Arnelle 6 maart 2011

Op deze wandeling ontdek je de oude bezittingen van de abdij van Villers waarvan de machtigste zich uitstrekte tot de gemeente zelf. Boven op het plateau is de ideale plek om het Haspengouwse landschap te bewonderen. Al slenterend door de oude dorpskern ontdek je tal van architecturale details, een nis, een boerderijtje... Veel wandelplezier!
Vertrekpunt: De Sint-Barbarakerk in Sart-Risbart. Deze kerk werd pas laat, in 1793 in het dorp gebouwd. Tot dan was de kleine Mariakapel de enige plaats waar de dorpelingen hun godsdienst konden belijden.
De klassieke kerk vormt samen met de pastorie, die in het verlengde ligt, een uitzonderlijk en uniek architecturaal geheel. De pastorie ligt net naast het rechthoekige koor. De harmonie van de gebruikte materialen en de gekozen stijl zorgen voor een mooi bij elkaar passend geheel. De witte Gobertangesteen versiert de baksteen met raamkozijnen en ankerstenen . Boven de gevel en de toren staat een neoklassieke klokkentoren die pas in 1860 werd gebouwd.
Het ruime schip binnen wordt verlicht met grote ramen met vensterkruisen. Achterin het koor hangt een Kruisweg geschilderd op doek van de hand van Gaspar de Crayer (1625 of 1627), een belangrijk Vlaams schilder wiens werk in tal van buitenlandse musea tentoongesteld wordt.
Een kenmerk van de pastorie die naast de kerk staat, zijn de drie dalende verdiepingen: de ramen worden steeds kleiner van de benedenverdieping naar de bovenste verdieping toe. Het gebouw heeft een mooie toegangspoort waarboven een waaier in mooi timmerwerk is aangebracht.
Als je naar het vertrekbord kijkt, ga je naar rechts, naar de Rue de l’Etang. De oude hoeve op nummer 1 is een mooi traditioneel Haspengouws woongebouw uit de 18de eeuw: het is laag, de gevel is symmetrisch met de poort en het grote Brabantse (ook wel Haspengouwse) dakvenster als centrale as. Je bemerkt nog andere traditionele elementen zoals de rij bulstergaten onder het dak, die in het oog springen door het gebruik van Gobertangesteen.
Je wandelt langs rechts, volg de Rue de Longueville, sla links af, de Rue de Fontenelle in. De landbouwtraditie van Sart-Risbart is nog duidelijk te zien in de mooie vierkantshoeven die het landschap sieren. Het dorp werd in de 12de eeuw gesticht, toen de abdij van Villers (in Villers-la-Ville) bos en heide verkrijgt op het plateau ten westen van Opprebais. Zodra de grond ontgonnen was, rees de eerste abdij, de Grande Risbart, op. Die ligt ten zuiden van het dorp. De oude hoeve van Fontenelle (Rue de Fontenelle 1-2) was ook al in het bezit van de abdij van Villers. De oorsprong ervan gaat terug tot de 13de eeuw. De mooie wit gekalkte gebouwen van de hoeve, waarvan een mooie vleugel met stallen teruggaat tot de 18de eeuw. Deze gebouwen bezitten kapvensters. Dat waren dakopeningen waardoor de schoven en graan naar de zolder werden gebracht waar ze opgeslagen werden. In de 19de eeuw bezat de hoeve een kleine brouwerij waar bier werd gebrouwen dat de familie van de boer en zijn werkvolk dronken. Er stond ook een stoommachine, die werd gebruikt om vlas te braken en te zwingelen (hout uit de vezels verwijderen) om lange vezels over te houden.
Je komt in de Rue Alphonse Robert uit die je naar het monument voert ter nagedachtenis aan de soldaten van het Belgische leger die hier tijdens de gevechten van 1914 zijn gesneuveld. Deze obelisk werd in 1923 opgericht op de plaats van een oude kapel. De drie zwarte dennen (Oostenrijkse) rond het monument zorgen ervoor dat je het al van ver kunt zien.
Zet je wandeling verder langs de weg die naar rechts loopt. Volg de Rue de Longueville, wandel langs het park van het kasteel van Fontenelle of Sart-Risbart (Rue de Longueville 17). Dit grote burgerhuis, dat klassiek geïnspireerd is, werd er gezet als aanvulling bij de vele bijgebouwen. Het burgerhuis werd in 1872 voltooid. Boven op het mansardedak ligt een terrasje. Het deurkozijn met siersmeedwerk is nog origineel. Daar net naast vormen de bijgebouwen een kleine U met een centrale vleugel met stallen en een hooizolder, een duivenhuis, een bergplaats voor de wagens en een kleine schuur.
De Rue de Longueville maakt een bocht naar rechts. Wandel tussen de velden door. Aan de eerste huizen van het gehucht Arnelle, een deelgemeente van Opprebais, sla je rechts af. Arnelle telt enkele huizen en hoeven en ligt afgelegen op een plateau, te midden van bouwlanden tussen Sart-Risbart en Longueville (Chaumont-Gistoux). Het dorp ligt aan het kruispunt van enkele oude verbindingswegen tussen Jodoigne, Waver en Nijvel en van Namen naar Leuven; de wegen worden voor het eerst vermeld in 1266.
Aan de Rue d’Arnelle ligt op nummer 1 een hoeve waarvan enkele delen dateren uit de 18de eeuw.
Maak een scherpe bocht naar het zuiden in de richting van Sart-Risbart. Iets verder, boven op de eerste heuvel, ligt een prachtig uitkijkpunt met een mooi uitzicht over het omliggende platteland en de dorpen: Longueville, Longpré, Incourt, Opprebais en Sart-Risbart. Het dorp Sart-Risbart is een van de eerste dorpen op het plateau, hier in het oostelijke deel van Haspengouw. Het gehucht, omgeven door velden en uitgestrekte landbouwgronden, is al van ver te zien vanaf de vele uitkijkposten. Daal af naar rechts, ga in de richting van Sart-Risbart en volg de eerste weg naar links. Wandel dwars door de velden.
Je maakt een lus die je naar het noordoosten van het dorp terugvoert. Aan de hoek van de Rue du Tilleul en de Rue de l’Etang ligt een wit en blauw nisje verscholen (19de-20ste eeuw). Langs de Rue de l’Etang, het laatste deel van je wandeling, ligt uitzonderlijk architecturaal erfgoed. De romaanse Mariakapel of kapel van Risbart werd waarschijnlijk in de 13de eeuw gebouwd, toen het gehucht door enkele monniken van de abdij van Villers werd gesticht. Er werd voor de bouw van het koor gekozen voor Gobertangesteen. Het schip daarentegen, dat een beetje hoger is, bestaat uit hardere en minder edele steensoorten, zandsteen en kwartsiet. Zoals we al vermeldden aan het begin van de wandeling was dit bescheiden gebouw de enige plaats waar de dorpelingen tot het eind van de 18de eeuw hun godsdienst konden beoefenen. Toen werd de Sint-Barbarakerk gebouwd. De omvang van de kapel was waarschijnlijk onvoldoende om de plaatselijke bevolking tijdens de erediensten te ontvangen, die toen voor het merendeel praktiserende gelovigen waren. Achter de kapel vertrekt een mooie weg met bomen naar de oude hoeve van Porte (Rue de l’Etang 10). De mooi onderhouden hoeve bewijst hoe belangrijk de landbouw in de 18de eeuw was. Dit is ook de enige die binnen het dorp is gebouwd. Ze was vroeger eigendom van de abdij van Villers en werd drie eeuwen lang ook als dusdanig aangeduid (van 1423 tot 1797). Voor deze vierkantshoeve werden wit gekalkte baksteen en stenen gebruikt. De monumentale langwerpige schuur naast het inkompaviljoen dateert van 1755.
Wandel de Rue de l’Etang uit naar je vertrekpunt. De velden tussen de hoeve La Porte, de Rue A. Robert en de kerk zorgen voor dat tikkeltje extra charme.