Balkbrug, Ommerschans, Reestdal, Landgoed Kategerbos, Trage Tocht Ommerschans en Reestdal ****

Zonsopkomst

Ommerschans

Tussen Ommen en Avereest lag van oudsher een woest en drassig gebied met daartussen een wat hogere zandrug. Over deze zandrug liep in het verleden een van de toegangswegen naar het noorden van ons land. Dat die toegang niet zomaar voor iedereen bedoeld was, werd duidelijk toen op kosten van de provincies Friesland en Groningen ter plekke op die zandrug tussen 1623 en 1628 een verdedigingschans werd gebouwd tegen de Spanjaarden. Naar haar ligging werd de schans al snel de Ommerschans genoemd. Met een systeem van leidijken kon men het gebied rond de schans onder water zetten zodat dit waarschijnlijk een van de vroegste inundatieschansen is. De schans werd in de zeventiende eeuw slecht onderhouden waardoor Bommen Berend in 1672 de schans zonder slag of stoot kan innemen. De kosten voor het onderhoud vormden voor de provincies Drenthe, Friesland en Groningen een continue reden voor dispuut, maar het belang was kennelijk toch groot. Rond 1740 werd de schans namelijk gemoderniseerd volgens de Nieuw-Nederlandse stijl. Dat betekende dat de schans een stervorm kreeg met een grootte van 550 bij 550 meter. In de schans werd dan ook een opslag van 's Lands Magazijnen gevestigd. In 1787 kwam een eind aan de schans als onderdeel van de verdedigingslinie van het noorden. In dat jaar overvielen patriotten de schans en vorderden alle daar opgeslagen wapens. 

Route onderweg

Grafsteen familie Moll

Helemaal achteraan op de begraafplaats ligt de opgeknapte grafsteen van de familie Moll. Petrus Moll was fabrieksbaas op de Ommerschans en hier liggen onder andere zijn vrouw en vier van zijn kinderen begraven. Waarom Petrus hier zelf niet is begraven, is niet duidelijk. De reden waarom een van de werknemers van de kolonie op deze plek terecht is gekomen heeft wellicht te maken met het feit dat de familie katholiek kan zijn geweest.

Begraafplaats Ommerschans

In 1821 stierven de eerste bedelaars in de kolonie en was er dus een begraafplaats nodig. De ruimte voor de begraafplaats werd gevonden op de oude verdedigingswal van de zuidelijke omgrachting van de schans. Deze plek, hoger gelegen dan de omgeving was daarvoor uitermate geschikt. Het langwerpige stuk grond dat nog enigszins de knik van de stervorm van de schans volgt, werd door een lang pad in twee helften gedeeld. Een andere verdeling werd ook gemaakt: in het voorste gedeelte werden overleden beambten van de schans, eerst die van de Maatschappij van Weldadigheid en daarna rijksambtenaren, begraven. In een ruim gedeelte daarachter werden de bedelaars. Gezien de hoge sterftegetallen zullen niet alle overledenen een eigen graf hebben gekregen. Waarschijnlijk was er sprake van grote open graven waarin tientallen bedelaars tegelijk konden worden begraven, zonder vermelding of grafsteen. In totaal werden hier 5448 mannen, vrouwen en kinderen begraven. Van deze graven is in het geheel niets meer te zien. Staatsbosbeheer heeft hier berkenboompjes aangeplant die de grafvelden aan het oog onttrekken. Vaag is tussen het opschot nog een pad te zien. Het voorste gedeelte van de begraafplaats is nog redelijk intact en hier vinden we een aantal grafmonumenten van personeel, maar ook van de 13-jarig Sientje Hoogenberk, een meisje dat door een bedelaar werd vermoord. De grafmonumenten liggen in het gras en hebben een grote variëteit. Bij dit gedeelte is het middenpad, afgezet met een beukenhaag, nog herkenbaar. De witte kruizen daarachter zijn geplaatst op de graven van overleden patiënten van Veldzicht. Dat was de naam van het opvoedingsgesticht dat rond 1892 ten noorden van de schans werd gebouwd. Vanaf 1933 diende het als Rijksasiel voor psychopaten. Het Rijksasiel heeft nog tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw incidenteel gebruik gemaakt van de begraafplaats. Helemaal achteraan op de begraafplaats ligt de opgeknapte grafsteen van de familie Moll. Petrus Moll was fabrieksbaas op de Ommerschans en hier liggen onder andere zijn vrouw en vier van zijn kinderen begraven. Waarom Petrus hier zelf niet is begraven, is niet duidelijk. De reden waarom een van de werknemers van de kolonie op deze plek terecht is gekomen heeft wellicht te maken met het feit dat de familie katholiek kan zijn geweest.

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Korenmolen De Star

Korenmolen De Star is een stellingmolen die in 1848 gebouwd is door Jan ten Kate. De molen stond oorspronkelijk aan het kanaal De Dedemsvaart in het centrum van Balkbrug. Daar kon graan gemakkelijk aangevoerd worden. Na demping van het kanaal is de molen in 1975 verplaatst naar zijn huidige positie. De molen is grondig gerestaureerd en is terug naar de situatie zoals het in 1936 was, met op de grond een koppel stenen die aangedreven wordt door een ruwolie motor. Tevens is er een winkeltje waar diverse soorten meel worden verkocht.

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Onderweg

Picknick

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Onderweg

Onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Route onderweg

Onderweg

Route onderweg

Boskerk Ommerschans

De Boskerk wordt waarschijnlijk zo genoemd, omdat de kerk gebouwd is in een bosje met oude bomen, zelfs ouder dan de kerk. Weerzijde van de oprit staan diverse oude reuzen. De kerk staat op een plek met veel geschiedenis. De Ommerschans is een vestingwerk uit 1625, een onderdeel van een linie van verdedigingswerken. Aangelegd ter verdediging van de weg van Ommen naar Zuidwolde tegen de Spaanse troepen. In 1819 vestigt de Maatschappij van Weldadigheid een opvoedingsgesticht op het terrein van de vesting met het doel paupers, bedelaars en landlopers op te voeden. De kerk is destijds voor en mogelijk ook door de kolonisten gebouwd. Het is een ” dubbele” kerk geweest: het achterste gedeelte voor de protestanten en het voorste gedeelte voor de katholieken. De kerk heeft een tijd dienst gedaan als “TBS”kerk van het nabij gelegen forensisch psychiatrisch centrum Veldzicht in Balkbrug. Vervolgens kreeg het gebouw een woonfunctie: een particulier heeft het interieur ingrijpend gewijzigd en o.a. een zwevende verdiepingsvloer aangebracht. De kerk is nu een Thomashuis: een kleinschalige woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking. Op de begane grond zijn acht kamers voor de bewoners met een gemeenschappelijke ruimte: keuken, woon en eetkamer. Op de etage is de woning van de zorgondernemers van het Thomashuis.

Picknick