[Büyükada] [Adalı birinin gözünden]

Mizzi Köşkü

On dokuzuncu yüzyılın sonunda George Mizzi tarafından bir ev olarak inşa edilmiş olan, Al Palas olarak da bilinen Mizzi Köşkü, 1930-1940 arasında San Remo Oteli olarak kullanıldı. Sıkıştırılmış kırmızı tuğladan örülmüş olan cephesi ve anıtsal köşe kulesi, İtalyan mimar Raimondo D'Aronco tarafından 1894’te tasarlandı.

Con Paşa Köşkü

Köşk 1880 tarihinde Midilli doğumlu olan Con Paşa tarafından yaptırılmıştır. Köşkün mimarı Achileus Policis’tir. Con Paşa aslında Venedik’li bir aileden gelir. Esas ismi Trasiyolos Yannaros’dur. Con Paşa’nın yöneticisi olduğu İdare-i Mahsusa ilk Kadıköy Adalar seferlerini başlatmıştır. O dönemin vapurları Bağdat, Basra ve İhsan idi. Çağının mimari özelliklerini bünyesinde toplayan değişik üsluplardaki dış süslemeleriyle seçmeci veya eklektik bir yapı olup başka bir eşi yoktur. Con Paşa ölünce evi Avusturyalı eşine ve çocuklarına kaldı. Osmanlı Devletinin Berlin Büyükelçisi Osman Niyazi Paşa ise Con Paşa’nın kızı Alis ile evliydi 1.Dünya Savaşı başlayınca Con Paşa Almanya’da ve çocukları da Avusturya’da idi. Savaş sonrası aileden bir haber alınmayınca, Maliye köşke el koydu ve satışa çıkardı. Ev sırasıyla Emanuel Karasu, Hristo Draganis, Dr. Michal Kuromenos, Ahmet Borovalı ve Müzehher Borovalı’ya intikal etmiştir. Köşkün etrafında ahşap sütunlu balkonlarla donatılmıştır. Çatı kuleleri ve ahşap süslemeler çok göz alıcıdır. Bahçesinde çeşit çeşit heykeller yer alır.

Dilburnu Tabiat Parkı

Dilburnu Tabiat Parkı, 6.88 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Tabiat Parkının tamamı orman olup hakim ağaç türü kızılçamdır. Deniz manzarasına sahip alanda manzara seyir terasları bulunmaktadır. Dilburnu Tabiat Parkı, önemli bir kuş göç yolu üzerinde bulunmaktadır. •Kamp yapılması yasaktır. •Denize girilebilecek alanlar bulunmaktadır.

Büyük Tur Yolu Tabiatı

• Büyük Tur Yolu

Büyük Tur Yolu Tabiatı

• Büyük Tur Yolu

Büyük Tur Yolu Tabiatı

• Büyük Tur Yolu

Büyük Tur Yolu Tabiatı

• Büyük Tur Yolu

Viranbağ Harabeleri

Büyükada’nın güneybatısında bulunan ilk ismi Büyükbağ, sonrasında Eskibağ, en sonunda da Viranbağ ismini alan bu mevkiinin en güneyindeki burun üzerinde bulunan ve Yahya Kemal’in şiirlerinde de yer alan yapı.

Büyük Tur Yolu

Büyük Tur Yolu

Büyükada Fayton Ahırları

Büyükada Köpek Barınağı

Beltur Tesisleri

Aya Nikola Rum Manastırı

Aziz Nikola (Hagios Nikolaos) Manastırı adanın doğu kıyısında yer alır. Bu manastıra hem kıyı yolunu hem de Yüce Tepe’nin zirvesinin aşağısında bulunan meydandan çıkan başka bir yolu kullanarak ulaşabilirsiniz. Manastır, çıkan bir yangında harap olmasının ardından onyedinci yüzyıldan beri terkedilmiş olan Kayra Bizans yerleşkesinin üzerinde ve yanında bulunur. Tarihte, bu manastırdan ilk defa İngiliz gezgin Thomas Smith tarafından 1680 senesinde bahsedilmiştir. Manastırın orjinal katholikonu, Kayra Bölge Kilisesi’nin bulunduğu yere ve bu yapının yıkıntılarından tekrar inşa edilmiş olabilir. 1783 yılında manastır geçici bir süre için bir azınlık okuluna ev sahipliği yaptı. Bu okul daha sonra İstanbul’daki patrikhanenin yanına Megale Scole ya da Büyük Okul ismiyle tekrar kuruldu. Okul faaliyetlerine hala devam etmektedir. 1821 senesinde, Yunan Bağımsızlık Savaşı başladığında, manastır Türk Ordusu tarafından ele geçirildi. Sonra, restore edilip İstanbul’dan Büyükada’yı ziyarete gelen Rum aileleri barındırmak amacıyla kullanıldı. 1852’de çıkan bir yangın iconostasis ve dini resimlerin çoğu dahil olmak üzere, katholikon’un içini mahvetti. Kilise, 1860 senesinde, ortaçağ Bizansında inşa edilmiş neredeyse bütün Konstantinopolis kiliselerinin planıyla aynı olan, bir kubbeli, dört sütunlu, haç merkezli orjinal tasarımına bağlı kalınarak yeniden inşa edildi. Tahminlere göre, orjinal katholikon Bizans döneminden kaldığına inanılan Kayra Bölge Kilisesi’nin planını korumuştur. Kiremit bir çatı ile kaplanmış olan kilisenin göz alıcı narteksi 1873 senesinden kalmadır. Girişin üzerinde, Bizans İmparatoruğu’nu, son iki yüzyılında yöneten Palaeologus hükümdarlığının amblemi olan çift başlı bir kartalın mermerden kabartması bulunmaktadır. Kuzeybatı köşesindeki dış cephede, eski zamanlarda yapılan araba yarışlarını tasvir eden eski bir Yunan kabartması vardır.

Reşat Nuri Güntekin Evi

Ünlü Türk roman yazarı Büyükada'daki evi. Evde, ünlü Türk romancısı Reşat Nuri Güntekin ailesiyle birlikte yaşamıştır.. Bir müzesi yok ama 3 katlı evin pempe pervazlı dış cephesi bulunmaktadır.

Gözlem Noktası

Tabiat Yolu

Rum Yetimhanesi

Fransız Mimar Alexander Vallaury tarafından 1898'de inşa edilen İstanbul Büyükada'daki 'Prinkipo Palas' oteli, ruhsat verilmemesi üzerine 1900'lerin başında bir Rum tarafından satın alınarak, yetimhane olarak kullanılması şartıyla Fener Rum Ortodoks Patrikhanesine bağışlandı. Tarihi yapı, 1964'te kapısına kilit vurulana kadar yaklaşık 6 bin Rum yetime yuva oldu. 57 yıl önce kaderine terk edilen Büyükada Rum Yetimhanesi için ilk adım 2020 yılının ağustos ayında, İBB İştiraklerinden BİMTAŞ tarafından atıldı. Çalışmalar sayesinde, 123 yıllık tarihi yapı aslına ve tarihi dokusuna uygun olarak restore edilebilecek.

Gözlem Noktası

Harabe Gözlem Noktası

Hristos Manastırı ve Mezarlığı

Söylentilere göre, manastır Bizans zamanında yaptırılmış. İmparator I. Manuel Comnenus tarafından 1158 senesinde hazırlanan listede bu kiliseden üstü kapalı da olsa bahsediliyor olması bu söylentileri desteklemektedir. Manastır, Osmanlı zamanında zor zamanlar yaşadıysa da, İstanbul’daki Rum bezir yağı tüccar loncasının desteği ve Feneriote asilzadesi Pascharnikos Christodoulos Vlachoutsis tarafından yapılan bağışlar sayesinde bu zorluklara dayandı. Patrik V. Gregory 1809 senesinde burada yaşadı; önceki patrik Chrysanthos ise 1826 yılında emekli olunca bu manastıra yerleşti ve sekiz yıl sonra burada öldü. Patrik Sophronius ise 1866-70 seneleri arasında burada yaşadı. Onun çabaları sonucu manastır yenilendi ve bugünkü katholikon, mimar Vasilis Dimitriou’nun planlarına uygun olarak 1869 yılında tamamlandı. Bugün manastırdan geriye kalanlar, katholikon, manastırın güneyinde yer alan ve ona bitişik olarak inşa edilmiş iki katlı ek bina ve arazisinin batı kısmında bulunan bazı ek binalardır. Katholikon daha önceki kiliseden kalma, yaldızlı ve çiçek ve bitki motifleriyle süslenmiş kabartmalara sahip tahtadan oyma iconostasi’sini hala muhafaza etmektedir. Üzerlerinde yer alan, 18. yy.’dan kalma sekiz küçük resimle, Oraia Pylai’nin kapıları özellikle kayda değerdir. Bu resimler içerisinde en çok dikkat çekici olanı Annunciation’un (Cebrail’in Hz. Meryem’e Hz. İsa’nın doğacağını haber vermesi) tasviridir. Burada ayrıca, üzerinde, Hz. İsa ve onun iki yanında yer alan Hz. Meryem ve Vaftizci Yahya’yı bir arada resmeden bir dini resim bulunan güzel bir 18. yy. (Offertory Diptych) ilahi levhası da yer almaktadır. Bunlara ek olarak, 19. yy.’dan kalma, eski Rum cenaze törenlerine ait bir kabartmanın kopyası da güneydeki dış duvara işlenmiştir.

Harabe

Harabe

Tabiat Yolu

Gözlem Noktası

Gözlem Noktası

Risk

Sabuncakis Köşkü (Gözlü Ev)

Sabuncakis Köşkü; Sultan II. Abdülhamit döneminin meşhur masonlarından Halepli Yorgi Sabuncakis tarafından 1904 yılında inşa edilmiştir. Köşkün tasarımını Atina Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof Fotiadis, inşaatına da Simota Kalfa üstlenmiştir. Üst katlı kagir köşk, Grek tarzında inşa edilmiştir. Yazlık mason locası olarak kullanılan köşkün süslemesinde ve mimari detaylarında masonluğun sembolleri kullanılmıştır. Köşkün bahçesi ve zemini yoldan aşağıya kaldığı için, küçük bir köprü vasıtasıyla birinci kattan giriş yapılır. Bu yüzden köşke Köprülü Ev de denilmiştir. Antik Yunan tapınaklarına benzeyen bir giriş cephesine sahip olan köşkün ikisi yuvarlak, ikisi köşeli, korint başlıklı dört sütun üzerine oturmuş ve üzerinde de üçgen bir alınlık taşıyan giriş bölümü, oldukça dikkat çekici ve köşke özelliğini veren bir unsurdur. Üçgen alınlığın üst kısmında, ışıklar saçan bir göz resmi vardır. Tanrı’nın her şeyi gören gözünü simgeleyen ve yine masonluğun sembollerinden biri olan bu göz sebebiyle köşke Gözlü Ev de denilmiştir. Üçgen alınlığın köşelerinde küçük akroterler, en tepesinde de üzerinde bir akroter bulunan sivri kemerli bir stel mevcuttur. Stelin alt kısmında yan yana beş akasya ağacı üstünde de aralarında bir kovan ve bir arı kabartması bulunan taçlı bir erkek ve bir kadın figürü vardır. Ayrıca dökme demirden yapılmış bahçe kapısında da 10 adet arı figürü mevcuttur. Bütün bu sembolleri ve unsurları sebebiyle halk arasında köşke Köprülü Ev, Gözlü Ev ve Arılı Ev de denir. Dikdörtgen açıklıklı köşkün yanlarına doğru balkonlarla uzatılmış ve köşeli payelere oturtulmuş terası ve basık kemerli alınlıkları olan pencereleri sıradanlığı bozar. Girişteki büyük salonda sekizgen bir kasnağa oturmuş tavan, kubbe şeklindedir. Ahşap tavanda yönleri ifade eden kelimelerin baş harfleri ve üç kırlangıç resmi vardır. Bundan başka sekizgen kasnağın etrafındaki aynalı tonozda da Yunan, Roma, Asur, Finike, Mısır ve Hindu mitolojilerindeki kutsal üçlülerin isimleri bulunur. Köşk 1924 tarihinde Hazine’ye intikal edip 1972 de yanmıştır. Köşk yeni restorasyondan geçmiştir.

Tabiat Yolu

Büyükada Kumsal Camii

Kumsal Camii, 1985 yılında yaptırılmıştır. Büyükada’nın Kumsal Semtinde bulunur. İtfaiyenin yanında yer alır.

Büyükada Ayios Dimitrios Rum Kilisesi

Ayios Dimitrios Rum Ortodoks Kilisesi; 1856 tarihlerinde inşa edilmiştir. 1924 yılından bu yana ayrıca Adalar metropolitliği olarakta kullanılmaktadır. Kilisenin mimarı Fistikas’tır. Kilise 1999 yılındaki depremden büyük zarar görmüştür. 2010 yılında yeniden tamir edilerek hizmete açılmıştır. Kilise doğu ve batı ekseninde inşa edilmiştir. Kilise bir avlu içinde yer alır. Kilisenin batısındaki nartekse üç kapıdan girilir. Yapı kaba moloz taştan yapılmış olup duvarlar sıvalıdır. Binanın iki yönlü kırma çatısı vardır. Kilise bir bazilika planına sahiptir. Yapı üç neften meydana gelir. Ortadaki nef daha geniştir. Orta nefle yandaki nefler arasında beşer adet sütun bulunur. Sütunlar birbirine kemerlerle bağlıdır. Kilise içinde rokoko tarzı süslemeler bulunmaktadır. Kilisenin genel tarzı eklektiktir.

Tarihi Yapı

Büstler

Taş Mektep

1870’lerde İskenderiye Patriği Sofronios’un yazlık evi olarak inşa edilen yapı, 1922-1967 yılları arasında Büyükada İlkokulu (Taş Mektep) olarak hizmet verdi.

Hamidiye Camii

2.Abdülhamid'in emriyle yaptırılan ve 1895 tarihinde ibadete açılan Hamidiye Camii, zarif estetik bir yapıdır. Kesme küfeki taştan yapılmış olup iki katlıdır. Tek şerefeli kesme taş minarenin kapısı da avluya açılır. Son cemaat yerinin tavan göbeğinde, iki yanında hilal motifi yer alan sekiz köşeli bir yıldız görülür; duvarlar ve pencere içleri, mavi, lacivert ve sarı kalem işiyle bezelidir. İbadet sahnına açılan kapının yanında namaz vakitlerini gösteren ahşap muhafazalı bir duvar saati vardır. Kadınlar mahfilini örten aynalı tonozun dışı kurşun kaplı, içi bitkisel süslemelidir; tavan üç adet dökme demir kandil askılığıyla donatılmıştır. Çift fil ayağıyla destekli merkez sahnın, dışı kurşun, içi ahşap kaplı on iki dilimli bir kubbe ile örtülüdür. Kubbe göbeği, siyah zemin üzerine altın yaldızla yazılmış İhlas suresi ile tezyin edilmiştir; iç yüzey, renkli kalem işiyle nakışlıdır. Kubbe kemerinde, dokuz adet hat levhası dizilidir. Çini kemerli, içi dairesel ve çini kuşak süslemeli mihrabın iki yanında pirinç şamdanlar ve ahşap dolaplı, pirinç sarkaçlı, Romen rakamlı bir saat görülür. Minber pirinç alemli, vaaz kürsüsü ahşap oymalıdır. Dört duvar ve pencere içleri, bitkisel motifli süslemelerle kaplıdır. Seccade döşeli zeminin altındaki iki odalı mescide merdiven boşluğundaki bir kapının açıldığı koridordan girilir.