ziet: parkbos met vijvertje, bos, een beek, vennen, fruitbomen, kreupelhout, graszone en enkele percelen moestuinen.
Waypoint
0 ft
10 Kattebroek
Opnieuw wandelen we hier door een natuurgebied dat ternauwernood aan ongebreidelde verkavelingswoede kon ontsnappen. Kattebroek bestaat uit een smalle strook van een kleine 5 hectaren nat weiland, moerassige poeltjes en vooral waardevol rietland. De Molenbeek stroomt er door en vormt de grens tussen het Brussels Gewest en Vlaanderen (Dilbeek). > Kattebroek was dus voorbestemd om verkaveld te worden. De gemeente Sint-Agatha-Berchem had in 1984 stiekem vergunningen afgeleverd aan enkele bouwpromotoren, zonder volksraadpleging vooraf. Berchem werd toen geleid door de laatste nederlandstalige burgemeester van het Brussels Gewest, de CVP-er Victor Guns. De bewoners van de vlakbij gelegen Potaardewijk vernamen het nieuws pas in 1989 en stonden voor een voldongen feit. Zo leek het althans... Er werd met steun van de Milieucommissie West-Brussel (CEBO) een wijkcomité opgericht, SOS Kattebroeck. Een jarenlang juridisch gevecht begon, waarbij de gemeente Kattebroek weer inkleurde als groene zone, wat later dan weer werd herroepen. De bouwpromotoren en het OCMW van Brussel stappen naar de Raad van State om hun wettige vergunningen kracht bij te zetten. De gemeente draait uiteindelijk zijn kar en dient in 1999 een dossier ter bescherming in. Uiteindelijk kan het meest waardevolle deel van Kattebroek ontsnappen aan de bouwwoede, slechts een kleine verkaveling schaadt het natuurgebied. > In 2006 wordt Kattebroek definitief officieel geklasseerd als waardevol groengebied omwille van de rietvelden en het educatieve wandelpad dat er doorloopt. Dat het tracé van De Groene Wandeling door Kattebroek zou lopen werd aanvankelijk met argwaan onthaald maar uiteindelijk werd toch een compromis gevonden. Zo is er geen verhard of semi-verhard wandelpad aangelegd, je loopt over natuurlijke bodem en fietsers nemen parallelle straten. De gemeente tekende een ontwerp van erfpacht met Leefmilieu Brussel voor De Groene Wandeling. > Het beheer is in handen van vrijwilligers van SOS Kattebroeck die jaarlijks maaiwerken uitvoeren. Opvallend zijn enkele superdikke wilgenbomen en uiteraard de rietveldjes. Educatieve panelen vertellen je meer details over de aanwezige plantenrijkdom. > De naam van 'Rue des Chats' in de buurt en de naam 'marais des Chats' zijn erg ongelukkig gekozen in de taal van Molière. De 'katten' van Kattebroek hebben immers niks te maken met huisdieren maar met een oud vervlaamst woord voor een walversterking of schansuitsprong. De vertaling naar het frans gebeurde wellicht door een nederlandsonkundige ambtenaar lang geleden.
You can add a comment or review this trail
Comments