تربت جام گردی

آرامگاه شیخ احمد جامی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تربت جام به شمار می‌آید که در حاشیه شمال غربی این شهر، در کنار مقبره و مسجد خواجه عزیزالله، در محله‌ای به نام سعدآباد واقع شده است.

شیخ احمد جامی (یا جام) که نام کامل وی احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی ترشیزی است، از عارفان، شعرا و موسیقی‌دانان مشهور قرن پنجم و ششم هجری قمری بوده است. وی در سال ۴۴۰ هجری قمری در روستای نامق از توابع ترشیز (کاشمر فعلی) به دنیا آمد و در سن ۹۵ سالگی در تربت جام درگذشت. شیخ احمد در سن ۲۲ سالگی دچار تحول روحی شده و به عرفان روی می‌آورد. وی در این دوران از مردم کناره گرفته و ۱۸ سال در ارتفاعات نامق و کوهستان بزد، گوشه عزلت اختیار می‌کند و به مطالعه قرآن و تفاسیر و تحقیق در حال عرفا می‌پردازد تا این که به خدمت حضرت خضر(ع) مشرف می‌شود. ایشان در سن ۴۰ سالگی به تعلیم، ارشاد، گفتار و نگارش رساله و کتاب مشغول می‌شود و در سفرهایی که به نقاط مختلف می‌رود، در میان طبقات مردم از جمله برخی حکمرانان و زمامداران سیاسی نفوذ به دست می‌آورد. شیخ احمد القابی چون شیخ الاسلام، قطب الاوتاد، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل، پیر جام و شیخ جام دارد.
در واقع یک مجموعه است. این مجموعه از بخش‌های مختلفی چون مقبره شیخ احمد، ایوان، گنبدخانه، مسجد کرمانی، گنبد سفید، مسجد عتیق، مدرسه امیر جلال‌الدین فیروزشاهی و مسجد جامع نو تشکیل شده است. البته الحاقات دیگری در این مجموعه وجود دارد که در دوره‌های مختلف به وجود آمده‌اند مانند آب‌انبار، مسجد زیرزمینی و قبور مجاور مزار
در محوطه اين بنا تعدادی سنگ قبر ديده می‌شود كه به صورت عمودی نصب شده و بر روی آنها نام و نام خانوادگی و تاريخ وفات و تولد متوفی با آياتی از قرآن و نقش‌های اسليمي زيبایی كنده شده است. ارتفاع سنگ‌ها متفاوت و رنگ آنها سفيد، خاكستری و سياه بوده، مكان دفن متوفی هم سطح خاك است. ‌این نوع سنگ‌ها که از نظر شکل به دو دستۀ افراشته و صندوقی تقسیم می‌شوند، هر یک دارای مشخصات مشابه و متفاوت نسبت به سنگ نوع دیگر هستند؛ چنین به نظر می‌رسد که هر چه مقام مدفون در رتبۀ بالاتری قرار داشته، ارتفاع سنگ مزار او نیز بیشتر بوده و همین طور ظرافت تزیینات و دقت در ساخت و نقش کتیبه ها به همان نسبت افزایش می‌یافته است. اين گورستان به اهل تسنن تعلق دارد

1401.8.20