Τρύπα Βολιώτη, Κόζιακας, νότια Πίνδος

Η τρύπα του Βολιώτη βρίσκεται στον Κόζιακα σε υψόμετρο 1750 μέτρων. Διανοίγεται σε ασβεστόλιθο και έχει βάθος 93 μέτρα. Παρουσιάζει μεγάλη είσοδο, διαστάσεων 16x7 μέτρα, ενώ φιλοξενεί και μία μεγάλη αποικία πουλιών που βρίσκουν καταφύγιο εντός του. Δεν παρουσιάζει διάκοσμο, ενώ στον πάτο φιλοξενεί ένα μικρό παγετώνα.
Προέλευση ονομασίας: Ο μύθος λέει ότι ένας τσοπάνος ονόματι Βολιώτης είδε να γκρεμίζεται εδώ ένα από τα πρόβατά του για να φανεί μέρες αργότερα στο Γοργογύρι και να αποτελέσει πλούσιο γεύμα για τους ντόπιους. Όταν το έμαθε ο Βολιώτης, έριξε επίτηδες νέο πρόβατο στο βάραθρο για να χορτάσουν οι Γοργογυριώτες. Ακολούθησε και ένα τρίτο, γεγονός που πυροδότησε την οργή του αφεντικού του Βολιώτη που δεν δίστασε να πετάξει τον τσομπάνο του στο βάραθρο. Σε ανάμνησή του γεγονότος το βάραθρο φέρει το όνομά του.
Ιστορικά στοιχεία: Η πρώτη κατάβαση έγινε το 2002 από τους αναρριχητές Δημήτρη Διαβάνη και Χρήστο Παπαγιαννάκη. Από σπηλαιολογικής προσέγγισης κατάβαση είχε γίνει από τον Πρωτέα το 2011, χωρίς να πατωθεί το εντυπωσιακό βάραθρο. Το 2020 ο σύλλογος επέστρεψε για να πατώσει αυτή τη φορά, καταφέρνοντας την πρώτη κατάβαση σπηλαιολόγων. Παράλληλα γίνανε μετρήσεις για το βάθος και τις διατομές του με το distoX, ενώ καλύφθηκε σε κάποιο βαθμό και από φωτογραφικής απόψεως.
Πρόσβαση: Για την πρόσβαση θα χρειαστούμε όχημα 4x4 προκειμένου να τερματίσουμε δύσκολο χωματόδρομο που ξεκινάει από την Ελάτη για να φτάσει στη θέση Κανάλια στα 1500 μέτρα υψόμετρο μετά από 40 λεπτά. Από εκεί θα χρειαστεί πεζοπορία για 1:30 αρχικά σε μονοπάτι και μετά σε ανηφορικό και δύσκολο τερέν προκειμένου να φτάσουμε στην είσοδο του βαράθρου στα 1750μ.

Μορφολογία: Αν και γενικά τα τοιχώματα της εισόδου είναι κάθετα, στη ΒΑ μεριά του βαράθρου δημιουργείται επικλινής κατάβαση. Μετά από λίγα μέτρα αποκτάει καθετότητα για να καταλήξει σε πατάρι μετά από 4 μέτρα. Αυτό καλύπτει ένα μέρος της διατομής της τρύπας και μετά ακολουθεί κατάβαση 20 μέτρων στο κενό, ενώ υπάρχει και ένας μικρότερος αγωγός που χρίζει εξερεύνησης. Κατόπιν προσγειωνόμαστε σε βράχο και η διατομή αλλάζει, ενώ το απέναντι τοίχωμα απέχει αρκετά μέτρα. Μετά από 15 μέτρα κατάβασης πάνω σε σχετικά επικλινή βράχο, το σπήλαιο αποκτάει καθετότητα και πάλι. Η κατάβαση ωστόσο συνεχίζει δίπλα σε βράχο. Το φως πλέον σταματάει να εισχωρεί, ενώ έχουμε και μία πρώτη εικόνα του πάτου. Μετά από μία κατάβαση 45 μέτρων θα πατήσουμε τον πάγο του Βολιώτη. Από εκεί θα κατηφορίσουμε λίγο για να φτάσουμε στο χαμηλότερο σημείο του θαλάμου. Από εκεί θα βρούμε δύο συνέχειες, η μία κατηφορική σε στενό αγωγό για λίγα μέτρα και η άλλη ψηλότερα σε σημείο που θέλει αναρρίχηση. Η διατομή του θαλάμου είναι 8,8x10,6μ.