73 Haarlem (Citywalk)

Stadswandeling door de groene Hofjes


Als afsluiting van de Noord-Holland omgang, een stadswandeling door de provinciehoofdstad Haarlem. De stad van Godfried Bomans, Hildebrand en vooral de Sint Bavo met zijn wereldberoemde Muller orgel met ruim 5000 pijpen. Het orgel improvisatie concours dat tweejaarlijks wordt gehouden is uniek in zijn soort.

Maar Haarlem heeft natuurlijk veel meer. Als leidraad zijn de VVV wandelingen genomen die ons langs de hofjes en de monumenten voeren. Van die hofjes heeft Haarlem er veel. De ene ligt er nog idyllischer bij dan de ander. Het waren de kerk, de rijken of de gilden die hun naam of instituut verbonden aan de hofjes waar de arme weduwen hun laatste dagen konden doorbrengen. Je kon je ook inkopen zoals de reus Daniel Cajanus. Een Fin van geboorte van 2,6m, die de wereld was rondgetrokken om zijn verschijning te gelde te maken. Voor 2800 gulden (een kapitaal in die tijd) verwierf hij zich een woning in de proveniershof. Hij kon er eindelijk staan.

Haarlem is oud en dateert van de 10de eeuw. Door de gunstige ligging aan Het Spaarne kon de stad uitgroeien tot wel 50,000 inwoners. Met zijn textiel industrie en zijn aantrekkingskracht voor schilders, was het met Leiden een van de belangrijkste steden van de republiek. Maar toen het met de textiel slechter ging, ging het ook met Haarlem slecht. Het inwonertal zakte terug naar 20,000 zielen.

Tussen de twee wereldoorlogen is er flink in Haarlem gebouwd. Er kwamen veel nieuwe winkels in Art-nouveaux of Artdecco stijl bij. Met als top het V&D gebouw van Jan Kuyt (1933).

De wandeling voert ook door de Haarlemmerhout. Een van oudsher bekend stadspark, waar de welgestelden hun rust zochten en waar ook het Paviljoen Welgelegen werd gebouwd. Het werd later een paleis, en is nu het Provinciehuis van Haarlem. Tevergeefs zocht ik naar de beeldengroep van de familie Stastok uit het beroemde boek van Hildebrand (de Camera Obscura). Door vandalisme is het verdwenen (2010) alleen het standbeeld van de schrijver is er nog.

Niet onvermeld mag het oudste museum van Nederland blijven: Het Teylers. Pieter (1702-1778), was een verwoed verzamelaar van allerlei objecten: zoals gesteenten, fossielen en natuurkundige apparaten. Zijn huis is omgebouwd tot museum en in zijn testament liet deze rijke lakenhandelaar alles na in een stichting. Een indrukwekkend gebouw, dat museum.

De wandeling begint en eindigt bij het NS station van Haarlem. Ook al zo'n prachtig art-nouveau bouwwerk.