BODRUM YALIKAVAK

YALIKAVAK
Yalıkavak, Gündoğan, Göltürkbükü Turizm Merkezindeki beldelerden biri olan Yalıkavak belediye
sınırları içindeki alanlar;yaklaşık 3500 ha‘lık bir alan kaplamakta, kuzeyde Mandalya Körfezi, batıda ve
güneybatıda Ege Denizi, doğuda Gündoğan ve Dağbelen, güney batıda Gümüşlük, Dereköy, Karakaya ve
Yakaköy ile çevrilidir.
Bölge içinde Gündoğan; 1194 ha‘lık bir alan kaplamakta, batısı Yalıkavak, doğusu Göltürkbükü,
güneyi Yalıkavak mücavir sahası ve Dağbelen köyü, kuzeyi Ege Denizi ile çevrilidir. Gündoğan’ın eski ismi
Farilya olup belediye teşkilatı 1992 yılında kurulmuştur.
Göltürkbükü Beldesi ise 3355 ha‘lık bir alana sahip olup batısında Gündoğan, güneyinde Konacık,
doğusunda Torba ve kuzeyinde Ege Denizi bulunmaktadır. 1999 yılında Gölköy ve Türkbükü’nün
birleşmesi ile Göltürkbükü ismini almış ve yine bu tarihte belediye teşkilatı kurulmuştur.
Yalıkavak, Gündoğan, Göltürkbükü Turizm Merkezinin büyüklüğü 8049 ha olup turizm merkezini
oluşturan belediyelerin 2010 yılı TÜİK (ADNKS) verilerine göre toplam nüfusu 20.654’dür.
Yalıkavak Beldesi Bodrum kenti ile sınır olmasına rağmen, mekansal ve sosyal yapı açısından
Bodrum’dan biraz farklıdır. Nitelik olarak beldede turizm 1990’lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamış
olup sahilden iç kesimlerde kırsal bir yapı görülmektedir.
Bodrum kentindeki turizm olgusunun son dönemde Yalıkavak’da da gelişmeye başlaması ile
beldenin sahip olduğu doğal güzellikler ve turizm potansiyellerinin etkisiyle mekansal ve sosyal yapıda
değişimler hızlanmıştır. Ancak, bu değişimler nitelik olarak Bodrum kentinden farklı bir yapıdadır. Turizm
daha çok beldenin kırsal yapısı ve doğal yapısı ile uyumlu bir yapıda gelişmekte, eğlenceden ziyade
dinlenme ağırlıklı bir gelişim söz konusu olmaktadır.
Geçmişten beri arazi işleme ve işlenen arazide yerleşme yapısından kaynaklanan düzen
nedeniyle ve 3 ayrı köyün birleşmi ile oluşan belde sınırları içerisindeki arazilerde dağınık bir yerleşme
biçimi oluşmuştur. Bu nedenle tarihsel gelişimde bölgesel ayrımlar yapma şansı bulunmamaktadır. Belde
3 adet mahalleden oluşmakta olup bunlar; Merkez, Gökçebel ve Geriş’dir.
Yalıkavak’ın bulunduğu Bodrum Yarımadası ülkesel ölçekteki önemli karayolu bağlantılarının
ucunda yer almaktadır. Bölgedeki artan nüfus ve turizm faaliyetleri nedeniyle yarımadanın ulaşım
bağlantıları son yıllarda güçlenmiştir. Bodrum merkezine 19 Km, Muğla'ya 120 km.lik asfalt yolla bağlı
olan Yalıkavak Beldesi’ne Torba, Ortakent veya Gümüşlük üzerinden olmak üzere üç farklı alternatif ile
karayolu bağlantısı sağlanmaktadır.

Yalıkavak, Bodrum yarımadası içinde ikinci konut ağırlıklı bir yerleşmedir. Beldede deniz turizmi
potansiyeline paralel olarak yat limanı bulunmaktadır. Beldenin kuzeybatısındaki Küdür yarımadası
1.doğal sit statüsü taşımaktadır. Bölgede Akdeniz Foku yaşam alanları bulunmaktadır.
Bölgedeki konut yerleşme alanları tipolojik açıdan olarak üç farklı şekil göstermektedir. İlk tip
belde merkezindeki parsel bazındaki gelişmeye dayanan ve konutla birlikte ticaret ve küçük–orta
büyüklükteki turistik tesislerin oluşturduğu yapıdır. Bölgedeki bir diğer tipolojisi genellikle ikinci konut
olarak kullanılan bölünmemiş mülkiyet desenine sahip sitelerin oluşturduğu yapıdır. Bu alanlar merkezde
dışarı açılmakta kıyı kesimlerinde ve bazı bölgelerde de daha iç kesimlerde görülmektedir. Son yıllarda
bu yapıdaki ikinci konut olgusu devamlı ikamete doğru bir eğilim içinde değişmektedir. Bölgedeki üçüncü
konut tipolojisi ise köy içi yerleşimlerinde görülen kırsal yaşamın devam ettiği bölünmüş mülkiyet
yapısına sahip yapıdır.
Yalıkavak Beldesi’nin tarihsel gelişim süreci içinde ekonomik yapısı incelendiğinde; beldenin
deniz kıyısında olmasına rağmen, ilk yerleşim yeri olan Sandıma’da yaşayan yerli halkın yaşamlarını
tarımdan kazanarak sürdürdükleri bilinmektedir. 1980’li yılların ortalarından itibaren turizm sektörünün
gelişmeye başlaması beldenin ekonomik karakterini değiştirmeye başlamıştır. Yalıkavak’ta turizm ve
ikinci konut olgularının beraber gelişimi günümüzde de devam etmekte olup ticaret ve diğer hizmet
sektörlerini etkilemektedir. Yerleşmede yaz aylarında doluluk oranı yükselen turizm tesisleri ve ikinci
konutların yanı sıra ikinci konut olgusu ile başlayan ve yerleşikliğe dönüşen nüfus artışı beldede ticaret
ve hizmet sektörleri ile küçük sanatların da gelişmesine yol açmıştır.
Görüldüğü gibi Yalıkavak Beldesi’nin ekonomisini ağırlıklı olarak turizm ve ikinci konuta dayalı
ticaret ve hizmet sektörleri oluşturmaktadır. Beldedeki tarımsal faaliyetler zamanla azalmış da olsa hala
narenciye, sebze ve zeytin üreticiliği yapılmaktadır.
Yerleşmenin topografik ve morfolojik yapısı incelendiğinde; yarımadadaki dalgalı yapıyı
karakteristik olarak gösterdiği görülmektedir.
Morfolojik yapıdaki tepe, vadi ve yamaç oluşumları ile girintili çıkıntılı biçimli kıyı yapısı bölgenin
doğal güzelliğini olumlu yönde etkileyen bir faktördür. Bu nedenle planlama alanının kıyı bölgesinde irili
ufaklı koy, burun ve plaj bulunmaktadır.
Yerleşmenin deniz seviyesinden 618 m. kotuna kadar çıktığı görülmektedir. Topografik durum
denize paralel olarak doğrusal bir şekilde artarak güney kesimlerde en yüksek kotlarına ulaşmaktadır. Bu
noktadan sonra güney ve güneydoğu yönünde yükseklik doğrusal olarak azalmaya başlamaktadır. Eğim
analizlerinde çalışma alanındaki yüksek eğimli alanların yerleşme alanının büyük bir bölümünü kapsadığı
görülmektedir. Yerinde yapılan çalışmalarda eğim durumunun yerleşmeyi kısıtlayıcı bir faktör olmadığı
ve yüksek eğimli alanlara yerleşildiği görülmüştür. Eğimin denize paralel olarak artması ve denize olan
yönelimin turizm ve ikinci konut alanlarında manzara kalitesini arttırıcı bir faktör olduğu görülmektedir.
Bölgede, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı Akdeniz iklimi egemendir. Sıcaklık ortalaması,
ovalık ve dağlık alanlarda farklılık gösterir. Denize açılan büyük vadiler boyunca kara içlerine ilerleyen
hava akımları, Akdeniz ikliminin tipik özelliklerini iç kısımlara da taşımaktadır. Bölgede yıllık ortalama
sıcaklık 14.9°C’dir. En yüksek ortalama sıcaklık Temmuz ayında 47°C ve en düşük ortalama sıcaklık ise
Ocak ayında -12.6°C’dir. Yalıkavak Beldesi’nde mevsimlere göre ortalama sıcaklık ilkbahar aylarında
16,7ºC, yaz aylarında 27,0ºC, sonbahar aylarında 20,2 ºC ve kış aylarında 12,0ºC’dir. Yıllık yüksek sıcaklık
ortalaması 23,8 ºC, yıllık düşük sıcaklık ortalaması da 15ºC’dir.Hâkim rüzgar yönü güneybatı yönünde,
ikinci hakim rüzgar yönü güney yönündedir. Yıllık ortalama yağış 676.3 mm olarak görülmekte olup
yağışların %73.3’si Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında %26.7’si de yılın diğer sekiz ayında
düşmektedir.
Yerleşmede orman alanı çok fazla miktarda değildir. Planlama alanının doğusunda kalan orman
alanlarının dağılımına bakıldığında; büyük bölümünün mücavir alan sınırlarındaki Dağbelen Köyü ve
civarındaki doğal sit alanında olduğu görülmektedir. Bölgedeki ağaç topluluklarının büyük kısmı karaçam
ve kızılçam türlerinden oluşmaktadır.
Yerleşmedeki tarım alanlarına bakıldığında merkezin doğusundaki Gökçebel Mahallesi
dahilindeki düz kesimlerde mutlak ve dikili tarım alanları yer almaktadır. Yerleşmedeki zeytinliklerin
çalışma alanının muhtelif bölgelerinde özellikle eğimli alanlarda yer aldığı görülmektedir. Mera alanları;
Küdür Yarımadasında ve Geriş Mahallesinin güneyinde büyük alanlar kaplamaktadır.

KAYNAK http://www.csb.gov.tr/